Το σύνδρομο Cushing (CS) σημαίνει παρατεταμένη έκθεση σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης. Η συνηθέστερη αιτία είναι η εξωγενής χορήγηση γλυκοκορτικοειδών (GCs) για χρόνια νοσήματα όπως το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και τα ρευματολογικά νοσήματα. Σχεδόν το 1% του γενικού πληθυσμού έχει λάβει αγωγή με GCs για διάστημα μεγαλύτερο από 3 μήνες
Αντίθετα το ενδογενές CS είναι μια σπάνια κατάσταση με συχνότητα 2-3/1.000.000. Μπορεί να διαχωριστεί σε ACTH εξαρτώμενο στο 80% των περιπτώσεων (όγκος υπόφυσης, ή έκτοπος όγκος) και 20% αυτόνομη παραγωγή κορτιζόλης από τα επινεφρίδια από καλοήθη ή κακοήθη οζίδια ή από υπερπλασία των επινεφριδίων
Το αδένωμα της υπόφυσης που εκκρίνει ACTH ονομάζεται νόσος Cushing και είναι το 1.2-5.6% όλων των όγκων της υπόφυσης. Επηρεάζει συνηθέστερα γυναίκες στην 3η-4η 10ετία της ζωής τους.
Στο 20% του ACTH εξαρτώμενου CS η παραγωγή είναι έκτοπη από όγκους κυρίως νευροενδοκρινικούς του πνεύμονα και πιο σπάνια του θυρεοειδή, του θύμου και του παγκρέατος
Το ACTH μη εξαρτώμενο CS οφείλεται σε αδένωμα των επινεφριδίων 15%, καρκίνο επινεφριδίων 5% και σπάνια σε άμφω υπερπλασία
Ανάπτυξη CS στα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής σημαίνει McCune-Albright σύνδρομο, μια σπάνια σποραδική διαταραχή, που είναι ενεργοποίηση μεταλλάξεων του Arg201 στην πρωτεΐνη δέσμευσης γουανίνης-νουκλεοτιδίου (πρωτεΐνη G) μια υπομονάδα που φέρει οζώδη υπερπλασία που σχετίζεται και με άλλες ενδοκρινικές διαταραχές όπως υπερθυρεοειδισμός και πρόωρη εφηβεία
Κλινική εικόνα
Τα χαρακτηριστικά όπως σκούρες ραβδώσεις κυρίως στην κοιλιά, λεπτό δέρμα, εύκολοι μώλωπες και ατροφία άνω και κάτω άκρων είναι παθογνωμικικά της περίσσειας κορτιζόλης, αλλά δεν είναι πάντα παρόντα στο CS. Αντίθετα, χαρακτηριστικά όπως η αύξηση βάρους, το υπερβολικό λίπος στην κοιλιά και η ευερεθιστότητα, κόπωση, ακμή, υπερτρίχωση σε γυναίκες ασθενείς είναι αρκετά συχνά και στον γενικό πληθυσμό. Η έγκαιρη ανίχνευση μπορεί να καθυστερήσει λόγω της ποικίλης κλινικής εικόνα. Η παγκόσμια αύξηση παχυσαρκίας και μεταβολικού συνδρόμου δημιουργούν πρόβλημα στην ταυτοποίηση ασθενών με CS
Σαν γενικός κανόνας, ασθενείς με χαρακτηριστικά ασυνήθη για την ηλικία τους, όπως οστεοπόρωση, υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη που δεν ρυθμίζεται ή ασθενείς με όζους επινεφριδίων ελέγχονται για πιθανή αύξηση κορτιζόλης. Τα κλασικά χαρακτηριστικά μπορεί να απουσιάζουν κυρίως σε παρανεοπλασματικά σύνδρομα όπου επικρατεί η καταβολική επίδραση της κορτιζόλης. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ συχνή η υποκαλιαιμία. Τα επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από τη μια μέρα στην άλλη, επομένως η μέτρηση κορτιζόλης ούρων μπορεί να μην αντιπροσωπεύει την ημερήσια έκθεση σε κορτιζόλη. Καθώς τα αποτελέσματα της κορτιζόλης προκύπτουν μέσω του υποδοχέα της GC, οποιαδήποτε μεταβολή του υποδοχέα μπορεί να επηρεάσει την διαδικασία σύνδεσης
Αντίθετα το ενδογενές CS είναι μια σπάνια κατάσταση με συχνότητα 2-3/1.000.000. Μπορεί να διαχωριστεί σε ACTH εξαρτώμενο στο 80% των περιπτώσεων (όγκος υπόφυσης, ή έκτοπος όγκος) και 20% αυτόνομη παραγωγή κορτιζόλης από τα επινεφρίδια από καλοήθη ή κακοήθη οζίδια ή από υπερπλασία των επινεφριδίων
Το αδένωμα της υπόφυσης που εκκρίνει ACTH ονομάζεται νόσος Cushing και είναι το 1.2-5.6% όλων των όγκων της υπόφυσης. Επηρεάζει συνηθέστερα γυναίκες στην 3η-4η 10ετία της ζωής τους.
Στο 20% του ACTH εξαρτώμενου CS η παραγωγή είναι έκτοπη από όγκους κυρίως νευροενδοκρινικούς του πνεύμονα και πιο σπάνια του θυρεοειδή, του θύμου και του παγκρέατος
Το ACTH μη εξαρτώμενο CS οφείλεται σε αδένωμα των επινεφριδίων 15%, καρκίνο επινεφριδίων 5% και σπάνια σε άμφω υπερπλασία
Ανάπτυξη CS στα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής σημαίνει McCune-Albright σύνδρομο, μια σπάνια σποραδική διαταραχή, που είναι ενεργοποίηση μεταλλάξεων του Arg201 στην πρωτεΐνη δέσμευσης γουανίνης-νουκλεοτιδίου (πρωτεΐνη G) μια υπομονάδα που φέρει οζώδη υπερπλασία που σχετίζεται και με άλλες ενδοκρινικές διαταραχές όπως υπερθυρεοειδισμός και πρόωρη εφηβεία
Κλινική εικόνα
Τα χαρακτηριστικά όπως σκούρες ραβδώσεις κυρίως στην κοιλιά, λεπτό δέρμα, εύκολοι μώλωπες και ατροφία άνω και κάτω άκρων είναι παθογνωμικικά της περίσσειας κορτιζόλης, αλλά δεν είναι πάντα παρόντα στο CS. Αντίθετα, χαρακτηριστικά όπως η αύξηση βάρους, το υπερβολικό λίπος στην κοιλιά και η ευερεθιστότητα, κόπωση, ακμή, υπερτρίχωση σε γυναίκες ασθενείς είναι αρκετά συχνά και στον γενικό πληθυσμό. Η έγκαιρη ανίχνευση μπορεί να καθυστερήσει λόγω της ποικίλης κλινικής εικόνα. Η παγκόσμια αύξηση παχυσαρκίας και μεταβολικού συνδρόμου δημιουργούν πρόβλημα στην ταυτοποίηση ασθενών με CS
Σαν γενικός κανόνας, ασθενείς με χαρακτηριστικά ασυνήθη για την ηλικία τους, όπως οστεοπόρωση, υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη που δεν ρυθμίζεται ή ασθενείς με όζους επινεφριδίων ελέγχονται για πιθανή αύξηση κορτιζόλης. Τα κλασικά χαρακτηριστικά μπορεί να απουσιάζουν κυρίως σε παρανεοπλασματικά σύνδρομα όπου επικρατεί η καταβολική επίδραση της κορτιζόλης. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ συχνή η υποκαλιαιμία. Τα επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από τη μια μέρα στην άλλη, επομένως η μέτρηση κορτιζόλης ούρων μπορεί να μην αντιπροσωπεύει την ημερήσια έκθεση σε κορτιζόλη. Καθώς τα αποτελέσματα της κορτιζόλης προκύπτουν μέσω του υποδοχέα της GC, οποιαδήποτε μεταβολή του υποδοχέα μπορεί να επηρεάσει την διαδικασία σύνδεσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου