Όλγα Δεβετζάκη - Ενδοκρινολόγος
Αναστασίου Ζίννη, 9, Αθήνα, Αττική, 11741
Phone: 210-9239440 URL of Map

Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2016

Aπό υποκατάσταση σε ινσουλίνη στην αντικατάσταση των κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη (πάγκρεας: ανάπτυξη και διαφοροποίηση βλαστικών κυττάρων)-3

Παραγωγή β-κυττάρων από άλλα διαφοροποιημένα κύτταρα 
Tα τελευταία χρόνια έχουμε μάθει επίσης ότι τα διαφοροποιημένα β-κύτταρα διατηρούν την ικανότητα να αναπληρώνουν κατεστραμένα από κυτταρική διαίρεση β-κύτταρα, τουλάχιστον στα ποντίκια. Επιπλέον κύτταρα του παγκρεατικού πόρου ή εξωκρινή μπορούν να συμμετέχουν στην ανάπτυξη εμβρυικών κυττάρων και να ενεργοποιούν την μεταγραφή ενδοκρινών παραγόντων, όπως ο Ngn3, με αποτέλεσμα να επανα/προγραμματίζονται σε κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη
Η εντυπωσιακή πλαστικότητα των ενήλικων παγκρεατικών κυττάρων έχει πρόσφατα περιγραφεί, όπου διαφοροποιημένα α-κύτταρα, προγραμματίστηκαν εκ νέου σε β-κύτταρα. Είναι προφανές ότι η λειτουργία του α-κυττάρου δεν περιορίζεται στην παραγωγή γλυκαγόνης, αλλά επίσης ρυθμίζει τη λειτουργία του β-κυττάρου σε διάφορα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας να γίνει β-κύτταρο, εάν χρειάζεται
Ένα άλλο εκπληκτικό παράδειγμα επανα/προγραμματισμού τελικά διαφοροποιημένων κυττάρων ήταν η παραγωγή ινσουλίνης από εξωκρινή κύτταρα του παγκρέατος, με υπερ/έκφραση τριών βασικών μεταγραφικών παραγόντων (Pdx1, Ngn3 and MafA) οι οποίοι μεταφέρθηκαν μέσα στα κύτταρα με επιμόλυνση από αδενοϊούς. Σε παρόμοια in vivo πειράματα επανα/προγραμματίστηκαν ηπατικά κύτταρα να παράγουν ινσουλίνη. Στα πειράματα αυτά φάνηκε ότι η διαδοχική ενεργοποίηση Pdx1, Pax4 (στόχος του Ngn3) και MafA αυξάνει τη δυνατότητα διαφοροποίησης των ηπατικών κυττάρων και όχι η ταυτόχρονη ή η απομονωμένη ενεργοποίηση αυτών των μεταγραφικών παραγόντων
Σήμερα δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε , πως αυτές οι εκπληκτικές ανακαλύψεις σε ποντίκια, μπορούν να μεταφραστούν σε ανθρώπους. Τα πιθανά οφέλη από οποιοδήποτε μόριο που αλλά-ζει την ταυτότητα παγκρεατικών ή ηπατικών κυττάρων θα πρέπει να σταθμίζονται έναντι του πιθανού κινδύνου νεοπλασίας
Πρόσβαση σε κρίσιμα γονίδια
Η μετατροπή ενός τύπου κυττάρου σ' ένα άλλο δεν απαιτεί μόνο ενεργοποίηση συγκεκριμένων μεταγραφικών παραγόντων, αλλά και ικανότητα του κυττάρου να ανταποκριθεί στον σωστό επιγενετικό φαινότυπο . Η συντονισμένη ανάπτυξη οποιουδήποτε οργάνου απαιτεί πρόσβαση σε κρίσιμους παράγοντες μεταγραφής. Το επιγενετικό τοπίο εξαρτάται από το στάδιο ανάπτυξης, τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των κυττάρων και διαφέρει in vivo και in vitro
Όλες αυτές οι μελέτες έχουν γίνει τα τελευταία είκοσι χρόνια σε διάφορα μοντέλα ποντικού. Οι πληροφορίες είναι οι βάσεις για πειράματα που πρέπει να κατευθύνουν ανθρώπινα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα προς παγκρεατικό ενδοκρινή φαινότυπο και ελπίζοντας σε λειτουργικά ανθρώπινα β-κύτταρα. Μελέτες σε εμβρυικό πάγκρεας ανθρώπου, έδειξαν ότι ορισμένα στάδια ανάπτυξης σε ποντίκια, δεν συνέβαιναν στους ανθρώπους. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να αναπτυχθούν ανθρώπεια μοντέλα ασθενειών. Ερευνάται αυτή τη στιγμή η διαφορά μεταξύ του ποντικού και του ανθρώπου, και συμπεριλαμβάνει φυσιολογία και ανατομία β-κυττάρου, με σκοπό την ανάπτυξη μοντέλων ανθρώπειων ασθενειών

Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2016

Ο γλάρος


Στο κύμα παέι να κοιμηθεί
δεν έχει τι να φοβηθεί
Μήνας μπαίνει μήνας βγαίνει
γλάρος είναι και πηγαίνει

Από πόλεμο δεν ξέρει
ούτε τι θα πει μαχαίρι
Ο Θεός του 'δωσε φύκια
και χρωματιστά χαλίκια

Αχ αλί κι αλοίμονο μας
μες τον κόσμο το δικό μας
Δεν μυρίζουνε τα φύκια
δε γυαλίζουν τα χαλίκια

Χίλιοι δυό παραφυλάνε
σε κοιτάν και δε μιλάνε
Είσαι σήμερα μονάρχης
κι ώσαμ' αύριο δεν υπάρχεις
                    Οδυσσέας Ελύτης

Δευτέρα 25 Ιανουαρίου 2016

Aπό υποκατάσταση σε ινσουλίνη στην αντικατάσταση των κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη (πάγκρεας: ανάπτυξη και διαφοροποίηση βλαστικών κυττάρων)-2

Η απομόνωση ανθρώπινων εμβρυικών βλαστικών κυττάρων (embryonic stem cells (ESC) το 1998 και αργότερα η ανακάλυψη επαναπρογραμματισμού των σωματικών κυττάρων σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα εγείρει τεράστιες ελπίδες για την αναγεννητική ιατρική
Η πρώτη έκθεση, που δείχνει την δυνατότητα των ESC να παράγουν ινσουλίνη, δόθηκε στη δημοσιότητα το 2000 και περιέγραψε την αυτόματη ικανότητα των ESC κυττάρων να διαφοροποιηθούν σε ινσουλινο/παραγωγό φαινότυπο. Αυτά τα κύτταρα ωστόσο δεν διαθέτουν την ικανότητα να εκκρίνουν ινσουλίνη μετά διέγερση από γλυκόζη (το απόλυτο χαρακτηριστικό του β-κυττάρου). Το πρώτο βήμα στη μετατροπή των πολυδύναμων κυττάρων σε παγκρεατικά ενδοκρινή κύτταρα έγινε από βιολόγους. Επέτρεψαν την έκφραση συγκεκριμένων παγκρεατικών γονιδίων . Ενεργοποίησαν τους κατάλληλους και απενεργοποίησαν τους απαραίτητους παράγοντες μεταγραφής όπως το γονίδιο -1 (Pdx-1) και η νευρογερίνη -3 (Ngn3). Μεταλλάξεις στο Pdx-1 έχουν σαν αποτέλεσμα απουσία ανάπτυξης παγκρέατος σε ποντικό και άνθρωπο. Παρομοίως , χωρίς λειτουργικό Ngn3 δεν σχηματίζονται ενδοκρινή κύτταρα παγκρέατος. To Ngn3 είναι ένας πολύ ενδιαφέρων παράγων μεταγραφής, καθώς ενεργοποιείται μόνο παροδικά και ρυθμίζει κύτταρα, όχι μόνο αυτά που εκφράζουν Ngn3 (τα οποία στη συνέχεια μετατρέπονται σε παγκρεατικά ενδοκρινή κύτταρα), αλλά και γειτονικά κύτταρα. Αυτά τα γειτονικά κύτταρα αναγκάζονται, όχι να εκφράσουν Ngn3, αλλά να γίνουν ένα διαφορετικό είδος και να διατηρήσουν την ταυτότητα του πρόδρομου κυττάρου. Το Ngn3 εφ' όσον ενεργοποιηθεί νωρίς οδηγεί σε διαφοροποίηση α-κυττάρων που παράγουν γλυκαγόνη, ενώ εάν ενεργοποιηθεί αργά οδηγεί σε διαφοροποίηση β-κυττάρων
Η ανάπτυξη λειτουργικών β-κυττάρων, επιπλέον, εξαρτάται και από την παρουσία του παράγοντα μεταγραφής Nkx6.1, ο οποίος φαίνεται να προσδιορίζει εκ των προτέρων την ταυτότητα των β-κυττάρων. Όλες αυτές οι παρατηρήσεις βοηθούν στην απόκτηση του επιθυμητού φαινότυπου
Tα πρόσφατα επιτεύγματα στη διαφοροποίηση των ESC σε κύτταρα που εκκρίνουν ινσουλίνη είναι αποτέλεσμα πολλών χρόνων έρευνας, όπου αναπτύχθηκαν πρωτόκολλα διαφοροποίησης που προσπάθησαν in vitro να μιμηθούν τα κρίσιμα βήματα ανάπτυξης του παγκρέατος και των β-κυττάρων, με σκοπό τη θεραπεία ασθενών με διαβήτη τύπου 1

Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2016

Aπό υποκατάσταση σε ινσουλίνη στην αντικατάσταση των κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη (πάγκρεας: ανάπτυξη και διαφοροποίηση βλαστικών κυττάρων)-1

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1= Αυτοάνοση καταστροφή β-κυττάρων
Σύμφωνα με πρόσφατη στατιστική στις ΗΠΑ 1.2 εκατομμύρια παιδιά και ενήλικες πάσχουν από διαβήτη τύπου 1 (5-10% όλων των ασθενών με διαβήτη). Πριν την ανακάλυψη της ινσουλίνης η απώλεια των β-κυττάρων ισοδυναμούσε με θάνατο. Η ανακάλυψη της ινσουλίνης από τους Banting & Best το 1921 και η θεραπεία του πρώτου ασθενή λίγους μήνες αργότερα το 1922 ήταν ορόσημο στην ιατρική και τους χάρισε το βραβείο Νόμπελ το 1923
Στη συνέχεια η πρόσβαση των ασθενών στην ινσουλίνη προφύλαξε από τις οξείες επιπλοκές, αλλά όχι από τις όψιμες επιπλοκές του διαβήτη (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια/τύφλωση, τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια, οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, και μειωμένη διάρκεια ζωής)
Σε καλύτερο έλεγχο του διαβήτη οδήγησε η εντατικοποίηση της ινσουλινιθεραπείας η οποία σχετίζεται με πολλά και σοβαρά υπογλυκαιμικά επεισόδια (σοβαρό=χρειάζεται βοήθεια άλλου ατόμου). Στη μελέτη DCCT τα σοβαρά υπογλυκαιμικά επεισόδια έφτασαν τα 70/100 άτομα/έτος
Η καλή εκπαίδευση του ασθενούς και οι συχνές μετρήσεις σακχάρου μπορούν να διατηρήσουν μια καλή ρύθμιση. Επίση μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντλία (το λεγόμενο τεχνητό πάγκρεας) που μετρά γλυκόζη και ρυθμίζει αυτόνομα την υποδόρια χορήγηση ινσουλίνης, αλλά υπάρχουν ακόμα υπογλυκαιμικά επεισόδια και σημαντική διακύμανση του σακχάρου
Δυστυχώς ακόμα και η καλύτερη διαθέσιμη σήμερα τεχνολογία δεν μπορεί να προσεγγίσει το ιδιοφυές σύστημα έκκρισης των παγκρεατικών β-κυττάρων που παρακολουθούν συνεχώς τις τιμές γλυκόζης και προσαρμόζουν την έκκριση ινσουλίνης
Η αντικατάσταση των παγκρεατικών β-κυττάρων είτε με μεταμόσχευση παγκρέατος είτε με μεταμόσχευση νησιδίων μπορεί να βελτιώσει τα επίπεδα σακχάρου και τις ήδη υπάρχουσες επιπλοκές. Μετά από μεταμόσχευση νησιδίων και για 5 χρόνια , διακοπή ινσουλίνης έχει επιτευχθεί στο 55% των ασθενών, με τροποποιημένη στρατηγική ανοσοκαταστολής. Η ευρεία εφαρμογή μεταμόσχευσης περιορίζεται από την έλλειψη δωρητών οργάνων καθώς και από την ανάγκη δια βίου ανοσοκαταστολής. Εκτός από την μεταμόσχευση, η δημιουργία νέων λειτουργικών β-κυττάρων από πρόδρομα βλαστικά κύτταρα θα μπορούσε να είναι μία εναλλακτική στρατηγική αντικατάστασης

Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2016

Και στάθηκα μπροστά

...και στάθηκα μπροστά σε δυό μάτια δίχως ταίρια
ωραία σαν λωτολούλουδα,
μάτια νοσταλγικά,
που μου μηνούσαν την αυγή,
μα ωιμένα,
ήταν αστέρια
που μου είχαν ρίξει λίγο φως,
κι αυτό διαβατικά
               Μαρία Πολυδούρη

Δευτέρα 18 Ιανουαρίου 2016

Ιστορία θυρεοειδούς (3)

Θυρεοειδικές ορμόνες χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 1891 από τον Murray που χορήγησε εκχυλίσματα θυρεοειδών προβάτου σε ασθενείς με βαρύ υποθυρεοειδισμό. Από τότε και μέχρι τη 10ετία του '70 χρησιμοποιούνται αποξηραμένοι , συνήθως βόειοι θυρεοειδείς, σε σκόνη, για τη θεραπεία του υποθυρεοειδισμού
Ο Edward Kendall τα Χριστούγεννα του 1914, και ενώ μαινόταν ο πόλεμος στην Ευρώπη, ανακάλυψε και απομόνωσε την πρώτη ορμόνη του θυρεοειδούς, τη θυροξίνη. Μέσα στα επόμενα 12 χρόνια οι Harrington και Barger προσδιόρισαν το 1926 τον χημικό τύπο της θυροξίνης και την συνέθεσαν στο εργαστήριο. Η θυροξίνη όμως αυτή δεν είχε καλή απορρόφηση και μόνο το 1962 κυκλοφόρησε στα φαρμακεία η λεβοθυροξίνη που είναι η σημερινή μορφή θυροξίνης που χρησιμοποιούμε
Το 1941 ο Saul Hertz παρουσίασε τα πρώτα αποτελέσματα επιτυχούς θεραπείας υπερθυρεοειδισμού με ραδιενεργό ιώδιο. Διευθυντής στη θυρεολογική κλινική του Massachusetts General Hospital στη Βοστώνη, χορήγησε ένα μίγμα ραδιενεργού Ι-131 και Ι-123 σε ασθενή με νόσο Graves. Αυτή ήταν και η πρώτη επιτυχής θεραπεία ανθρώπου με ραδιενεργό υλικό στην Ιατρική
Η πρώτη φαρμακευτική αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού ανακοινώθηκε το 1943 στη Βοστώνη από τον Astwood που χορήγησε θειουρακίλη σε ασθενείς με υπερθυρεοειδισμό τύπου Graves
Aπό τότε και μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμε προπυλθειουρακίλη, καρβιμαζόλη και μεθιμαζόλη με τον ίδιο τρόπο
Μέχρι το 1952 οι επιστήμονες πίστευαν ότι η θυροξίνη ήταν η μόνη ορμόνη του θυρεοειδούς. Τότε ο Gross και η Pitt-Rivers στην Αγγλία και οι Roche, Lissitzki  και Michel στη Γαλλία ανακάλυψαν την δεύτερη ορμόνη του θυρεοειδούς , την τριιωδοθυρονίνη
Τέλος , ο Καναδός επιστήμονας Douglas Harold Copp το 1962 ανακάλυψε την τρίτη ορμόνη του θυρεοειδούς, την καλσιτονίνη, που παίζει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό του ασβεστίου

Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2016

Ιστορία θυρεοειδούς (2)

Χειρουργικές επεμβάσεις στον θυρεοειδή αναφέρονται από την εποχή του Γαληνού με συνήθως τραγικά αποτελέσματα. Οι πρώτες πραγματικές χειρουργικές επεμβάσεις αναφέρονται από τον Wilhelm Fabricious το 1646 στη Γενεύη και τον Albucais στην Ισπανία για την αντιμετώπιση πολύ μεγάλης βρογχοκήλης με χιαστή τομή. Ο διάσημος για την εποχή ΄Αγγλος χειρουργός Benjamin Gooch ανέφερε το 1770 δύο περιστατικά που χειρούργησε και που κατέληξαν από ακατάσχετη αιμορραγία. Προσπάθησε να σταματήσει την αιμορραγία ασκώντας συνεχή πίεση στο σημείο της επέμβασης, με βάρδιες , για δύο ημέρες, αυτός και οι βοηθοί του
Πατέρας της χειρουργικής του θυρεοειδή θεωρείται ο Γάλλος Desault που έκανε το 1789 την πρώτη τεκμηριωμένη μερική θυρεοειδεκτομή. Ήταν ο πρώτος που έκανε απολίνωση των αγγείων του θυρεοειδούς πριν την αφαίρεση. Το κατόρθωμα του για την εποχή εκείνη ήταν απίστευτο. Παρ' όλα αυτά, η χειρουργική του θυρεοειδούς στα μέσα του 19ου αιώνα είχε θνησιμότητα 40%, κυρίως λόγω αιμορραγιών και μολύνσεων. Η Γαλλική ακαδημία της ιατρικής απαγόρευσε το 1850 τις χειρουργικές επεμβάσεις του θυρεοειδούς
Ο πρώτος χειρουργός που πραγματοποίησε επανειλλημένες επιτυχείς επεμβάσεις θυρεοειδούς ήταν ο Theodor Billroth στη Βιέννη το 1849. Ο Watson το 1894 πραγματοποίησε πέντε επιτυχείς επεμβάσεις θυρεοειδούς στο Εδιμβούργο. Ο Kocher, Eλβετός χειρουργός στη Βέρνη, δημοσίευσε εκτεταμένες μελέτες χειρουργικής σε >2000 επιτυχείς θυρεοειδεκτομές. Για τη δουλειά του, το 1909 του απενεμήθη το βραβείο Νόμπελ, το πρώτο σε χειρουργό
Βέβαια οι χειρουργημένοι ασθενείς πέθαιναν λίγο αργότερα λόγω έλλειψης θυρεοειδικών ορμονών

Τετάρτη 13 Ιανουαρίου 2016

Iστορία θυρεοειδούς (1)

Ο θυρεοειδής αδένας περιγράφηκε πρώτη φορά από τον έλληνα ιατρό Γαληνό. Ήταν ο δεύτερος σπουδαιότερος γιατρός της Αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη. Ο Γαληνός πίστευε ότι ο ρόλος του θυρεοειδή ήταν να λιπαίνει τον λάρυγγα και τις φωνητικές χορδές με διάφορα υγρά
Η διόγκωση του θυρεοειδή ή βρογχοκήλη έγινε γνωστή για πρώτη φορά στην Κίνα το 2700π.Χ. και από το 1600 π.Χ. οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν ψημένα σφουγγάρια και φύκια για τη θεραπεία του
Ο Κέλσος (25π.Χ - 50 μ.Χ) όρισε την βρογχοκήλη ως " όγκο κάτω από το δέρμα και τον λάρυγγα, ο οποίος είναι μόνο σαρκώδης ή μπορεί να περιέχει κάποια ουσία σαν μέλι"
Το 340 μ.Χ. ο Κινέζος γιατρός Ko-Hung χρησιμοποιούσε αλκοολούχο εκχύλισμα από φύκια γαι τη διόγκωση του θυρεοειδούς (πολύ συχνή στις ορεινές περιοχές της Κίνας). Αυτή η γνώση μεταδόθηκε με τους Ευρωπαίους εμπόρους , μετά τον Marco Polo, και άρχισαν και στην Ευρώπη να καταναλώνουν φύκια για πρόληψη και θεραπεία του θυρεοειδούς
Ο πρώτος που σχεδίασε τον θυρεοειδή ήταν ο Leonardo da Vinci το 1500 και με πολύ ακριβή μάλιστα περιγραφή της αιμάτωσης του. Αποκαλούσε τους δύο λοβούς του θυρεοειδή "λαρυγγικούς αδένες"
Ανατομικά ο θυρεοειδής αναγνωρίστηκε το 1656 από τον Άγγλο παθαλογοανατόμο Thomas Wharton που ονόμασε τον αδένα 'ετσι γιατί μοιάζει με θυρεό (μεγάλη ασπίδα σαν πόρτα που χρησιμοποιούσαν συνήθως στην Αρχαία Ελλάδα)
Το 1811 ανακαλύφθηκε στο Παρίσι από τον Bernard Courtois , το ιώδιο στην τέφρα των καμένων φυκιών και το 1838 ο William Prout, o Lugol και άλλοι γιατροί της εποχής πρότειναν το ιώδιο για τη θεραπεία της βρογχοκήλης
Η παρουσία εξόφθαλμου σε συνδυασμό με διόγκωση του θυρεοειδή αναγνωρίστηκε αρχικά από τον Πέρση γιατρό Jurnazi το 1110. Χρειάστηκαν όμως αρκετά χρόνια, μέχρι το 1835 για να αναγνωριστεί από τον Ιρλανδό χειρουργό Robert James Graves o κλασσικός υπερθυρεοειδισμός σε ασθενείς που παρουσίαζαν ταχυκαρδία, διόγκωση θυρεοειδούς και εξόφθαλμο. Η τριάδα αυτή επιβεβαιώθηκε λίγα χρόνια αργότερα από τον Γερμανό γιατρό Carl Adolph von Basedow

Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2016

Μυστικό..

Είναι ψυχές πλασμένες από μάρμαρο
κι άλλες από χαμόγελο ή και πόνο
Είναι και μιά πλασμένη από τριαντάφυλλα
όμως εκείνη δεν τη φανερώνω
Πόσο η καρδιά μου θα ΄τρεμε αν την έλεγα
Βάνω μια κλειδαριά γερή στο στόμα
Τόσοι σοφοί που βρίσκονται τριγύρω μου
και δεν τη μάντεψε κανείς ακόμα;
Είναι ψυχές πλασμένες από κρύσταλλο
κι άλλες ψυχές με κλάματα έχουν γίνει
Είναι και μιά πλασμένη από ροδόσταμο
μα δε θα σας την πω ποτέ μου ΄κείνη!
Όρκο έβαλα να μην την πω, ως τον τάφο μου
μα πάλι...ποιός ξέρει...καμμιάν ώρα...
Κάτι μου καίει τα χείλη μου! Καλύτερα
να κλείσω το τραγούδι μου από τώρα
                                 Ναπολέων Λαπαθιώτης

Παρασκευή 8 Ιανουαρίου 2016

Όζοι θυρεοειδούς (3)

Ολική θυρεοειδεκτομή συνιστάται σε όζους με συγκεκριμένες μεταλλάξεις (π.χ. BRAF), σε όζους με κακοήθεια ή υποψία για κακοήθεια στην παρακέντηση, σε πολυοζώδη θυρεοειδή όταν έχει ένδειξη τουλάχιστον ένας όζος, σε ιστορικό ακτινοβολίας στον τράχηλο στην παιδική εφηβική ηλικία, σε οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς ή σε όζο μεγέθους >4 εκ
Η πιθανότητα μόνιμης υπό/ασβεστιαιμίας είναι 0.2-1.9% και η βλάβη του παλίνδρομου λαρυγγικού 0.4%
Γκρίζες ζώνες
Αν και οι κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν παρακέντηση για όζους >1-2 εκ στην μεγαλύτερη τους διάσταση, γίνεται παρακέντηση και σε μικρότερους όζους με ύποπτα κλινικά ή υπερηχογραφικά ευρήματα. Οι μεγαλύτεροι όζοι > 4 εκ έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο (κυρίως θηλώδες). Για όζους που είναι κυτταρολογικά απροσδιόριστοι, παραμένει το ερώτημα πότε να γίνεται μοριακή ανάλυση ή χρήση microRNA. Απαιτούνται περισσότερα δεδομένα
Οι τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν επανάληψη παρακέντησης σε 6-18 μήνες, σε επιλεγμένους ασθενείς και παρακέντηση σε οζίδια με ύποπτα κλινικά ή υπερηχογραφικά ευρήματα ακόμα  και < 1 εκ μέγεθος
Συμπεράσματα-Συστάσεις
Προσεκτικό ιστορικό, καλή κλινική εξέταση, TSH, ΥΗΓ και αν από τα στοιχεία προκύψει ανάγκη γίνεται παρακέντηση. Σε όζους >2 εκ γίνεται παρακέντηση ακόμα και χωρίς ύποπτα στοιχεία. Σε όζους μικρότερους γίνεται εφ' όσον υπάρχουν στοιχεία από την κλινική και ΥΗΓ εξέταση. Τα ευρήματα ταξινομούνται κατά Bethesda. Αν η παρακέντηση δείχνει καλοήθη χαρακτηριστικά επαναλαμβάνεται ΥΗΓ σε 1-2 χρόνια για να παρακολουθήσουμε το μέγεθος του όζου
Αν τα κυτταρολογικά ευρήματα είναι απροσδιόριστα, επαναλαμβάνεται η παρακέντηση σε 6-12 μήνες και γίνεται μοριακή ανάλυση. Αν τα κυτταρολογικά ευρήματα είναι θετικά ο ασθενής παραπέμπεται για ολική θυρεοειδεκτομή

Τρίτη 5 Ιανουαρίου 2016

Όζοι θυρεοειδούς (2)

Απεικόνιση
Όλοι οι ασθενείς με όζο κάνουν ΥΗΓ θυρεοειδούς που δείχνει τον αριθμό, το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά του όζου και εκτιμούν την παρουσία λεμφαδένων. Επιπλέον απεικόνιση με μαγνητική ή αξονική τραχήλου συνήθως δεν χρειάζεται εκτός εάν υπάρχουν χαρακτηριστικά επιθετικού καρκίνου θυρεοειδούς (εκτεταμένη λεμφαδενοπάθεια ή διήθηση τραχείας). Σπινθηρογράφημα χρειάζεται μόνο σε καταστολή TSH για να επιβεβαιωθεί αυτόνομη λειτουργία
FNA (Παρακέντηση με λεπτή βελόνα)
Κατά προτίμηση με υπερηχογραφική καθοδήγηση είναι η πιό ευαίσθητη μέθοδος για την εκτίμηση της φύσης των όζων και για την ανάγκη χειρουργίου. Επίσης γίνεται παρακέντηση σε ύποπτους τραχηλικούς λεμφαδένες. Γίνεται από τον κυτταρολόγο κατάταξη σύμφωνα με το σύστημα Bethesda. Αν τα ευρήματα είναι μη διαγνωστικά η εξέταση επαναλαμβάνεται μετά από 1-2 μήνες. Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα προκύπτουν σε 5-10% των παρακεντήσεων. Όζοι που χαρακτηρίζονται ως κακοήθεις έχουν 94-100% πιθανότητα καρκίνου και οι ύποπτοι για κακοήθεια έχουν πιθανότητα 53-97% συνήθως θηλώδους καρκίνου
Μοριακή ανάλυση (του υλικού από παρακέντηση)
Θα πρέπει να εξετάζεται σε περίπτωση ατυπίας ή απροσδιόριστης θυλακιώδους αλλοίωσης. Μιά ανάλυση μεταλλάξεων (BRAF, RAS, RET/PTC, TERT για θηλώδες, RAS, PIK3A, PAX8–PPARγ για θυλακιώδες) μπορεί να είναι χρήσιμη σε έναν όζο <<ύποπτο για κακοήθεια>> για να επιβεβαιώσει την διάγνωση και να βοηθήσει στο σχεδιασμό του χειρουργίου
Τα ευρήματα της κυτταρολογικής μπορούν να συνδυαστούν με τα κλινικά και τα υπερηχογραφικά ευρήματα. Όταν ένα δείγμα είναι επαρκές, εξετάζεται από έμπειρο κυτταρολόγο και δεν έχει ύποπτα κλινικά και ΥΗΓ ευρήματα προτείνεται επανάληψη εξετάσεων σε 1-2 χρόνια. Σε ύποπτα ευρήματα και απροσδιόριστο υλικό γίνεται επανεξέταση σε 6-12 μήνες. Αν υπάρχει ένδειξη ανάπτυξης οζιδίων, >50% μεταβολή του όγκου ή >20% αύξηση σε τουλάχιστον δύο όζους, με αύξηση >2 mm επιβάλλεται επανάληψη παρακέντησης. Είναι σημαντικό να μετρηθούν και οι τρεις διαστάσεις του όζου για να υπολογιστεί ο όγκος του
Σε βιοχημικά ευθυρεοειδικούς ασθενείς με καλοήθεις όζους δεν συστήνεται θεραπεία καταστολής

Δευτέρα 4 Ιανουαρίου 2016

Όζοι θυρεοειδούς

Ψηλαφητά οζίδια θυρεοειδούς εμφανίζονται στο 4-7% του πληθυσμού, αλλά μόνο 7-16% των όζων είναι καρκίνος. Το ΥΗΓ είναι πιο ευαίσθητο από την ψηλάφηση και ανιχνεύει όζους σε 19-67%
Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει υποξεία θυρεοειδίτιδα, χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα και πολύ σπάνια διηθητικές καταστάσεις όπως η αιμοχρωμάτωση ή  μετασταστικό όγκο, κύστη παραθυρεοειδών, λίπωμα ή παραγαγγλίωμα
Η πιθανότητα καρκίνου αυξάνει
. Εάν υπάρχει τουλάχιστον ένας συγγενής πρώτου βαθμού με διαφοροποιημένο καρκίνο θυρεοειδούς
. Εάν υπάρχει ιστορικό εξωτερικής ακτινοβολίας στην παιδική ή εφηβική ηλικία
. Aνδρικό φύλο
. Eστιακή πρόσληψη 18-F-fluorodeoxyglucose από τον θυρεοειδή
. Κυτταρολογική διάγνωση
. Ιστορικό πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2 ή οικογενής μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς
. Επίπεδα καλσιτονίνης ορρού >50-100 pg/ml
. Διαμονή κοντά σε περιοχή που έχει συμβεί πυρηνικό ατύχημα
Η συχνότητα των όζων αυξάνει με την ηλικία. Οι καλοήθεις όζοι στην πλειοψηφία τους παραμένουν σταθεροί σε μέγεθος
Ιστορικό/φυσική εξέταση
Ερωτήσεις σχετικά με ακτινοβολία κεφαλής/λαιμού, οικογενειακό ιστορικό καρκίνου, όζος που μεγαλώνει γρήγορα (αν και μπορεί να είναι αιμορραγία σε καλοήθη όζο ή κύστη)
Πρόσφατη έναρξη βραχνάδας, δυσφαγία ή ενόχληση στον λαιμό. Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς ή μαστού η παχέος μπορεί να υποδηλώνει σύνδρομο Cowden, όπως επίσης αμαρτώματα δέρματος, γλώσσας και βλεννογόνων . Πολύ σπάνια ένας όζος θυρεοειδούς μπορεί να σημαίνει οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση , σύνδρομο Werner, η Carney
Η φυσική εξέταση συγκεντρώνεται στον θυρεοειδή και στους λεμφαδένες του τραχήλου . Όζοι σκληροί και καθηλωμένοι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα καρκίνου καθώς και μεγάλοθι σκληροί λεμφαδένες κοντά στον θυρεοειδή
Eργαστηριακά
TSH ορρού. Χαμηλή ή μη ανιχνεύσιμη σημαίνει υπερλειτουργικό όζο. Η μέτρηση θυρεοσφαιρίνης όπως και τα αντισώματα δεν είναι χρήσιμα στην αξιολόγηση του όζου. H μέτρηση καλσιτονίνης είναι χρήσιμη για πρώιμη ανίχνευση μυελοειδούς καρκίνου