Leydig - Sertoli

Leydig
Παράγοντες μείωσης της λειτουργίας τους σε σχέση με την ηλικία : το υπεροξείδιο του υδρογόνου παράγεται από τα μακροφάγα κύτταρα των όρχεων και βλάπτει την λειτουργία των κυττάρων. Το αυξημένο οξειδωτικό stress δημιουργεί ανισορροπία χαρακτηριστική της γήρανσης
Τα ηλικιωμένα κύτταρα Leydig παράγουν αντιδραστικά είδη οξυγόνου από διάφορες πηγές όπως η αλυσίδα μεταφοράς ηλεκτρονίων στα μιτοχόνδρια και στα μικροσώματα του κυτοχρώματος P450
Με την πάροδο της ηλικίας μειώνεται η αντιοξειδωτική ικανότητα των Leydig και η έκκριση τεστοστερόνης (Τ), μειωμένη στεροειδογέννεση
Οι ειδικοί στόχου ενός τροποποιημένου οξειδοαναγωγικού περιβάλλοντος, και οι μηχανισμοί που αυτό το περιβάλλον επηρεάζει την στεροειδογέννεση των Leydig παραμένουν ασαφείς
Ο συνολικός αριθμός των κυττάρων Leydig, αν συγκρίνουμε άνδρες 20-48 ετών, με άνδρες 50-76 ετών μειώνεται κατά 44%. Αυτό εξηγεί τον πρωτοπαθή υπογοναδισμό που προκύπτει με την ηλικία
Πολλά από τα κύτταρα διατηρούν την εμφάνιση τους, αλλά πολλά αποκτούν κυτταροπλασματικούς η ενδοπυρηνικούς κρυστάλλους Reinke, πολλά κενοτόπια, κοκκία λιποφουσκίνης και σημάδια αποδιαφοροποίησης. Παραμορφωμένα κύτταρα με μειωμένη παραγωγή τεστοστερόνης. Επίσης συνυπάρχει μειωμένη αιμάτωση των όρχεων απο αθηροσκληρυντικές αλλοιώσεις των αρτηριδίων με αποτέλεσμα εκφύλιση και μειωμένη στεροειδογόνο ικανότητα
Sertoli
Σε ανάλογες ηλικίες μειώνεται ο αριθμός των κυττάρων Sertoli κατά περίπου 40%. Τα γηράσκοντα Sertoli περιέχουν άφθονα σταγονίδια λιπιδίων και κενοτόπια, πολλούς πυρήνες, και μιτοχόνδρια με κρυστάλλους. Όλα αυτά είναι ενδεικτικά της αποδιαφοροποίησης τους

Τεστοστερόνη και νοσήματα

Νοσήματα
Υπάρχουν νοσήματα όπου η χαμηλή Τ μπορεί να προκαλέσει αναιμία, οστεοπόρωση και μειωμένη σεξουαλική λειτουργία. Σε άλλα νοσήματα η χαμηλή Τ είναι η απάντηση στο παθοφυσιολογικό stress που προκαλείται από την ασθένεια. Ίσως η καταστολή του άξονα υποθαλάμου/υπόφυσης που προκύπτει σε ασθένειες είναι ουδέτερη και ευεργετική ομοιοστατική προσαρμογή του οργανισμού. Η χαμηλή Τ σε οξεία και χρόνια πάθηση είναι αρκετά συχνή και πολυπαραγοντική λόγω άγχους, φαρμάκων, λοιμώξεων και ίσως απώλειας βάρους.
Η παχυσαρκία προκαλεί δευτεροπαθή υπογοναδισμό.
Το μεταβολικό σύνδρομο, ο διαβήτης τύπου 2 και η ισχαιμία μυοκαρδίου προκαλούν δευτεροπαθή υπογοναδισμό (αντίσταση στην ινσουλίνη, δυσλιπιδαιμία και χρόνια φλεγμονή).
Στο λιπώδες ήπαρ μειώνονται τα επίπεδα Τ, σε ηπατική κίρρωση μειώνονται τα επίπεδα Τ και DHT και αυξάνονται τα οιστρογόνα (φλεγμονώδεις κυτοκίνες, δευτεροπαθής ανεπάρκεια όρχεων).
Σε χρόνια νεφρική νόσο και νεφρική νόσο τελικού σταδίου είναι συχνή η γοναδική δυσλειτουργία. Σε ασθενείς σε αιμοκάθαρση τα χαμηλά επίπεδα Τ προβλέπουν τον κίνδυνο θνησιμότητας.
Στη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια τα επίπεδα Τ είναι χαμηλά και η κατάσταση επιδεινώνεται από την χρήση γλυκοκορτικοειδών. Επίσης μπορεί να συνυπάρχει υποξία των όρχεων.
Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα τα επίπεδα Τ είναι σταθερά χαμηλά.
Η αιμοχρωμάτωση είναι σπάνια αιτία ανδρικού υπογοναδισμού όπου και η Τ και οι γοναδοτροπίνες καταστέλλονται λόγω συνδυασμένης δυσλειτουργίας υποθαλάμου-υπόφυσης
Τα άτομα με HIV έχουν χαμηλά επίπεδα Τ ολικής και ελεύθερης. Οι ασθενείς αυτοί εμφανίζουν και υπογοναδοτροφικό αλλά και υπεργοναδοτροφικό υπογοναδισμό

Ελεγεία

Ο άνθρωπος αντικρίζει για πρώτη φορά το φως του ήλιου κλαίοντας γοερά και στο υπόλοιπο του βίου του αλέθει μέσα στα δόντια του τον πόνο. Υπάρχουν και διαλείμματα χαράς. Έτσι συνέλαβε η σοφία της Ανατολής το νόημα της ζωής, γι' αυτό η μουσική της είναι απήχημα λυγμού και τα τραγούδια της λυπητερά
Ο όρος ελεγεία (έλεγος) έχει φρυγική προέλευση και αρχικά σήμαινε θρηνητικό τραγούδι. Οι Ίωνες παρέλαβαν κατά τον 7ο αι. π.Χ. αυτήν τη θρηνωδία που συνοδευόταν από μουσική αυλού και την ύψωσαν σε αυτόνομο λογοτεχνικό είδος ποικίλης θεματογραφίας. Μετρική μονάδα της ελεγείας είναι το ελεγειακό δίστιχο (ελεγείον) που συγκροτείται από ένα εξάμετρο και ένα πεντάμετρο
Η θεματογραφία είναι πλούσια. Ο Καλλίνος και ο Τυρταίος με τις ελεγείες τους πυργώνουν το φρόνημα των πολεμιστών, ο βαρύγλωσσος Αρχίλοχος αποκαλύπτει τα δυσήνια πάθη του, τα ερείπια της συναισθηματικής του ζωής και τα αντιηρωικά του ιδεώδη, ο Μίμνερμος θρηνεί για την νιότη που μαραίνεται γρήγορα σαν τα άνθη της άνοιξης, ο Ξενοφάνης εκθέτει τις ηθικοπλαστικές του απόψεις, ο Σόλων κοινολογεί τις ρηξικέλευθες πολιτικές του ιδέες, ο Θέογνις γνωμολογεί για τον έρωτα, τη φτώχεια και την έκπτωση των αριστοκρατικών αξιών. Στα ελληνιστικά χρόνια ο Καλλίμαχος συνθέτει σε ελεγειακά δίστιχα τα Αίτια, το απόσταγμα της απύθμενης λογιοσύνης του

Τεστοστερόνη και παράγοντες μείωσης

Δίαιτα
Σχετικά μικρή επίδραση της διατροφής στα επίπεδα τεστοστερόνης (Τ) έχει αναφερθεί
Η κατανομή των θρεπτικών συστατικών φαίνεται ότι επηρεάζει τις ορμόνες. Μια δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά <20%, ανεξάρτητα από τη μείωση του σωματικού βάρους, μειώνει τα επίπεδα Τ (ίσως οι ίνες μειώνουν την επαναρρόφηση στεροειδών ή η χαμηλότερη χοληστερόλη σημαίνει μειωμένο υπόστρωμα για σύνθεση Τ). Η απώλεια βάρους σε άνδρες που είναι υπέρβαροι/παχύσαρκοι, όταν ακολουθούν δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεϊνη/υδατάνθρακα σημαίνει ίση αύξηση ελεύθερης και ολικής Τ καθώς και της SHBG. Η κατανάλωση ελαιόλαδου σε συνθήκες σταθερού σωματικού βάρους αυξάνει τις συγκεντρώσεις Τ και LH στον ορρό. Συνολικά όμως η ποιότητα της διατροφής δεν φαίνεται να επηρεάζει τον άξονα υποθάλαμος/υπόφυση/γονάδες
Ψυχολογικό stress
Πολλές μελέτες αναφέρουν επίδραση του stress  στην ποιότητα ιτου σπέρματος. Άνδρες με αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης και νορεπινεφρίνης σχετίστηκαν με αυξημένα επίπεδα Τ και LH. Η οξεία ψυχολογική ένταση ενεργοποιεί τον άξονα υποθαλάμου/υπόφυσης και οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα Τ
Χαμηλά επίπεδα ελεύθερης Τ έχουν συσχετισθεί με κατάθλιψη
Άσκηση
Η σύντομη έντονη άσκηση αυξάνει τα επίπεδα Τ. Αντίθετα η παρατεταμένη άσκηση καταστέλλει την Τ, ίσως μέσω αυξημένων επιπέδων κορτιζόλης και κατεχολαμινών. Φαίνεται ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής και η καλή φυσική κατάσταση μπορεί να ισορροπήσει την μείωση της Τ που σχετίζεται με την ηλικία
Κάπνισμα
Φαίνεται ότι οι καπνιστές έχουν κατά μέσο όρο 1,53 nmo / L υψηλότερη Τ από τους μη καπνιστές. Η αύξηση αυτή είναι παράλληλη με την αύξηση SHBG. Η νικοτίνη και οι μεταβολίτες της μοιράζονται την ίδια οδό απομάκρυνσης με τα ανδρογόνα. Η αύξηση SHBG οφείλεται μάλλον στην τοξική επίδραση των προϊόντων του καπνού στο ήπαρ
Αλκοόλ
Η οξεία κατανάλωση αλκοόλ καταστέλλει την Τ πιθανώς μέσω άμεσης επίπτωσης στους όρχεις, αλλά και λόγω αυξημένης έκκρισης κορτιζόλης. Σε μελέτη που έγινε σε >8000 άνδρες, σε Ευρώπη και Αμερική φάνηκε γραμμική συσχέτιση μεταξύ κατανάλωσης αλκοόλ και επιπέδων ολικής και ελεύθερης Τ. Η κατανάλωση αλκοόλης αλλάζει τον μεταβολισμό στεροειδών στο ήπαρ. Η οξείδωση αλκοόλης αυξάνει την αναλογία NADH / NAD + και αλλάζει την οξειδοαναγωγή υπέρ της ανδροστενεδιόνης. Στους χρόνιους αλκοολικούς τα επίπεδα Τ καταστέλλονται και αυξάνονται οι γοναδοτροπίνες, και τα δύο ομαλοποιούνται σε αποχή υποδεικνύοντας ότι ο υπογοναδισμός που προκαλείται από την αιθανόλη είναι λειτουργικός και παροδικός
Φάρμακα
Οι στατίνες και οι αναστολείς HMG-CoA μείωνουν την παραγωγή χοληστερόλης άρα το υπόστρωμα Τ, αλλά η καταστολή είναι μικρή. Οι αναστολείς σύνθεσης στεροειδών (αμινιγλουτεθιμίδη, κετοκοναζόλη) και τα ανάλογα GnRH προκαλούν σημαντική καταστολή Τ. Η σπειρονολακτόνη καταστέλλει πολλά από τα ένζυμα της στεροειδογέννεσης. Η σιμετιδίνη, ασθενώς αντιανδρογόνος ανταγωνιστής Η2, δεν φαίνεται να επηρεάζει την Τ. Τα οπιοειδή προκαλούν δευτεροπαθή υπογοναδισμό. Οι αγωνιστές ντοπαμίνης αυξάνουν την Τ, οι ανταγωνιστές όπως η μετοκλοπραμίδη, την μειώνουν. Η χρόνια θεραπεία με γλυκοκοτρικοειδή μειώνει την Τ λόγω αναστολής της έκκρισης γοναδοτροπικών και της στεροειδογέννεσης στους όρχεις. Η ιβουπροφαίνη μειώνει την ευαισθησία των κυττάρων Leydigh στη διέγερση της LH

Ηλικία και τεστοστερόνη

Με την αύξηση της ηλικίας υπάρχει μια αργή μείωση της τεστοστερόνης (Τ), που αρχίζει την 3η-4η 10ετία της ζωής. Δεν οφείλεται μόνο στην αύξηση της ηλικίας, αλλά και στην αύξηση βάρους και σε συν/νοσηρότητες. Φαίνεται ότι είναι μια μείωση ανά έτος 0.8-1.3%. Για την ελεύθερη τεστοστερόνη η μείωση είναι 1.5-2% ετησίως, και αυτό οφείλεται στην μείωση της SHBG κατά 3% / έτος
Μεταβολίτες Τ
Με την αύξηση της ηλικίας αλλάζουν επίσης οι μεταβολίτες της Τ, δηλ. DHT και οιστραδιόλη (Ε2). Τα επίπεδα DHT είναι 7-10 φορές χαμηλότερα από της Τ, και φαίνεται ότι αλλάζουν ελάχιστα μέχρι την ηλικία των 65 ετών, ενώ στη συνέχεια μειώνονται κατά 0.5% ετησίως. Οι συγκαντρώσεις Ε2 είναι σχετικά σταθερές με μια ελάχιστη μείωση της τάξης του 0.2% ετησίως. Σε κάποιους ασθενείς που αναφέρθηκε αύξηση συσχετίσθηκε με την αύξηση βάρους και με τις συν/νοσηρότητες
Ανδρογόνα επινεφριδίων
Το επινεφρίδιο παράγει ανδρογόνα, και τις πρόδρομες μορφές DHEA και DHEAS. Η παραγωγή και η έκκριση μειώνεται σαφώς και στα δύο φύλα με την ηλικία. Είναι λειτουργικά σημαντική στις γυναίκες, αλλά επειδή είναι ασθενή ανδρογόνα, η συνολική τους συνεισφορά στον άνδρα είναι μικρή. Η μείωση ανά έτος είναι 2% για DHEA, 4-5.2% για DHEAS και 0.4% για το γλυκουρονίδιο της ανδροστενεδιόλης
Σε ηλικίες μεταξύ 20-80 ετών υπάρχει μείωση στα επινεφριδιακά ανδρογόνα, με το μέγιστο της μείωσης στην ηλικία των 60 ετών. Φαίνεται ότι τα επινεφρίδια συμμετέχουν στα κυκλοφορούντα ανδρογόνα, σε μεσήλικα άνδρα κατά 40-50% (στη γραμμομοριακή τους περιεκτικότητα και όχι στη βιοδραστικότητα τους)
Επίσης τα επίπεδα Τ επηρεάζουν η εθνικότητα, τα γονίδια καθώς και ο τρόπος ζωής
Η συνηθέστερη αιτία - όσον αφορά στον τρόπο ζωής - μείωσης της Τ είναι η παχυσαρκία. Σε ΒΜΙ ≥30 kg/m2 τα επίπεδα ολικής και ελεύθερης Τ είναι ~ 5 nmol / L και 55 pmol / L χαμηλότερα, σε σύγκριση με φυσιολογικό βάρος. Δεν παρατηρείται ταυτόχρονη αύξηση επιπέδων LH (δευτεροπαθής υπογοναδισμός). Ο μηχανισμός δεν είναι πλήρως κατανοητός. Πιθανότατα η αύξηση του λιπώδους ιστού και μόρια σηματοδότησης από τα λιποκύτταρα παίζουν ρόλο. Ένα υποψήφιο πεπτίδιο είναι η λεπτίνη. Μελέτες δείχνουν άμεση συσχέτιση λεπτίνης με γοναδοτροπίνες και η αντοχή στη λεπτίνη ίσως βοηθάει στην παθογένεση του δευτεροπαθούς υπογοναδισμού που συνοδεύει την παχυσαρκία
Άλλοι υποψήφιοι μηχανισμοί είναι οι προφλεγμονώδεις κυτοκίνες (π.χ. TNFa, IL-2 και IL-6) που ίσως προκαλούν καταστολή γοναδοτροπινών και του ενδοκαναβιδοειδούς συστήματος και κεντρική αντίσταση στην ινσουλίνη. Επιπλέον έχει προταθεί η αδιπονεκτίνη που καταστέλλει την GnRH
Τα οιστρογόνα αυξάνουν μόνο σε άνδρες με υπερβολική αύξηση βάρους. Τέλος υπάρχει μείωση στην παραγωγή SHBG

Καινούρια μέρα

Ένας μεγάλος χαρταετός σαν καράβι σκίαζε την πλατεία κι από την καρίνα γλιστρούσαν μικρές σταγόνες αλμύρας κι έβρεχαν τα μαλλιά μου. Αν δεν τις έφερνες στη γλώσσα, ίσως τις έπαιρνες για βρόχινες στάλες και το καράβι για σύννεφο
Σήκωσα το κεφάλι κι είδα από τα παραπέτα να κρέμονται οι φίλοι μου σε παιδική ηλικία
Άρπαξα μια αρμαθιά σκόρδα για μαντίλι και τους χαιρετούσα ώσπου μ΄αναγνώρισαν κι έριξαν μιαν ανεμόσκαλα
Χάιδεψε στη αρχή τα στιλπνά μαλλιά μιας νεαρής και ξεγλίστρησε. Βάλθηκα να την κυνηγώ. Πιάστηκε στο κλαδί μιας μανταρινιάς μα πριν προφτάσω να την αρπάξω τίναξε δυο ώριμα φρούτα κι απομακρύνθηκε. Η πλατεία είχε αδειάσει χωρίς να το αντιληφθώ ενώ προχωρούσα με το κεφάλι υψωμένο
Το ιπτάμενο κήτος άφησε έναν βρυχηθμό κι είδα την άγκυρα να κατεβαίνει στην άκρη μιας βαρειάς αλυσίδας
Έτρεχα κυνηγώντας το σκοινί κι αποφεύγοντας το σίδερο, σκόνταψα σ' ένα ορφανό πατίνι, όμως πριν βρεθώ με τα μούτρα στο πλακόστρωτο με άρπαξε η άγκυρα απ' τη ζώνη κι άρχισα να ίπταμαι
Η πλατεία μάκραινε, μεταλλική και βαριά, ήταν μια αναποδογυρισμένη καρίνα που έπλεε γαλήνια χωρίς επιβάτες, στα νερά της Μεσογείου
                                                                                                Νίκος Χρυσός

Σπερματογέννεση

Τα τελευταία χρόνια η μέση ηλικία του πατέρα έχει αυξηθεί σημαντικά, και κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες. Προχωρημένη θεωρείται η πατρική ηλικία > 40 ετών
Σε μετα-ανάλυση από 90 μελέτες φάνηκε μια σταθερή πτώση της ποιότητας του σπέρματος, εξαρτώμενη από την ηλικία. Φάνηκε μικρή ως μέτρια πτώση του όγκου του σπέρματος, του συνολικού αριθμού σπερματοζωαρίων ανα εκσπερμάτιση, της κινητικότητας και της μορφολογίας. Επίσης σημαντική αύξηση στον κατακερματισμό του DNA. Μερικές μελέτες ανέφεραν ως κατώτερο όριο για την μείωση της ποιότητας των σπερματοζωαρίων την ηλικία των 30-35 ετών
Έγινε μελέτη σε ηλικιωμένους άνδρες 75-90 ετών, με την εγκάρσια τομή του όγκου των όρχεων (σπερματογόνος ιστός) και της ανασταλτίνης Β (δείκτης κυτταρικής λειτουργίας Sertoli και σπερματογέννεση). Ο μέσος όγκος των όρχεων σε άνδρες > 75 ετών είναι 31% μικρότερος σε σύγκριση με άνδρες 18-40 ετών. Αυτό συνοδεύεται από σχεδόν διπλασιασμό της FSH στον ορρό. Η ανασταλτίνη Β είναι σημαντικά χαμηλότερη, περίπου κατά 17%. Επομένως η κυτταρική μάζα των Sertoli μειώνεται με την ηλικία, με αντισταθμιστική αύξηση της FSH σε μια προσπάθεια να μείνει η λειτουργία των κυττάρων άθικτη. Οι ιστομορφολογικές μελέτες έδειξαν σαφείς αλλαγές αν και με μεγάλη ατομική παραλλαγή. Το συνηθέστερο χαρακτηριστικό είναι ένα μωσαϊκό βλαβών που κυμαίνονται από πλήρη σπερματογέννεση έως πλήρη σκλήρυνση του σπερματικού επιθηλίου
Επίσης η άυξηση της ηλικίας του πατέρα σημαίνει μείωση στον αριθμό αυτόματων κυήσεων και στο ποσοστό γονιμότητας. Εγκυμοσύνες από άνδρες ηλικίας > 50 ετών είχαν διπλάσιο κίνδυνο αποβολής
Επίσης σε εξωσωματική γονιμοποίηση, τα ποσοστά εμφύτευσης μειώθηκαν με την αύξηση της πατρικής ηλικίας. Λίγα στοιχεία είναι διαθέσιμα για την εξαγωγή σπέρματος από τους όρχεις σε προχωρημένη ηλικία. Συνολικά το μεγαλύτερο μέρος των στοιχείων, υποστηρίζει, αν και όχι κατηγορηματικά, μείωση της γονιμότητας των ανδρών με την αύξηση της ηλικίας τόσο στην μη όσο και στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή
Παράγοντες που επιδρούν
. Ορμονικές και μεταβολικές αλλαγές
. Αλλαγές των όρχεων, μείωση του όγκου
. Αύξηση του σωματικού βάρους
. Μείωση της φυσικής δραστηριότητας, μείωση μυικού ιστού
. Μείωση όγκου και ισχύος των μυών του πυελικού εδάφους
. Συστηματικά νοσήματα (π.χ. υπέρταση, κακοήθειες)
. Ουρογεννητικά νοσήματα (φλεγμονές, προστατική νόσος, κήλες)
. Φάρμακα.
. Στυτική δυσλειτουργία, και μειωμένη libido
. Συσσωρευτικές επιπτώσεις από δια βίου τοξίνες και ρύπους
. Βλάβες του DNA
. Γενετικές αλλαγές (π.χ. μεταλλάξεις)
. Επιγενετικές αλλαγές (μεθυλίωση του DNA, τροποποίηση ιστονών, και έκφραση miRNAS)

Πάμπλο Νερούντα

Απ' όσα πράγματα έχω δει, μονάχα εσένα θέλω να εξακολουθώ να βλέπω,
απ' ό,τι έχω αγγίξει, μονάχα το δέρμα σου θέλω ν' αγγίζω:
αγαπώ το πορτοκαλένιο γέλιο σου,
μ' αρέσεις την ώρα που κοιμάσαι.

Πώς να γίνει, αγάπη, αγαπημένη,δεν ξέρω οι άλλοι πώς αγαπάν,
δεν ξέρω πώς αγαπήθηκαν άλλοτε, εγώ σε κοιτάζω και σε ερωτεύομαι, κι έτσι ζω,
φυσικότατα ερωτευμένος.

Μ' αρέσεις κάθε βράδυ και πιο πολύ.
Πού να 'ναι; όλο ρωτάω, αν λείψουν μια στιγμή τα μάτια σου.
Πόσο αργεί! σκέφτομαι και με πειράζει.
Αισθάνομαι φτωχός, ανόητος και θλιμμένος, και φτάνεις εσύ κι είσαι θύελλα
που φτερούγισε μέσα απ' τις βερυκοκιές.

Γι' αυτό σ' αγαπώ κι όχι γι' αυτό,
για τόσα πράματα και τόσο λίγα,
κι έτσι πρέπει να 'ναι ο έρωτας
μισόκλειστος και ολικός,
ιδιάζων και τρομαχτικός,
σημαιοστόλιστος και πενθοφορεμένος,
λουλουδιασμένος σαν τ' αστέρια
και χωρίς μέτρο - όριο, σαν το φιλί.

Τεστοστερόνη

Εκτός από τη φυσιολογική διακοπή της λειτουργίας των ωοθηκών κατά την εμμηνόπαυση, οι κλινικά σημαντικότερες και καλύτερα χαρακτηρισμένες αλλαγές που σχετίζονται με τη γήρανση στο ενδοκρινικό σύστημα, αφορούν τη λειτουργία του παγκρέατος και του θυρεοειδούς. Άλλα συστήματα που αλλάζουν επίσης είναι η λειτουργία των επινεφριδίων και η έκκριση GH/IGF1, και προκαλείται είτε άμεσα από τη γήρανση, είτε από αλλαγές που σχετίζονται με αυτήν, στη γενική υγεία, στη σύνθεση του σώματος, στη σωματική δραστηριότητα και στον τρόπο ζωής. Στη ίδια διαδικασία υπόκειται και η λειτουργία του άξονα υποθάλαμος/υπόφυση/όρχεις
Η τεστοστερόνη (Τ) είναι η κύρια αναβολική ορμόνη στους άνδρες και βασικός παράγοντας της αναπαραγωγικής και σεξουαλικής λειτουργίας. Τα επίπεδα της μειώνονται με τη γήρανση, λόγω και αλλαγών στον τρόπο ζωής και συν/νοσηροτήτων. Οι αλλαγές διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο και θυμίζουν σημεία και συμπτώματα υπογοναδισμού σε νεαρούς άνδρες
Οι σχέσεις ορμονικών και κλινικών αλλαγών έχουν γίνει αντικείμενο έρευνας, ενώ τις τελευταίες δύο 10ετίες η αύξηση χρήσης Τ από μεσήλικες και ηλικιωμένους άνδρες είναι εκρηκτική
Τον Μάρτιο του 2015 ο FDA ανακοίνωσε ότι οι εταιρείες που παράγουν τεστοστερόνη θα πρέπει να αλλάξουν την επισήμανση των προϊόντων και να προσθέσουν πληροφορίες σχετικά με τον αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακού και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και να διευκρινίσουν ότι η Τ εγκρίνεται μόνο για θεραπεία σε άνδρες με χαμηλά επίπεδα Τ , λόγω διαταραχών εγκεφάλου, υπόφυσης ή όρχεων που προκαλούν υπογοναδισμό. Επιπλέον ότι η ασφάλεια και τα οφέλη αυτών των φαρμάκων δεν έχουν τεκμηριωθεί

Λέει ο Αλκαίος..

Μούσκευε το πλεμόνι με κρασί
γιατί το Αστρί του αψήλου παίρνει
Είναι πολύ δύσκολη αυτή η εποχή
κι όλα διψούν απ' το μεγάλο κάμα
Γλυκά με στις φυλλωσιές τραγουδεί
ο τζίτζικας
κι ο ασκόλυμπρος ανθίζει
Τώρα οι γυναίκες είναι φλογισμένες από πόθο
τον πολύ
και οι άνδρες ισχνοί
γιατί κεφάλι και γόνατα ο Σείριος τα φυραίνει

Ηλικία και ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα

. Σε ηλικιωμένους άνδρες παρατηρείται μια ήπια πτώση της ποιότητας των σπερματοζωαρίων και την γονιμότητας
. Οι ορμονικές αλλαγές είναι ποικίλλες, με ήπια πτώση της ολικής τεστοστερόνης, αύξηση SHBG, μεγαλύτερη μείωση ελεύθερης τεστοστερόνης και μέτρια αύξηση LH
. Οι συν-νοσηρότητες αλλά και το αυξημένο ποσοστό παχυσαρκίας παίζουν σημαντικό ρόλο στην μεταβολή των ορμονών στους ηλικιωμένους άνδρες
. Μεταξύ των πιο στενών συσχετίσεων με τη χαμηλή τεστοστερόνη, εκτός από τα σεξουαλικά συμπτώματα, είναι και ο χαμηλότερος αιματοκρίτης. Και τα δύο βελτιώνονται με την αγωγή
. Η χαμηλή τεστοστερόνη σημαίνει κακή κατάσταση υγείας
. Όμως ούτε το μέγεθος των θεραπευτικών αποτελεσμάτων, ούτε η σοβαρότητα των κλινικών ανεπιθύμητων ενεργειών που αποδίδονται στη χαμηλή τεστοστερόνη δικαιολογούν την γενικώς εφαρμοσμένη θεραπεία με ορμόνη που εφαρμόζεται σε ηλικιωμένους άνδρες
. Η μακροπρόθεσμη ασφάλεια της θεραπείας με τεστοστερόνη , στο καρδιαγγειακό και στον προστάτη, δεν έχει τεκμηριωθεί

Η φεουδαλική κοινωνία

Όπως κάποτε οι Ούνοι, έτσι και οι Ούγγροι ή Μαγυάροι ξεπρόβαλαν στην Ευρώπη σχεδόν ξαφνικά και ήδη οι συγγραφείς του μεσαίωνα, έχοντας τους πια μάθει για τα καλά, απορούσαν με αφέλεια για το ότι οι ρωμαίοι συγγραφείς δεν είχαν κάνει καμιά μνεία τους. Η πρώιμη ιστορία τους άλλωστε μας είναι πολύ σκοτεινότερη από των Ούνων. Γιατί οι κινεζικές πηγές, που πολύ πριν από τη δυτική παράδοση, μας επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε από κοντά τους "Χιούνγκ-νου", εδώ είναι βουβές. Βέβαια, οι καινούριοι εισβολείς ανήκαν κι αυτοί στον τόσο χαρακτηριστικό κόσμο των νομάδων της ασιατικής στέπας: λαών με διαφορετική συχνά γλώσσα αλλά με εκπληκτική ομοιότητα ενός τρόπου ζωής επιβεβλημένου από κοινές συνθήκες διαβίωσης. Βοσκοί αλόγων και πολεμιστές, τρέφονταν με το γάλα της φοράδας τους, είτε από το κυνήγι και το ψάρεμα. Προ πάντων όμως ήταν γεννημένοι εχθροί των καλλιεργητών του γύρω από αυτούς κόσμου. Μέσω των θεμελιακών αυτών χαρακτηριστικών, ο μαγυάρος εντάσσεται στον λεγόμενο φινο-ουγγρικό γλωσσολογικό τύπο. Τα ιδιώματα που πλησιάζουν περισσότερο στη σημερινή του γλώσσα είναι εκείνα μερικών σιβηρικών φυλών. Στη διάρκεια όμως των περιπλανήσεων του, το πρωτογενές φυλετικό απόθεμα ανακατώθηκε με πλήθος τουρκόγλωσσα στοιχεία και υπέστη την έντονη επίδραση του πολιτισμού αυτών των στοιχείων
                                                                                                             Marc Bloch

Αναβολικά - διαχείρηση χρήσης

Γενικός πληθυσμός
Επειδή δεν υπάρχουν κλινικές δοκιμές για την μακροχρόνια χρήση τους η κύρια φροντίδα είναι τα σοβαρά συμπτώματα στέρησης μετά τη διακοπή. Όλοι θα πρέπει να ερωτηθούν για κατάθλιψη, κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών. Επιθυμεί ο ασθενής να τα σταματήσει; Γιατί θέλει να τα σταματήσει; Πόσο καιρό τα χρησιμοποιεί; Ποιά σχήματα;
Ο ενδοκρινολόγος ενημερώνει για τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες :ερυθροκυττάρωση, δυσλιπιδαιμία και μειωμένη γονιμότητα που μπορεί να διαρκεί έως 2 χρόνια, καθώς και επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό. Μερικοί ασθενείς μπορεί να δεχθούν να αλλάξουν τα αναβολικά με τεστοστερόνη. Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται ενδομυική τεστοστερόνη σε δόσεις έως και διπλάσιες της τυπικής δοσοσλογίας
Για άτομα που επιθυμούν να σταματήσουν τη χρήση υπάρχουν οι εξής επιλογές
. άμεση διακοπή χωρίς ιατρική θεραπεία
. διακοπή και έναρξη θεραπείας με κλομιφαίνη
. διακοπή και έναρξη θεραπείας με β-HCG
. διακοπή και έναρξη συνταγογραφούμενης τεστοστερόνης
Οι περισσότεροι χρήστες έρχονται στον ενδοκρινολόγο λόγω υπογονιμότητας. Γίνεται αναλυτικός έλεγχος ορμονών, 2 τουλάχιστον σπερμοδιαγράμματα, κάθε φορά μετά από 3-7 ημέρες εκσπερμάτωσης και ελέγχεται η γονιμότητα της συντρόφου. Η λογική επιλογή είναι η διακοπή των αναβολικών και η παρακολούθηση τεστοστερόνης και γοναδοτροπινών κάθε 1-3 μήνες και σπερμοδιάγραμμα κάθε 3-6 μήνες μετά την ομαλοποίηση της τεστοστερόνης στον ορρό
Για άνδρες που κάνουν χρήση < 1 έτος η διακοπή είναι επαρκής παρέμβαση. Για χρήστες υψηλών δόσεων > 1 έτος η ανάκτηση φυσιολογικών ορμονών και ένος κανονικού σπερμοδιαγράμματος μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά. Σε αυτούς η χρήση κλομιφαίνης ή γοναδοτροπίνης μπορεί να βοηθήσει την σπερματογέννεση και την γονιμότητα. Η χορήγηση εξωγενούς τεστοστερόνης δεν συνιστάται
Μετά την παύση εξωγενών σκευασμάτων ο συνήθης χρόνος αποκατάστασης ορμονών είναι 1-3 μήνες και του σπέρματος 12-16 μήνες
Η κλομιφαίνη είναι εκλεκτικός ρυθμιστής των οιστρογονικών υποδοχέων και αυξάνει τις γοναδοτροπίνες και την τεστοστερόνη στους άνδρες μετά από 2-4 εβδομάδες εφ΄όσον είναι άθικτη η λειτουργία της υπόφυσης. Σε νεαρούς άνδρες, και σε δόση μέχρι 100 mg/2η μέρα δεν υπάρχουν σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Στις γυναίκες αναφέρεται αυξημένος κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης. Στους άνδρες δίνεται κλομιφαίνη για 6-12 μήνες. Έναρξη αγωγής με 25mg /2η μέρα και αύξηση της δόσης κατά 12.5 mg , μέχρι μέγιστη δόση τα 100 mg/ 2η μέρα με βάση τις τιμές τεστοστερόνης στον ορρό. Μετά από 2-4 μήνες διατήρησης της τεστοστερόνης στα φυσιολογικά επίπεδα η δόση της κλομιφαίνης μειώνεται κατά 12.5 mg/μήνα. Ο ενδοκρινολόγος ενημερώνει ότι η ασφάλεια της μεθόδου δεν έχει αποδειχθεί και ότι υπάρχει κίνδυνος φλεβικής θρόμβωση    Παρομοίως η θεραπεία με β-HCG μπορεί να είναι χρήσιμη στη ίδια ομάδα ανδρών. Η χορήγηση υποδορίως β-HCG μπορεί να διαγείρει την παραγωγή τεστοστερόνης και την σπερματογένεση σε άνδρες με όρχεις ≥6 mL. Η χορήγηση της καταστέλλει τις ενδογενείς γοναδοτροπίνες. Η συνήθης δοσολογία είναι 1000-2000ΙU υποδόρια 2-3 φορές την εβδομάδα. Η αγωγή συνεχίζεται μέχρι η ολική τεστοστερόνη ορού είναι στα φυσιολογικά επίπεδα και συνεχίζεται μέχρι την σύλληψη. Υπάρχει μεγαλύτερη εμπειρία στη χρήση β-HCG σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της. Δεν υπάρχουν στοιχεία σύγκρισης με την κλομιφαίνη. Εάν ένας ασθενής μετά από χρόνια χρήση αναβολικών, υποβληθεί σε θεραπεία με κλομιφαίνη ή β-HCG και μετά από 3 μήνες θεραπείας δεν έχει αύξηση τεστοστερόνης, ο ενδοκρινολόγος θα πρέπει να εξετάσει την πιθανότητα υποκείμενης αιτίας υπογοναδισμού όπως π.χ. Klinefelter ή όγκος στην υπόφυση
Σε χρήστη υψηλών δόσεων αναβολικών, που επιθυμεί να διακόψει και δεν επιθυμεί γονιμότητα  στο άμεσο μέλλον μπορούν να χρησιμοποιηθούν υψηλές δόσεις ενέσιμης τεστοστερόνης με μία σταδιακή μείωση σε διάστημα αρκετών μηνών. Έτσι μπορεί να μειωθούν τα συμπτώματα στέρησης και να μειωθεί και ο πειρασμός επαναληπτικής χρήσης αναβολικών

Αναβολικά - ανίχνευση

Αθλητές
Η ανίχνευση των αναβολικών στους αθλητές είναι μια μικρή βιομηχανία. Έχουν αναπτυχθεί εξελιγμένες εργαστηριακές τεχνικές με χρηματοδότηση από κυβερνήσεις και αθλητικές βιομηχανίες
Η τελευταία εξέλιξη είναι το βιολογικό διαβατήριο
Η τεστοστερόνη, η διυδροτεστοστερόνη, τα ενδογενή στεροειδή των όρχεων αλλά και πρόδρομες ουσίες τους μετρούνται πριν τον πρώτο διαγωνισμό και κατά την διάρκεια του
Κάθε απόκλιση που θεωρείται σημαντική ακολουθείται από πρόσθετες δοκιμές
Το βιολογικό διαβατήριο προορίζεται να ανιχνέυσει απόπειρες χρήσης εξωγενών αναβολικών ή φαρμακευτική προσπάθεια αύξησης των ενδογενών ανδρογόνων
Βέβαια πολλοί αθλητές αρχίζουν χρήση 16-22 ετών και μπορεί η στιγμή της εγγραφής τους να μην αντικατοπτρίζει την πραγματική αρχική τους κατάσταση. Επίσης όλες οι ενώσεις με ανδρογονικές αναβολικές ιδιότητες δεν επηρεάζουν σημαντικά την παραγωγή και έκκριση των ορμονών του φύλου
Η μέτρηση προϋποθέτει επίσης ότι τα δείγματα των ούρων μεταφέρονται και αποθηκεύονται με ασφάλεια, καθώς και ότι τα δεδομένα εισάγονται σωστά σε ασφαλή βάση δεδομένων. Οι παραβιάσεις είναι κοινές τα τελευταία χρόνια
Ανίχνευση στον γενικό πληθυσμό
Δεν υπάρχει πρακτική διαγνωστική εξέταση για τον εντοπισμό χρήσης αναβολικών. Οι δοκιμές μου χρησιμοποιούνται στους αθλητές δεν είναι διαθέσιμες για ευρεία χρήση. Επίσης εαν κάποιος θέλει να αποφύγει την ανίχνευση, μπορεί να το κάνει εύκολα αποφεύγοντας τη χρήση τη στιγμή της δοκιμής ή δίνοντας δείγμα ούρων άλλου ατόμου. Η χρόνια χρήση θα πρέπει να λαμβάνεται υπ' όψιν σε άνδρες με υπογονιμότητα ή γυναικομαστία και σε γυναίκες με αμηνόρροια και αυξημένο μυικό ιστό. Είναι συχνά χαμηλές οι HDL και SHBG και η πιο χρήσιμη μέτρηση είναι η τεστοστερόνη (αυξημένα επίπεδα) και οι FSH, LH (μειωμένα επίπεδα)
Όμως το πιο χρήσιμο διαγνωστικό test είναι η ερώτηση "χρησιμοποιείτε αναβολικά;"
Αθλητές- διαχείρηση χρήσης
Υπάρχει διαδικασία για την απόκτηση άδειας (απαλλαγή από θεραπευτική χρήση) από αρμόδιους οργανισμούς. Εάν υπάρχει ανάγκη για θεραπεία (π.χ. Klinefelter) ο ενδοκρινολόγος χρειάζεται να το τεκμηριώσει. Η χορήγηση κατ' εξαίρεση, για θεραπευτικούς σκοπούς έχει αυστηρές κατευθυντήριες οδηγίες. Τεκμηρίωση συμπτωμάτων ή σημείων ανεπάρκειας ανδρογόνων, σαφώς χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης σε πολλές πρωινές μετρήσεις και συγκεκριμένη αιτία υπογοναδισμού. Στη θεραπεία της υπογονιμότητας χρησιμοποιείται μόνο τεστοστερόνη η γοναδοτροπίνη
Για τον αθλητή που βρίσκεται θετικός στη χρήση πρέπει να διακοπεί το φάρμακο και να μην κάνει χρήση άλλου σκευάσματος για το σύνδρομο στέρησης στη συνέχεια
Μερικοί από τους αθλητές που έχουν κάνει χρήση στο παρελθόν μπορεί να έχουν επίμονα χαμηλή τεστοστερόνη και φυσιολογικές γοναδοτροπίνες χωρίς εμφανή αιτία υπογοναδισμού. Συχνά δεν παραδέχονται ότι χρησιμοποίησαν αναβολικά λόγω του φόβου των συνεπειών για την φήμη τους