Καλικάντζαροι

 . Καταχανάς : τρώει διαρκώς τα πάντα, ρεύεται και βρωμάει

. Μαγάρας : αφήνει βρομερά αέρια

. Μαλαγάνας : ξεγελάει τα παιδιά και τους κλέβει τα γλυκά

. Μαντρακούκος : αρχικαλικάντζαρος, κρύβεται στις μάντρες, πειράζει τις γυναίκες. Ασχημομούρης κι επικίνδυνος

. Κοψομεσίτης : κοντός και καμπούρης. Του αρέσουν οι τηγανίτες με μέλι

. Μαλαπέρδας : κατουράει στα φαγητά την ώρα που μαγειρεύονται

. Κωλοβελόνης : μακρύς σαν μακαρόνι, περνάει από τις κλειδαρότρυπες.

. Παρωρίτης : βγαίνει πριν την αυγή και κλέβει τις φωνές των ανθρώπων.

. Κατσικοπόδαρος : μέγας, καραφλός, κασιδιάρης, κακορίζικος, ελεεινός και γρουσούζης.

. Πλανήταρος : μπορεί να μεταμορφώνεται σε ζώο ή κουβάρι.

. Σαραβαλιασμένος : σαραβαλιασμένος, όλο μπερδεύεται και πέφτει κάτω. 

. Βατρακούκος : θεόρατος βάτραχος

. Κοψαχείλης : με δόντια τεράστια. Κοροϊδεύει τους παπάδες

. Παγανός : κουτσός, λατρεύει τη στάχτη και τρυπώνει από τις καμινάδες, φοβάται όμως τη φωτιά

Ζουν κάτω από τη γη και προσπαθούν όλο το χρόνο να κόψουν το δένδρο που βαστάει τη γη. Όταν έρχονται τα Χριστούγεννα φοβούνται μην πέσει η γη και τους πλακώσει. Ανεβαίνουν λοιπόν στη γη από 25 Δεκεμβρίου μέχρι και 6 Ιανουαρίου που τα νερά είναι "αβάφτιστα" για να τυραννήσουν και να πειράξουν τους ανθρώπους.

                                                                                                   Καλές Γιορτές

Μισό παιδί

 "Στις μυθολογίες της αρχαιότητας, το κακό ήταν αναγκαίο συμπλήρωμα του καλού : η δημιουργία αποκτούσε νόημα μέσω της καταστροφής και της αναγέννησης. Με το πέρασμα των αιώνων, ο φόβος της θνητότητας και η κοινή ηθική μετατόπισαν το κακό σε εξωγενείς υπεράνθρωπες οντότητες, τα δεινά του καιρού και της φύσης, οι κίνδυνοι της θάλασσας, η σκληρότητα των βασιλιάδων. Ο φόνος αν κι επ' ουδενί δεν είχε το σημερινό του ειδικό βάρος, ούτε το στίγμα της αποκρουστικής, απάνθρωπης πράξης -μιλάμε για κοινωνίες που βασίζονταν οικονομικά σε αναλώσιμους δούλους, που θυσίαζαν κάθε τόσο τεράστια κομμάτια του πληθυσμού σε πολέμους, όπου το προσδόκιμο επιβίωσης των κατώτερων στρωμάτων ήταν αμελητέο, κι όπου η έννοια της ανθρωποθυσίας ήταν αποδεκτή, έστω και σε συμβολικό ή ποιητικό επίπεδο -, είχα λάβει σταδιακά, την ηθική της διάσταση, ως κορυφαία έκφραση του κακού. Κι έτσι φτάνουμε στα τέρατα και ιδίως σ' αυτά που ενσαρκώνουν την εξόντωση, σε μαζικό, φρικιαστικό και άρα υπεράνθρωπο επίπεδο. Σε δολοφόνους-θεομηνίες, δολοφόνους-δυνάστες, δολοφόνους τιμωρούς. Τα τέρατα αυτά έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό : πολλές φορές , ενώ τρέφονται με ανθρώπους είναι τα ίδια ανθρωπόμορφα"

"Πες μου ότι τα έχεις κάπου γραμμένα όλα αυτά"

"Ναι, έχω κρατήσει σημειώσεις - σκάσε κι άφησε με να ολοκληρώσω"

                                                                                                           Αύγουστος Κορτώ

Νεότερη εποχή

 Από το 1821 μέχρι σήμερα η ελληνική γλώσσα στις διάφορες προφορικές και γραπτές εκδοχές της έχει υποστεί μεγαλύτερες μεταβολές από οποιαδήποτε άλλη γλώσσα της δυτικής Ευρώπης. Στην αρχή επικρατούσαν ποικίλες διάλεκτοι από επιμέρους περιοχές, π.χ. Κέρκυρα, Πόντος, Μακεδονία, Μάνη, Κρήτη, Κύπρος. Στον γραπτό λόγο κυριαρχούσαν διάφορες γλωσσικές ποικιλίες. Αρκετά χρόνια όμως πριν το 1821 διαμορφώθηκε μια κάπως κοινή προφορική γλώσσα,κυρίως των εμπόρων, που πιθανώς αποτέλεσε τη βάση για την εξέλιξη της σημερινής κοινής προφορικής γλώσσας. Όσο περνούσαν οι δεκαετίες του 19ου αι. η γραπτή γλώσσα εμβολιαζόταν όλο και περισσότερο με αρχαία στοιχεία. Η καθαρεύουσα, που άρχιζε τότε να γίνεται γνωστή ήταν ένα γλωσσικό υβρίδιο, ένα ακατάστατο και αναρχικό συνονθύλευμα από γλωσσικά στοιχεία παρμένα τυχαία από διάφορα στάδια της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας.

Η χρήση της κοινής προφορικής ελληνικής άρχισε να επεκτείνεται ραγδαία με την αναγόρευση της Αθήνας σε πρωτεύουσα του ελεύθερου κράτους και τη συνακόλουθη συρροή των Ελλήνων στο ιοστεφές άστυ από διάφορα μέρη και κυρίως από την Πελοπόννησο. Η Αθήνα έγινε η πρώτη μεγάλη χοάνη όπου οι διαλεκτικές διαφορές ισοπεδώθηκαν. Η δεύτερη ήταν η Θεσσαλονίκη μετά την εγκατάσταση των προσφύγων το 1922. Εδώ οι Έλληνες που μιλούσαν ποικίλες διαλέκτους και είχαν ξεριζωθεί από τις μακρινές πατρίδες τους εγκαταστάθηκαν σε έναν περιορισμένο χώρο και αναγκάστηκαν να κάνουν σημαντικές υποχωρήσεις προς την γλώσσα των παλιών και καινούριων συμπολιτών τους. Άλλοι παράγοντες συγκερασμού ήταν η υποχρεωτική εκπαίδευση, η στρατιωτική θητεία και στα νεότερα χρόνια η τηλεόραση και το ραδιόφωνο. 

Σήμερα οι τοπικές διαφορές στην προφορική ελληνική γλώσσα σε ολόκληρο τον ελληνόφωνο χώρο (με εξαίρεση την Κύπρο) τείνουν να περιοριστούν.

Άλάτι και δίψα

 Το νερό του σώματος προέρχεται από διατροφική πρόσληψη, συγκρατείται από τα νεφρά και παράγεται από τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, του λίπους και των πρωτεϊνών. Η απέκκριση νερού από τα νεφρά ποικίλλει ανάλογα με την πρόσληψη και τη μεταβολική παραγωγή. Η παραγωγή του μεταβολικού νερού είναι ευθέως ανάλογη με την ενεργειακή δαπάνη και είναι κατά μέσο όρο 250 έως 350 ml ημερησίως στον άνθρωπο, μια τιμή που μπορεί να αυξηθεί σημαντικά μετά την άσκηση. Το μεγαλύτερο μέρος του νερού του σώματος στον άνθρωπο προέρχεται από την κατανάλωση, η οποία προγραμματίζεται εξελικτικά από τη δίψα. Υπάρχει ανάγκη το σώμα να παράγει μεταβολικά νερό, αν δεν υπάρχει πρόσβαση σε εξωγενές.

Η επίδραση της πρόσληψης αλατιού στη δίψα έχει αναγνωριστεί από τις αρχές του 1900. Ο Gamble και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν ότι οι αρουραίοι καταναλώνουν νερό αναλογικά με την πρόσληψη αλατιού. Ωστόσο, η άμεση σχέση μεταξύ της πρόσληψης αλατιού και υγρών ήταν πιο δύσκολο να διακριθεί στους ανθρώπους. Οι περισσότερες μεγάλες αναλύσεις, συμπεριλαμβανομένων των παγκόσμιων συγκρίσεων, υποδηλώνουν ότι υπάρχει μικρή σχέση μεταξύ της πρόσληψης αλατιού και υγρών, με το νάτριο Η απέκκριση ρυθμίζεται κυρίως από τη συγκέντρωση νατρίου στα ούρα. Ωστόσο, μια πρόσφατη ανάλυση δεδομένων από τη μεγάλη δοκιμή Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) – Sodium έδειξε ότι η υψηλότερη πρόσληψη αλατιού διέγειρε τη δίψα και αύξησε τον όγκο των ούρων.

Αρκετές μελέτες παρέχουν εντυπωσιακές λεπτομέρειες σχετικά με τη μοριακή βάση της δίψας. Οι πληθυσμοί νευρώνων στα lamina terminalis circumventricular organs που δεν προστατεύονται από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό είναι κυρίως υπεύθυνοι . Αυτοί οι διεγερτικοί νευρώνες οδηγούν την κατανάλωση υγρών γρήγορα ως διορθωτική συμπεριφορά. Αντίθετα, η μείωση του όγκου του ECF (απώλεια άλατος) διεγείρει ξεχωριστά σύνολα νευρώνων, μερικοί από τους οποίους ανταποκρίνονται στην αγγειοτενσίνη II και στην αλδοστερόνη. Όπως τα αποκρινόμενα στην αλδοστερόνη κύτταρα άπω νεφρώνα, οι ευαίσθητοι στην αλδοστερόνη νευρώνες εκφράζουν την αφυδρογονάση 11β-υδροξυστεροειδούς τύπου 2 (11βHSD2), προσδίδοντας εκλεκτικότητα αλδοστερόνης. Οι διακριτές αισθητηριακές οδοί στον εγκέφαλο μπορεί να εξηγούν την προτίμηση για αθλητικά ποτά που περιέχουν ηλεκτρολύτες μετά από έντονη άσκηση. Άλλες οδοί στον στοματοφάρυγγα και στον γαστρεντερικό σωλήνα παρακολουθούν την περιεκτικότητα σε νερό και αλάτι της τροφής που καταναλώθηκε πρόσφατα και επικοινωνούν γρήγορα με τα κεντρικά κέντρα δίψας, δημιουργώντας ένα σύστημα τροφοδοσίας.

Κατανομή Νατρίου

 Σε νέους υγιείς ανθρώπους το 98% του συνολικού νατρίου του σώματος βρίσκεται στον εξωκυττάριο χώρο. Περίπου το 80% του ανταλλάξιμου νατρίου βρίσκεται στους διάμεσους και συνδετικούς ιστούς και περίπου το 15% του ανταλλάξιμου νατρίου (και περίπου το 10% του ολικού νατρίου του σώματος) βρίσκεται στο πλάσμα. Το οστό περιέχει μεγάλη ποσότητα νατρίου, μεγάλο μέρος του οποίου δεν είναι εύκολα προσβάσιμο και θεωρείται μη ανταλλάξιμο. Το νάτριο του διάμεσου χώρου να είναι τριφασικό, αποτελούμενο από μια υγρή φάση, μια πυκνή μήτρα με βάση το κολλαγόνο και μια φάση γέλης πλούσια σε γλυκοζαμινογλυκάνη (GAG). Επειδή τα GAG είναι αρνητικά φορτισμένα και χωρικά περιορισμένα, προσελκύουν κατιόντα και δημιουργούν τοπική οσμωτική πίεση. Τα κολλαγόνα είναι σχετικά άκαμπτα και δημιουργούν μια υδροστατική πίεση που μπορεί να εξουδετερώσει την οσμωτική πίεση που δημιουργείται από τα GAG. Ο ρόλος των GAG και του κολλαγόνου στην ομοιόσταση του νατρίου αναγνωρίστηκε κατά τη δεκαετία του 1960. Το αντανακλαστικό δίψας, η βαζοπρεσσίνη και ο νεφρός διατηρούν μια σχετικά σταθερή συγκέντρωση νατρίου στο εξωκυττάριο υγρό.

Δίαιτα νάτριο και νερό

Όταν η πρόσληψη αλατιού από τη διατροφή αυξάνεται, η απέκκριση νατρίου στα ούρα αυξάνεται, αλλά δεν ταιριάζει αμέσως με την πρόσληψη και έτσι δημιουργείται θετικό ισοζύγιο νατρίου έως ότου η απέκκριση ισούται και πάλι με την πρόσληψη. Η αύξηση της πρόσληψης NaCl αυξάνει επίσης το νερό του σώματος στις περισσότερες περιπτώσεις. Όταν η πρόσληψη αλατιού από τη διατροφή αυξάνεται από χαμηλά σε μέτρια επίπεδα, το νερό του σώματος αυξάνεται. Όταν η πρόσληψη αλατιού αυξάνεται περαιτέρω, μπορεί να συμβεί συσσώρευση νατρίου χωρίς αύξηση του νερού.

Οι αισθητήρες πίεσης στον αγγειακό χώρο και στα νεφρά ανιχνεύουν τον εξωκυττάριο όγκο (ECV) ως μέρος ενός μηχανισμού για τον προσδιορισμό της επάρκειας της τριχοειδούς αιμάτωσης. Μικρές αλλαγές στο ECV θεωρούνται πρωταρχικό έναυσμα για την αλλαγή της απέκκρισης νατρίου ανάλογα με την πρόσληψη. Όταν η πρόσληψη αλατιού περιορίζεται, η αγγειοτενσίνη II, η αλδοστερόνη, η νορεπινεφρίνη και η επινεφρίνη αυξάνονται, συμβάλλοντας στην κατακράτηση νατρίου. Λόγω των άμεσων καρδιαγγειακών και συμπαθητικών επιδράσεων, αυτές οι νευροορμόνες συνδέουν τον ECV και τη αγγειοσυστολή. Αντίθετα, η φόρτωση αλατιού αυξάνει τον ECV και διεγείρει την απελευθέρωση νατριουρητικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένου του κολπικού νατριουρητικού πεπτιδίου και της ενδοθηλίνης. Στη μη ρυθμιζόμενη υπέρταση, το αγγειακό σύστημα των νεφρών και τα επινεφρίδια αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν φυσιολογικά στις αλλαγές στα επίπεδα της αγγειοτενσίνης II. Οι επιπτώσεις της πρόσληψης αλατιού από τη διατροφή στον μεταβολισμό των γλυκοκορτικοειδών δεν είναι τόσο σαφείς. Οι περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους δείχνουν ότι η υψηλή πρόσληψη αλατιού αυξάνει τα επίπεδα ελεύθερης κορτιζόλης στα ούρα χωρίς να μεταβάλλει το επίπεδο κορτιζόλης στο πλάσμα.

Τα αγγειακά, τα νεφρικά επιθηλιακά κύτταρα και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού αντιλαμβάνονται άμεσα τις αλλαγές στο νάτριο και εκπέμπουν σήματα που προσαρμόζουν ανάλογα την απέκκριση νατρίου στα ούρα. Το δέρμα, το οποίο έχει μεγάλο διάμεσο χώρο σε σχέση με τον κυτταρικό του χώρο και είναι πλούσιο σε GAGs, έχει αποτελέσει το επίκεντρο της προσοχής ως πιθανή αποθήκη νατρίου, όπως επίσης και το λεμφικό σύστημα. Φαίνεται ότι η ίδια η ενδιάμεση αποθήκευση νατρίου μπορεί να είναι ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στην ενεργοποίηση των ανοσοκυττάρων και στις αλλαγές της αρτηριακής πίεσης.

Λείψανα αρχαίας πολυτέλειας

 Η ανάδυση της αρχαιότητας στο γεωγραφικό χώρο του τουρκοκρατούμενου ελληνισμού εκδηλώνεται πριν την εξέγερση του 1821. Διατρέχει ολόκληρο τον 19ο αι. και οι καταβολές αναζητούνται στα γεγονότα που σφράγισαν την εποχή : στον άνεμο ελευθερίας που πνέει με τα ευρωπαϊκά επαναστατικά κινήματα, στον Διαφωτισμό που φέρνει στην επιφάνεια κλασικά πρότυπα. Το γεγονός πιστοποιεί το 1803 ο Κοραής. Αναφερόμενος στον καταλυτικό ρόλο της γαλλικής επανάστασης για τον ξεσηκωμό των ορθόδοξων, παρατηρεί οτι οι θαλασσινοί ξαναβαφτίζουν τα ιστιοφόρα τους με ονόματα μυθολογικά ή ιστορικών προσώπων της αρχαιότητας. Η συνήθεια περνάει από τα άψυχα στα έμψυχα, πράγμα που προκαλεί την αντίδραση της εκκλησίας. Το φαινόμενο επιβιώνει και μετά την επανάσταση. Τα αρχαία σύμβολα εισβάλλουν στην καθημερινή ζωή. Ειρηνική συμβίωση ονομάτων βαφτιστικών και ειδωλολατρικών. Κύριος δίαυλος αναπαραγωγής η εκπαίδευση.

Γάλλοι περιηγητές σημειώνουν από αυτοψία ότι στα μικρασιατικά  παράλια υπάρχει μια δίψα αρχαιογνωσίας. Μαθητές ασκούνται στην ανάγνωση του Ομήρου και του Θουκυδίδη, και εκφωνούν χωρία του Πλάτωνα και του Δημοσθένη. Η αρχαιολατρεία επηρεάζει τη ζωή σε όλες τις εκφάνσεις : ενδυμασία, αρχιτεκτονική, θέατρο, ζωγραφική. Στα μέσα του αιώνα, στο πλαίσιο της επώασης των εθνικών συνειδήσεων, πρώτα οι Ελλαδίτες και όψιμα οι ορθόδοξοι της Ανατολής βιώνουν την εξαρχαϊστική τους περίοδο. Οι πρεσβύεροι δίνουν στους νεότερους αρχαιοπρεπή ονόματα, εξελληνίζουν τοπωνύμια, διασκευάζουν τραγωδίες, κοσμούν τα οικοδομήματα με ιωνικά κιονόκρανα. Στο κύλισμα όμως του χρόνου οι Νεοέλληνες μεταβάλλουν τη στάση τους απέναντι στο ένδοξο παρελθόν, και παγιώνεται ένα σχήμα συντηρητικό.

Υπέρταση και αλάτι

 Η σταθερότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος στον οργανισμό του ανθρώπου είναι απαραίτητη για τη ζωή. Το ισοζύγιο του νατρίου είναι αναπόσπαστο μέρος αυτού του περιβάλλοντος και είναι μια ισορροπία ανάμεσα στην πρόσληψη αλατιού (χλωριούχο νάτριο) και στην εξαιρετική ρύθμιση της απέκκρισης του. Αντιστοιχίζοντας την απέκκριση νατρίου στα ούρα με την πρόσληψη νατρίου, ο νεφρός αποτρέπει τις επιβλαβείς αλλαγές στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών, τον όγκο του εξωκυττάριου υγρού (ECF) και την αρτηριακή πίεση. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι μικροσκοπικές αλλαγές στον κυκλοφορούντα όγκο , που συνήθως συσχετίζεται άμεσα με την πρόσληψη νατρίου, σηματοδοτούν προσαρμογές στα νεφρά για διατήρηση της απέκκρισης νατρίου ίση με τη διαιτητική πρόσληψη νατρίου. Τα κύρια συστήματα φυσιολογικού ελέγχου είναι πλέον καλά κατανοητά και αποτελούν κοινούς στόχους θεραπευτικών παρεμβάσεων που παρατείνουν τη ζωή.

Η πρόσληψη αλατιού σχετίζεται με την αρτηριακή πίεση. Η υψηλή πρόσληψη αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Μια πρόσφατη ανασκόπηση έδειξε ότι ο διαιτητικός περιορισμός του αλατιού, σε σύγκριση με την υψηλή πρόσληψη αλατιού , μειώνει τη μέση αρτηριακή πίεση κατά 0,4 mm Hg σε άτομα με φυσιολογική πίεση και κατά 4 mm Hg σε άτομα με διαγνωσμένη υπέρταση. Ωστόσο, οι επιμέρους επιδράσεις της πρόσληψης αλατιού στην αρτηριακή πίεση ποικίλλουν πολύ. Επίσης η αναλογία πρόσληψης αλατιού προς πρόσληψη καλίου μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική. Μια πρόσφατη μεγάλη, τυχαιοποιημένη μελέτη έδειξε ότι τα άτομα που έλαβαν ένα υποκατάστατο άλατος που περιέχει κάλιο (75% NaCl, 25% χλωριούχο κάλιο), αντί για τυπικό αλάτι (100% NaCl), όχι μόνο είχαν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση αλλά και χαμηλότερη ποσοστά εγκεφαλικών επεισοδίων, μείζονα καρδιαγγειακά συμβάντα και θάνατο από οποιαδήποτε αιτία.

Ωστόσο, είναι σαφές ότι μερικοί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην πρόσληψη αλατιού. Ένας χρήσιμος ορισμός είναι μια διαφορά στη μέση αρτηριακή πίεση που είναι 10 mm Hg ή μεγαλύτερη όταν η ισορροπία αλατιού μεταβάλλεται από έναν συνδυασμό δίαιτας και διουρητικών αγκύλης.  Έχει προταθεί ότι η υπερβολική πρόσληψη αλατιού μπορεί επίσης να έχει αρνητικές επιπτώσεις ανεξάρτητα από την αρτηριακή πίεση, όπως η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ορατή σαν αόρατη

 Σκέφτηκε να πάει να ντύσει μ' αυτά κάνα σκιάχτρο, από κείνα που βάζαν στους οπωρώνες οι άνθρωποι για να φοβούνται οι κίσσες, μα σκέφτηκε και το άλλο, ότι οι κίσσες οι πανέξυπνες πήγαιναν και κάθονταν πάνω στα σκιάχτρα για να σαστίζουν οι άνθρωποι. Τι μανίκια να κουνιούνται πάτα-κιούτα στον αέρα, τι τρύπιες καμπαρντίνες να σφυρίζουν, τι παρτάλια να χορεύουν, τζάντζαλα και μάντζαλα, εσάρπες και τουλπάνια του σκοτωμού, κουδουνάκια...Έ;; και σαν;; Τίποτα δεν τις ένοιαζε, τίποτα κάθονταν από πάνω και να! Κι αν άκουγαν κανένα αρνί εκεί γύρω να βελάζει, κάποιο μοσχάρι να κάνει τα δικά του, φώναζαν κι αυτές μπέεε, μπέεε ή μουγκανίζανε για να σαστίζουν περισσότερο οι άνθρωποι, να μαθαίνουν. Κι άσε εκείνα τα τρελλά "κιά-κιά-κιά-κιά-κιά", όταν τις έπιανε να μιμηθούν και τον πιό τρομερό εχθρό τους, το διπλοσάϊνο, για να παραστρατίζουν από κάτω οι άνθρωποι -θτς-θτς-θτς!- και να σταυροκοπιούνται. Αυτά με τις κίσσες.

                                                                                                             Ζυράννα Ζατέλη

Η γλώσσα του οικουμενικού Πατριαρχείου

 Μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, το Πατριαρχείο έπρεπε να αναλάβει αρμοδιότητες κοσμικές, παραμένοντας στην ουσία θεσμός θρησκευτικός . Με βάση τα προνόμια που ο Μωάμεθ Β' ο Πορθητής παραχώρησε στον πρώτο μετά την Άλωση Πατριάρχη, τον Γεννάδιο Β' Σχολάριο, η εκκλησία και το ποίμνιο της είχαν δικαίωμα να ασκούν ελεύθερα τη θρησκεία τους. Στην πράξη όμως η χριστιανική εκκλησία τελούσε υπό διωγμό. Κύρια χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής ήταν η κατ' επίφαση νομιμοφροσύνη έναντι του κατακτητή και η επιφυλακτικότητα απέναντι στην καθολική Δύση. Την αντίσταση παθητική ή και απροκάλυπτη ανέλαβαν εκκλησιαστικές προσωπικότητες όπως ο Πατριάρχης Ιερεμίας Β' ο Τρανός και ο Κύριλλος Α' Λούκαρις. Η πολυσχιδής δραστηριότητα και των δύο συνετέλεσε ώστε να αποκτήσει το Πατριαρχείο αίγλη πανευρωπαϊκή.

Από τα μέσα του 18ου αι. η εκκλησία προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα στην τάση για ανεξαρτησία και στην εκ των πραγμάτων επιβεβλημένη νομιμοφροσύνη απέναντι στην Υψηλή Πύλη. Ο σκοπός ήταν η προστασία του ορθόδοξου ποιμνίου από τη μισαλλοδοξία του τουρκικού όχλου.

Η γλώσσα του Πατριαρχείου ως τον 17ο αι. είναι η βυζαντινή αρχαϊζουσα. Ενίοτε χρησιμοποιείται η απλοελληνική. Η παρουσία ξένων λέξεων (λ.χ, ιταλικών και ιδιαιτέρως τουρκικών) γίνεται εντονότερη από τον 18ο αι. και μετά κυρίως σε έγγραφα δικαστικής δικαιοδοσίας. Οι διακυμάνσεις της γλώσσας του Πατριαρχείου οφείλονται αφ' ενός στις διαφορές μορφωτικού επιπέδου των ιεραρχών του και αφ' ετέρου στις περιστάσεις που υπαγόρευαν τη χρήση αρχαϊζουσας ή απλοελληνικής. Η μεγάλη ωστόσο προσφορά της εκκλησίας στην πνευματική επιβίωση του υπόδουλου έθνους έγκειται στη διαφύλαξη της λόγιας παράδοσης.

Ορίστε, αυτό έλεγα

 Ξέρετε πολλά κορίτσι που ξεκινούν για φυσιολογική εφηβεία, με εκκολαπτόμενους μαστούς και διόγκωση του ηβικού λοφίσκου, για να καταλήξουν μ' ένα ζευγάρι αρχίδια και θωρακικούς μυς κάτω απ' τη μπλούζα; Για να μην αναφέρω ότι το αιδοίο ο κόλπος και οι ωοθήκες μου έχουν μείνει στη θέση τους, όσο ατροφικά κι αν είναι. Δεν μου βγάζει κανείς από το μυαλό πως το γεγονός ότι είμαι ιντερσέξ είναι αποτέλεσμα της άγριας ζωής μου ανάμεσα σε αδιάφορους και καλοσυνάτους ενήλικους, γαλήνιες αγελάδες, περιπετειώδεις κότες, ελαφρώς κατηφορικά λιβάδια, και δένδρα που τρίζουν κάτω απ' τις ριπές του ανέμου. Είμαι η ζωντανή απόδειξη ότι αν αφήσουμε τα παιδιά να κάνουν και να βρουν μόνα τους αυτό που κρίνουν σωστό, οι ανατομικοί προγραμματισμοί αποτυγχάνουν ή αλλάζουν κατεύθυνση, η αναρχία επεκτείνεται στα όργανα, και τότε, μπίνγκο, δεν είσαι πια ούτε κορίτσι ούτε αγόρι, αλλά ένα άτομο σαν εμένα, δηλαδή τίποτε από τα δύο. Έπειτα από λίγη σκέψη, νομίζω ότι μπορώ να πω πως το τρίτο φύλο είναι το μέλλον του ανθρώπου. Αντί να ρίχνουμε στο πυρ το εξώτερον τις κοινότητες σαν το Liberty House, θα ήταν προτιμότερο να τις ανακηρύξουμε κοινωφελείς και να τις θεωρήσουμε φυτώρια της μελλοντικής Εύας, εκείνης που θα τερματίσει έξι χιλιάδες έτη πατριαρχίας, πολέμου και τραγωδίας, επειδή θα είναι κουήρ και οπωσδήποτε τρανς.