Όλγα Δεβετζάκη - Ενδοκρινολόγος
Αναστασίου Ζίννη, 9, Αθήνα, Αττική, 11741
Phone: 210-9239440 URL of Map

Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2023

Ψυχή σαν σύννεφο

 Αφήνω τους ανθρώπους να περνούν από μέσα μου

κι αλώβητοι να βγαίνουν απ' την άλλη μου πλευρά

(Αφήνω) να νομίζουν πως με διέλυσαν

αλλά ο εσωτερικός μου πυρήνας να είναι σαν σύννεφο

να χωρίζεται και να ενώνεται αμέσως

Κι εγώ λίγο λίγο να διαλύομαι

να μεταμορφώνομαι σε δροσιά

να απολαμβάνω τον ήλιο

Τετάρτη 25 Ιανουαρίου 2023

Επινεφρίδια - Ιστορία

 Το επινεφρίδιο είναι μια μικρή ανατομικά δομή που διέφυγε της επιστημονικής προσοχής μέχρι το 1564 και η ύπαρξη της οποίας αμφισβητήθηκε από πολλούς μέχρι τον 18ο αιώνα. Η λειτουργία των επινεφριδίων ανακαλύφθηκε από το σύνδρομο επινεφριδιακής ανεπάρκειας (που περιέγραψε ο Addison) και από την παχυσαρκία και αρρενοποίηση που συνοδεύει το Cushing την κακοήθεια των επινεφριδίων όμως οι πρώτοι φυσιολόγοι μπέρδευαν τον φλοιό με τον μυελό. Η επινεφρίνη (μυελός) ήταν η πρώτη ορμόνη που απομονώθηκε (το 1901) και πολλά φλοιώδη στεροειδή απομονώθηκαν μεταξύ 1930 και 1949. Η θεραπεία της αρθρίτιδας, της νόσου του Addison και της συγγενούς υπερπλασίας των επινεφριδίων (CAH) με κορτιζόνη στη δεκαετία του 1950 έφερε επανάσταση στην κλινική ενδοκρινολογία και την έρευνα. Περιπτώσεις CAH είχαν αναφερθεί τον 19ο αιώνα, αλλά το πρόβλημα στην 21-υδροξυλίωση  εντοπίστηκε το 1957. Άλλες μορφές CAH, συμπεριλαμβανομένων των ελλείψεων της 3β-υδροξυστεροειδικής αφυδρογονάσης, της 11β-υδροξυλάσης και της 17α-υδροξυλάσης ορίστηκαν ορμονικά στη δεκαετία του 1960. Τα ένζυμα του κυτοχρώματος Ρ450 περιγράφηκαν το 1962-1964 και η 21-υδροξυλίωση στεροειδούς ήταν η πρώτη βιοσυνθετική δραστηριότητα που σχετίζεται με ένα P450. Η κατανόηση των γενετικών και βιοχημικών βάσεων αυτών των διαταραχών προχώρησε γρήγορα από το 1984 έως το 2004. Η κλωνοποίηση γονιδίων για στεροειδογόνα ένζυμα και συναφείς παράγοντες αποκάλυψε πολλές μεταλλάξεις που προκαλούν γνωστές ασθένειες και διευκόλυνε την ανακάλυψη νέων διαταραχών. Η γενετική και η κυτταρική βιολογία έχουν αντικαταστήσει τη χημεία των στεροειδών ως βασικούς κλάδους για την κατανόηση και τη διδασκαλία της στεροειδογένεσης και των διαταραχών της.

Η ιστορία των επινεφριδίων παραλληλίζεται στενά με την ιστορία της δυτικής ιατρικής και βιολογίας και απεικονίζει γλαφυρά πώς οι ερευνητές διαφορετικών εποχών διατύπωσαν τις ερωτήσεις τους και αναζήτησαν απαντήσεις. Οι φιλοσοφικές σκέψεις του Αριστοτέλη και του Γαληνού έδωσαν τη θέση τους στην αναγεννησιακή ανατομία και στη συνέχεια στην κλινική παρατήρηση, αλλά η επιστημονική κατανόηση των επινεφριδίων απαιτούσε ένα πάντρεμα της κλινικής ιατρικής με τη βασική επιστήμη: τη χημεία των στεροειδών ορμονών (δεκαετίες 1920-1950) και την επανάσταση στη μοριακή γενετική (δεκαετίες 1980-2000). Εκατοντάδες ερευνητές έχουν γράψει χιλιάδες έγγραφα και έχουν δώσει τη σημερινή λεπτομερή αλλά ακόμα ελλιπή γνώση των επινεφριδίων.

Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2023

Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια - Διαχείρηση

 Η αποτελεσματική θεραπεία της πρωτοπαθούς ωοθηκικής ανεπάρκειας περιλαμβάνει ψυχολογική υποστήριξη, διαχείριση συμπτωμάτων (άγχος και κατάθλιψη), θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT),  αντισύλληψη, και υποστήριξη γονιμότητας.

HRT : Ελλείψει αντενδείξεων, η HRT συνιστάται για την ανακούφιση των συμπτωμάτων καθώς και για την υγεία των οστών και πιθανώς για καρδιαγγειακά οφέλη. Οι κατευθυντήριες οδηγίες περιλαμβάνουν την έναρξη HRT αμέσως μετά τη διάγνωση, τη συνταγογράφηση υψηλότερων δόσεων οιστρογόνων (για να μιμηθούν τα επίπεδα ενδογενών οιστρογόνων σε νεότερες γυναίκες με έμμηνο ρύση) από αυτές που συνιστώνται σε γυναίκες που έχουν φυσική εμμηνόπαυση. Και τη συνέχιση της HRT μέχρι την ηλικία της φυσικής εμμηνόπαυσης, οπότε θα πρέπει να επανεκτιμηθεί η σκοπιμότητα παράτασης της HRT. Συνιστάται η έναρξη θεραπείας με διαδερμική οιστραδιόλη - η οποία είναι βιοχημικά παρόμοια με την ενδογενή οιστραδιόλη και, σε σύγκριση με τις από του στόματος θεραπείες οιστρογόνων, αποφεύγει τον μεταβολισμό πρώτης διόδου από το ήπαρ - σε δόσεις υψηλότερες από αυτές που συνταγογραφούνται στο μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Εναλλακτικά χορηγούνται οιστρογόνα από του στόματος. Ανάλογα με τις προτιμήσεις του ασθενούς, η προστασία του ενδομητρίου μπορεί να παρέχεται με διάφορους τρόπους (θεραπεία με προγεσταγόνο και παρακολούθηση του ενδομητρίου). Για την προστασία του σκελετού και του καρδιαγγειακού συστήματος συνιστάται υγιεινός τρόπος ζωής, ρύθμιση βάρους, άσκηση, ύπνος, διακοπή καπνίσματος, μέτρια χρήση αλκοόλ, πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, και ρύθμιση αρτηριακής πίεσης, λιπιδίων και γλυκόζης.

Αντισύλληψη : Η HRT δεν παρέχει αντισύλληψη και οι γυναίκες με πρωτοπαθή ωοθηκική ανεπάρκεια θα πρέπει να ενημερώνονται ότι διαλείπουσα ωορρηξία έχει αναφερθεί ότι συμβαίνει στο 50 έως 75% των γυναικών με τη διαταραχή, με επιστροφή εμμήνου ρύσεως στο 25 έως 50% και εγκυμοσύνη στο 5 έως 10%. Δεδομένου ότι μπορεί να συμβεί απροσδόκητη ωορρηξία και γονιμότητα πριν από την επανέναρξη της εμμήνου ρύσεως, συνιστάται η συνεχής αντισύλληψη εάν δεν είναι επιθυμητή εγκυμοσύνη.

Απώλεια γονιμότητας : Σε γυναίκες για τις οποίες η σύλληψη είναι προτεραιότητα, θα πρέπει να ελέγχεται το αποθεματικό των ωοθηκών - ορμόνη ΑΜΗ και αριθμός ωοθυλακίων του άντρου - για την αξιολόγηση της πιθανότητας γονιμότητας τη στιγμή της διάγνωσης και την παραπομπή σε ειδικό γονιμότητας. Η πιθανότητα γονιμότητας είναι χαμηλή οπότε συστήνεται επίσης υιοθεσία ή ξένο ωάριο. Επίσης σε επαρκή αριθμό ωοθυλακίων συστήνεται εξωσωματική γονιμοποίηση αλλά σε γυναίκες που η διάγνωση γίνεται έγκαιρα. 

Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2023

Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια - Διάγνωση

 Η αρχική διαγνωστική αξιολόγηση της δευτεροπαθούς αμηνόρροιας περιλαμβάνει προσεκτικό ιστορικό και φυσική εξέταση εστιασμένη στον χρόνο εμφάνισης της αμηνόρροιας ή των διαταραχών της εμμήνου ρύσεως . Θα πρέπει να λαμβάνεται ένα λεπτομερές οικογενειακό ιστορικό, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιών κατά την εμμηνόπαυση καθώς και τυχόν γνωστών περιπτώσεων πρωτοπαθούς ωοθηκικής ανεπάρκειας και αμηνόρροιας μεταξύ των μελών της οικογένειας.

Η εργαστηριακή αξιολόγηση περιλαμβάνει τεστ εγκυμοσύνης και εξετάσεις για επίπεδα προλακτίνης, θυρεοτροπίνης και FSH. Τα αυξημένα επίπεδα της FSH δείχνουν τις ωοθήκες και θα πρέπει να γίνει μέτρηση ταυτόχρονα με την οιστραδιόλη ορού ένα μήνα μετά την πρώτη μέτρηση.

Στον παρελθόν >70% των περιπτώσεων ωοθηκικής ανεπάρκειας θεωρούνταν ιδιοπαθούς προέλευσης. Τελευταία έχουν εντοπιστεί γονιδιακές μεταλλάξεις που εμπλέκονται στη φυσιολογική γοναδογένεση, ωογένεση, ωοθυλακιογένεση, μιτοχονδριακή και ανοσοποιητική λειτουργία, μεταβολισμό, απόπτωση, αντιγραφή και επιδιόρθωση του DNA (συμπεριλαμβανομένων των BRCA1 και BRCA2 ), την επεξεργασία του αγγελιαφόρου RNA, την εξέλιξη του κυτταρικού κύκλου, τη μείωση και την ορμονική σηματοδότηση, γεγονός που υποδηλώνει ότι σε τουλάχιστον 30% των ασθενών, και πιθανώς περισσότερους, η πρωτογενής ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να αποδοθεί σε γενετική αιτία. Στη συνήθη κλινική πρακτική, ο γενετικός έλεγχος συνήθως περιορίζεται στον καρυότυπο και τον έλεγχο για μετάλλαξη του εύθραυστου γονιδίου Χ. Ένα οικογενειακό ιστορικό πρώιμης εμμηνόπαυσης ή πρωτοπαθούς ωοθηκικής ανεπάρκειας αξίζει πρόσθετο γενετικό έλεγχο.

Οι αυτοάνοσες διαταραχές ευθύνονται για 4-5% των περιπτώσεων πρωτοπαθούς ωοθηκικής ανεπάρκειας. Με επιπολασμό 1 στα 1000, το αυτοάνοσο πολυενδοκρινικό σύνδρομο τύπου 2 περιλαμβάνει την αυτοάνοση νόσο του θυρεοειδούς (στο 10% των γυναικών με πρωτοπαθή ωοθηκική ανεπάρκεια), τη νόσο του Addison (10% των περιπτώσεων σχετίζεται με πρωτοπαθή ωοθηκική ανεπάρκεια) και τον διαβήτη τύπου 1. Η αυτοάνοση πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να εμφανιστεί μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με μη ενδοκρινικές συστηματικές αυτοάνοσες διαταραχές. Συνιστάται έλεγχος για αντισώματα θυρεοειδούς, αντισώματα επινεφριδίων και γλυκόζης νηστείας.

Η θεραπεία με κυκλοφωσφαμίδη για αυτοάνοσες διαταραχές μπορεί να έχει τοξικές επιδράσεις στα ωοθυλάκια των ωοθηκών και συμβάλλει στην πρωτοπαθή ωοθηκική ανεπάρκεια. Η ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία και η χειρουργική της πυέλου μπορεί επίσης να είναι γοναδοτοξικές. Τα αποτελέσματα εξαρτώνται από την ηλικία του ασθενούς και το απόθεμα των ωοθηκών κατά τη στιγμή της θεραπείας και τον τύπο, τη δόση και τη διάρκεια της θεραπείας. Πρόσθετες αιτίες περιλαμβάνουν την τοξική έκθεση σε περιβαλλοντικές χημικές ουσίες (π.χ. φθαλικές ενώσεις, δισφαινόλες και διοξίνες). γαλακτοζαιμία (μια σπάνια μεταβολική διαταραχή που συνήθως διαγιγνώσκεται στη βρεφική ηλικία). και μόλυνση με παρωτίτιδα ή ιό ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας.

Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2023

Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια - Κλινική εικόνα

 Ο επιπολασμός της πρωτοπαθούς ανεπάρκειας των ωοθηκών μεταξύ γυναικών ηλικίας κάτω των 40 ετών είναι περίπου 3,7% παγκοσμίως. Η διάγνωση είναι δύσκολη και τα αίτια περιλαμβάνουν γενετικούς, αυτοάνοσους, τοξικούς, μεταβολικούς, λοιμογόνους και ιατρογενείς παράγοντες. Η θεραπεία περιλαμβάνει προσοχή στην ψυχολογική συμβουλευτική, ανακούφιση από τα συμπτώματα, αναπαραγωγικές επιλογές και προληπτικές στρατηγικές για την υγεία των οστών και του καρδιαγγειακού συστήματος.

Κλινική εικόνα

Η πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια εκδηλώνεται ως πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής αμηνόρροια. Η αμηνόρροια για περισσότερο από 3 μήνες σε μια γυναίκα ηλικίας κάτω των 45 ετών με ιστορικό τακτικών κύκλων ή για περισσότερο από 6 μήνες σε μια γυναίκα με ιστορικό ακανόνιστων εμμηνορροϊκών κύκλων πάντα χρήζει αξιολόγησης. Οι γυναίκες μπορεί να αναφέρουν ανωμαλία στην έμμήνο ρύση ή έχουν μειωμένα αποθέματα ωοθηκών κατά τη διάρκεια αξιολόγησης υπογονιμότητας. Η πορεία της πρωτοπαθούς ωοθηκικής ανεπάρκειας μπορεί να είναι απρόβλεπτη. Μερικές γυναίκες έχουν αυθόρμητη επανέναρξη της δραστηριότητας των ωοθηκών, αλλά δεν έχουμε αξιόπιστες τεχνικές για να προβλέψουμε ποιοι ασθενείς θα έχουν αυτή την εξέλιξη. Η κλινική εικόνα μπορεί επίσης να ποικίλλει ανάλογα με την αιτία της διαταραχής

Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2023

Πρωτοπαθής ανεπάρκεια ωοθηκών

 Η πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια είναι διαταραχή σε γυναίκες κάτω των 40 ετών που χαρακτηρίζεται από μείωση της λειτουργίας των ωοθηκών, απώλεια ωαρίων και ωοθυλακιογένεση και αυξημένα επίπεδα γοναδοτροπινών. Οδηγεί σε μειωμένη γονιμότητα και σημαντική μείωση της παραγωγής ορμονών των ωοθηκών. Αυτή η κατάσταση προκύπτει από την πρόωρη μείωση του αριθμού των ωοθυλακίων, την επιτάχυνση της καταστροφής των ωοθυλακίων ή την κακή ωοθυλακική απόκριση στις γοναδοτροπίνες.    Η μείωση των οιστρογόνων πριν από την ηλικία της φυσικής εμμηνόπαυσης σχετίζεται με την ανάπτυξη οστεοπόρωσης, καρδιαγγειακής νόσου και πιθανή επιτάχυνση της νευροεκφυλιστικής γήρανσης.

. Η πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε γυναίκες ηλικίας μικρότερης των 40 ετών που παρουσιάζουν νέα εμφάνιση ακανόνιστης εμμήνου ρύσεως ή αμηνόρροια και πιθανώς αγγειοκινητικά, καταθλιπτικά ή αγχώδη συμπτώματα. Η έγκαιρη αξιολόγηση ενδείκνυται για την αποφυγή παρατεταμένου χρόνου για τη διάγνωση και τη θεραπεία.

. Η αυξημένη ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη και τα χαμηλά επίπεδα οιστραδιόλης στον ορό είναι διαγνωστικά (μέτρηση δύο φορές με διαφορά ένα μήνα). 

.Θα πρέπει να αναζητηθεί η αιτία (γενετική, αυτοάνοση, μεταβολική, λοιμώδης ή ιατρογενής). Στην πλειονότητα των ασθενών, η αιτία παραμένει άγνωστη. 

. Η διαχείριση περιλαμβάνει την παροχή συμβουλών στον ασθενή σχετικά με τη διάγνωση, τις επιπτώσεις και την αβεβαιότητα σχετικά με την κλινική πορεία της πρωτοπαθούς ωοθηκικής ανεπάρκειας. Άλλες ανησυχίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν περιλαμβάνουν τη γονιμότητα, την ανάγκη για αντισύλληψη, συστάσεις για θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) και ανάλογα με την αιτία της διαταραχής, παρακολούθηση για συναφείς ιατρικές καταστάσεις.

. Η έγκαιρη έναρξη της HRT συνιστάται σε υψηλότερες δόσεις από αυτές που χρησιμοποιούνται σε ηλικιωμένες, φυσικά μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και θα πρέπει να συνεχίζεται τουλάχιστον μέχρι τη μέση ηλικία της φυσικής εμμηνόπαυσης.

. Απαιτείται έρευνα για την αξιολόγηση των επιδράσεων της HRT στις καρδιαγγειακές παθήσεις, την οστεοπόρωση και τις νευροεκφυλιστικές διαταραχές σε γυναίκες με πρωτοπαθή ωοθηκική ανεπάρκεια.   

Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2023

Δεν έχω ιδέα

 Οι γιατροί δεν λαμβάνουν υπ΄όψιν την φροντίδα με την οποία είναι συναρμολογημένος ο κόσμος των τρελών. Ένας κόσμος που εκείνοι νομίζουν ότι τον αμφισβητούν, αλλά βέβαια δεν κάνουν τίποτα τέτοιο. Ο ψυχίατρος τριγυρνά στις παρυφές της τρέλας, όπως ο ιερέας στις παρυφές της αμαρτίας. Άναυδος στο κατώφλι της πόρτας που έχει ανοίξει ο ίδιος. Μελετώντας με σφιγμένα χείλη μια πραγματικότητα που κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Κάτι εντελώς ξένο. Κάνε μια ακόμα ερώτηση. Επινόησε μια θεωρία. Ο εχθρός του εγχειρήματος σου είναι η απελπισία. Ο θάνατος. Όπως ακριβώς και στον πραγματικό κόσμο. Δεν συμφωνείς μ΄αυτά.

Ακούω

                                                                                                                 Cormac McCarthy

Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2023

Άνθρωποι με άγχος

 Ποιά είναι η αλήθεια; Η αλήθεια είναι ότι αυτή ήταν μια ιστορία για πολλά και διάφορα ζητήματα, κυρίως όμως ήταν μια ιστορία για την ανθρώπινη βλακεία. Κι εμείς, βλάκες ή όχι, κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε. Προσπαθούμε να συμπεριφερόμαστε ως ενήλικες, να αγαπιόμαστε και να καταλάβουμε πως να τοποθετούμε σωστά τα καλώδια του USB. Ψάχνουμε να κρατηθούμε από κάτι, να αγωνιστούμε για κάτι και θέλουμε να προσδοκούμε σε κάτι. Βάζουμε τα δυνατά μας για να μάθουν τα παιδιά μας κολύμπι. Επομένως έχουμε κάτι κοινό μεταξύ μας. Παρ' όλα αυτά παραμένουμε ξένοι ο ένας για τον άλλο, δεν ξέρουμε τι κάνουμε ο ένας στον άλλο. Δεν ξέρω πως η δική μου ζωή επηρεάζει τη δική σου.

Ίσως πέρασες βιαστικά από δίπλα μου σήμερα μέσα στον συνωστισμό, και δεν με πρόσεξες. Ούτε εγώ, εξαιτίας της δικής μου βιασύνης. Και τα παλτά μας συγκρούστηκαν φευγαλέα. Δεν ξέρω ποιος είσαι, δεν ξέρω ποια είσαι. Όταν όμως γυρίσεις στο σπίτι σου απόψε, και θα μας πάρει αγκαλιά της η νύχτα, χάρισε στον εαυτό σου μια βαθιά ανάσα. Γιατί καταφέραμε και σήμερα να πορευτούμε και να τα βγάλουμε πέρα.

Αύριο ξημερώνει μια καινούρια μέρα.

                                                                                                         Fredrik Backman

Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2023

1930

 Ευρέθη το φάρμακον κατά της γρίππης

Πληροφορίαι αναφέρουν ότι το φάρμακον κατά της γρίππης ευρέθη

Το εν λόγω φάρμακον, παρασκευασμένον από ψητά αρνιά, μπύρα Φιξ και διάφορους εκλεκτούς μεζέδες, πωλείται μόνον κατά τας εσπερινάς ώρας και μέχρι πρωίας εις το παρα τον σταθμόν Λαυρίου Μπαρ του Λαού. 

                                                                                                         Καλή Χρονιά