Όλγα Δεβετζάκη - Ενδοκρινολόγος
Αναστασίου Ζίννη, 9, Αθήνα, Αττική, 11741
Phone: 210-9239440 URL of Map

Τετάρτη 30 Ιουνίου 2021

Συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων (CAH)

 Μία από τις πιο συχνές αυτοσωματικές υπολλειπόμενες διαταραχές, δυνητικά απειλητική για τη ζωή στην κλασική της μορφή, μπορεί όμως να είναι και ασυμπτωματική και να προκαλέσει υπογονιμότητα στη μη κλασική (ήπια) μορφή. Ο πιο κοινός τύπος είναι η ανεπάρκεια της 21-υδροξυλάσης. Είναι νόσος με πολλές ορμονικές ανισορροπίες. Οι μεταλλάξεις στο CYP21A2 (το γονίδιο που κωδικοποιεί την 21-υδροξυλάση, ένα ένζυμο κυτοχρώματος P-450) έχουν ως αποτέλεσμα την έλλειψη 21-υδροξυλάσης, η οποία απαιτείται για την παραγωγή κορτιζόλης και αλδοστερόνης στον επινεφριδιακό φλοιό. Η κλασική CAH εμφανίζεται σε 1 στις 10.000 έως 1 στις 20.000 ζωντανές γεννήσεις. Η μη κλασική CAH είναι συχνή παγκοσμίως, με εκτιμώμενο επιπολασμό που κυμαίνεται από μια περίπτωση ανά 200 άτομα έως μια περίπτωση ανά 1000 άτομα. Οι θεραπευτικοί στόχοι είναι η αντικατάσταση ανεπαρκών ορμονών και η μείωση υπερβολικών επιπέδων ανδρογόνων.

Γενετικά χαρακτηριστικά : Το CYP21A2 αντιστοιχεί στο χρωμόσωμα 6 (6p21.3). Είναι γνωστές περισσότερες από 200 μεταλλάξεις. Τα περισσότερα άτομα που επηρεάζονται είναι σύνθετα , ετεροζυγώτες με διαφορετικές μεταλλάξεις σε κάθε αλληλόμορφο και φαινότυπο που αντιστοιχεί σε ηπιότερο γονιδιακό ελάττωμα. Περίπου το 10% των ασθενών με CAH έχουν σύνδρομο CAH-X, το οποίο χαρακτηρίζεται από χαρακτηριστικά της CAH σε συνδυασμό με χαρακτηριστικά του συνδρόμου Ehlers-Danlos. Οι μετρήσεις στεροειδών ορμονών είναι το μέσο για τη διάγνωση της CAH. Ο γονότυπος δεν χρησιμοποιείται ως διαγνωστικό τεστ πρώτης γραμμής λόγω της πολυπλοκότητας του τόπου CYP21A2.

Στεροειδογέννεση : Όλη η σύνθεση των στεροειδών ξεκινά από την μετατροπή της χοληστερόλης σε πρεγνενολόνη. Το ένζυμο 3β-υδροξυστεροειδούς αφυδρογονάση τύπου 2 (3βHSD2) μετατρέπει την πρεγνενολόνη, 17-υδροξυπρεγνενολόνη (17-ΟΗ-πρεγνενολόνη) και δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA) σε προγεστερόνη, 17-υδροξυπρογεστερόνη (17-OHP), και ανδροστενεδιόνη, αντίστοιχα. Στη zona glomerulosa, η 21-υδροξυλάση (CYP21A2) μετατρέπει την προγεστερόνη σε 11-δεοξυκορτικοστερόνη και η συνθετάση αλδοστερόνης (CYP11B2) καταλύει τις τρεις οξυγονώσεις που απαιτούνται για τη μετατροπή της 11-δεοξυκορτικοστερόνης σε αλδοστερόνη. Στην παρακείμενη zona fasciculata εκφράζονται τα ένζυμα που απαιτούνται για την ενορχήστρωση της αποτελεσματικής παραγωγής κορτιζόλης, συμπεριλαμβανομένης της 17α-υδροξυλάσης-17,20-λυάσης (CYP17A1, ενός ενζύμου με διπλή δράση), η οποία μετατρέπει την προγεστερόνη σε 17-OHP. Χωρίς 21-υδροξυλάση δεν παράγεται κορτιζόλη και η παραγωγή εκτρέπεται προς τα ανδρογόνα. Ένα τμήμα της 17-ΟΗ προγεστερόνης μετατρέπεται σε 21-δεοξυκορτιζόλη η οποία παράγεται αποκλειστικά στα επινεφρίδια και όχι στις γονάδες και επομένως είναι ένας πιο συγκεκριμένος βιοδείκτης ανεπάρκειας 21-υδροξυλάσης από ότι η 17-υδροξυπρογεστερόνη. Επιπλέον, η ανδροστενεδιόνη είναι ένα εξαιρετικό υπόστρωμα για την 11-υδροξυλάση, η οποία αποδίδει την 11β-υδροξυανδροστενδιόνη, τον πιο άφθονο πρόδρομο ανδρογόνων σε σχεδόν όλους τους ασθενείς με ανεπάρκεια 21-υδροξυλάσης και ισχυρός αγωνιστής του υποδοχέα ανδρογόνων.

Δευτέρα 28 Ιουνίου 2021

Βυζάντιο και Φράγκοι

 Οι Φράγκοι είχαν εγκατασταθεί κυρίως σε νησιωτικές περιοχές, αλλά και σε ηπειρωτικά διαμερίσματα της χώρας. Τα αποτελέσματα της γλωσσικής επαφής στην περίοδο της φραγκοκρατίας στην Ελλάδα (1204-1566) εμφανίζονται κυρίως στα τοπωνύμια και σε περιορισμένο βαθμό στα ανθρωπωνύμια. Η περιορισμένη φραγκική επίδραση δεν επιβίωσε παρά μόνο περιορισμένα σε ελληνικές διαλέκτους (π.χ. στη σημερινή Κυπριακή διάλεκτο). Λέξεις του Χρονικού του Μορέως δεν χρησιμοποιούνται σήμερα παρά μόνο ως όροι φιλολογικοί. Φραγκικής αρχής βαφτιστικά είναι λ.χ. τα Ανέζα (Agnes), Αμαλία (Amalie), Φλόρα (Flora), Μαργαρίτα (Margeritte), Λοϊζος (Louis), Στίνης (Estienne). Τα Φράγκικα τοπωνύμια του ελληνικού χώρου που συνιστούν την πιο σημαντική γλωσσική επίδραση που άσκησαν οι Φράγκοι, έχουν μελετηθεί αποσπασματικά. Μπελβεντέρε (συχνό) μεταφράζεται συνήθως σε Καλλιθέα. Μαλεβίζι : Malvecino κακός γείτονας, Πλωμάρι : Flumare ποτάμι, Σαντορίνη : Santa Irene, Ναύπακτος : Lepanto, Σίφνος : Sifano, Φολέγανδρος : Polikantro, Lagno : la+Κως. Την ίδια χρονική οερίοδο έντονη είναι η βενετσιάνικη επιρροή στο κοινό λεξιλόγιο : αβανταδόρος, βελούδο, γαλαντόμος, καντάδα, κατσάδα και ιδιαίτερα στη ναυτική ορολογία : άλμπουρο, βαρκάδα. Πολύ έντονη είναι και η παρουσία ελληνικών λέξεων στα βενετσιάνικα, ορισμένες από τις οποίες επέστρεψαν στην Ελληνική ως αντιδάνεια : γαλαρία (galaria), γαρύφαλλο (garafolo) και αρκετά ανθρωπωνύμια : Αλεβίζος, Γιάκουμος, Κοραής, Σολωμός, Φαλιέρος. Πολλά παράλια και νησιωτικά τοπωνύμια είναι επίησης βενετσιάνικης αρχής : Πόρτο Δρέπανο, Λαζαρέτο (συνηθισμένο όνομα μικρών νησιών όπου υπάρχει λοιμοκαθαρτήριο), Σπέτσες-σπέτσα, οι καρύκευμα : spezie

Παρασκευή 25 Ιουνίου 2021

Endocrine disrupting chemicals (EDCs)

 Είναι ενώσεις που παράγονται από την καθημερινή κατανάλωση προϊόντων και επιδρόυν με το ενδοκρινικό σύστημα και με τον λιπώδη ιστό. Μελέτες σε πειραματόζωα δείχνουν ότι μπορούν να μεταβάλλουν το βάρος, την έκταση του λιπώδους ιστού, το profil των λιπιδίων και την λιπογένεση μέσω πολλαπλών μηχανισμών. Η παχυσαρκία τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί δραματικά καθώς και οι συν-νοσηρότητες της όπως ο ΣΔ 2, το μεταβολικό σύνδρομο, το λιπώδες ήπαρ και η καρδιαγγειακή νόσος. Παράγοντες που συμβάλλουν στην παχυσαρκία η υπερκατανάλωση θερμίδων, η καθιστική ζωή, γενετικοί παράγοντες, αλλά και το stress, το μικροβίωμα του εντέρου και το περιβάλλον. Η συμμετοχή του περιβάλλοντος υποστηρίζεται από την γεωγραφική κατανομή της παχυσαρκίας και τα πανταχού παρόντα EDCs που ευνοούν την συσσώρευση λιπώδους ιστού. Η αυξημένη παραγωγή χημικών τις τελευταίες 10ετίες και η κατανάλωση τους συμπίπτει με την αύξηση της παχυσαρκίας.

Ο λιπώδης ιστός θεωρείται όργανο, με κύρια λειτουργία την αποθήκευση ενέργειας αλλά και παραγωγή ορμονών και άλλων ουσιών : λεπτίνη, αδιπονεκτίνη, ρεσιστίνη, αδιψίνη, αγγεοτενσίνη και ελεύθερα λιπαρά οξέα. Όλα αυτά συμμετέχουν σε ένα ευρύ σύστημα φυσιολογικών λειτουργιών όπως ο μεταβολισμός γλυκόζης και λιπιδίων, ο έλεγχος της όρεξης και του αγγειακού τόνου, η αγγειογένεση και η ανοσία. Τα EDCs όχι μόνο αυξάνουν τον λιπώδη ιστό αλλά προκαλούν και μεταβολικές δυσλειτουργίες και γι' αυτό αναφέρονται ως metabolic disrupting chemicals. Είναι τα μη στεροειδή οιστρογόνα, τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια, τα parabens, τα organotins, οι φαινόλες και τα phthalates τα οποία μπορεί να προκαλέσουν υπερτροφία ή υπερπλασία λιπώδους ιστού, διακοπή της λειτουργίας του με αποτέλεσμα αυξημένη παραγωγή λιπιδίων και δυσλιπιδαιμία, διαταραχή του μεταβολισμού των ορμονών, μια αύξηση στην μετατροπή των μεσεγχυματικών βλαστικών κυττάρων (MSCs) σε λιποκύτταρα. Oι μεταβλητές που εξετάστηκαν σε σχέση με την επίδραση των EDCs είναι
βάρος γέννησης, αύξηση προόδου σωματικού βάρος, δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), μάζα λιπώδους ιστού, μέγεθος και αριθμός λιποκυττάρων, profil λιπιδίων πλάσματος και μεταβολικές ορμόνες.
Τα αποτελέσματα που εξετάστηκαν για τις in vitro μελέτες επικεντρώνονται στην ικανότητα των προ-λιποκυττάρων να διαφοροποιούνται σε λιποκύτταρα, υπερτροφία και υπερπλασία, συσσώρευση λιπιδίων και μοριακό φαινότυπο γονιδίων και πρωτεϊνών που ρυθμίζουν την λιπογένεση και τη διαφοροποίηση των MSCs

Μη στεροειδή οιστρογόνα : τα φυτοοιστρογόνα όπως π.χ. οι ισοφλαβόνες, τα SERMS π.χ. η ταμοξιφαίνη, η βισφαινόλη Α και η διεθυλσιλβεστρόλη (DES) εγκεκριμένη από το FDA μεταξύ 1940 και 1980 για την πρόληψη αποβολής. Η χορήγηση του έχει διακοπεί

Organotins : βουτυλτίνες και φαινυλτίνες . Η πιο γνωστή είναι η τριβουτυλίνη (ΤΒΤ) χημική ουσία που χρησιμοποιείται στην κατασκευή αντιρρυπαντικών χρωμάτων, ως συντηρητικό στα χαρτιά και στα υφάσματα, στα γεωργικά φυτοφάρμακα και ως σταθεροποιητής στην παραγωγή πλαστικών. Εύκολα διαρρέει στο περιβάλλον και συσσωρεύεται σε ιστούς ανθρώπων και ζώων και στον πλακούντα

Parabens : Αλκυλο-εστέρες του π-υδροξυβενζοϊκού οξέος κυρίως χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα, συντηρητικά ποτών και προϊόντα προσωπικής φροντίδας. Η έκθεση είναι κυρίως διαδερμική

Phthalates : Διεστέρες του 1,2-βενζενδικαρβοξυλικού οξέος χρησιμοποιούνται ως βιομηχανικοί πλαστικοποιητές για χρήση σε δάπεδα, ταπετσαρίες βινυλίου, εσωτερικούς χώρους αυτοκινήτων, παιχνίδια και πλαστικές συσκευασίες τροφίμων αλλά και σε προϊόντα προσωπικής υγιεινής και αρώματα. Η έκθεση γίνεται κυρίως μέσω κατάποσης και εισπνοής

Πολυχλωριωμένα διφαινύλια : (POPs) πολυχλωριωμένα διφαινύλια χρησιμοποιούνται κυρίως σε φυτοφάρμακα και ως βιομηχανικοί διαλύτες. Λιπόφιλα και εξαιρετικά σταθερά, με χαμηλό ρυθμό αποσύνθεσης, καθιστώντας τα εξαιρετικά ανθεκτικά στο περιβάλλον. Είναι >200 χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε μια ποικιλία βιομηχανικών προϊόντων, όπως μετασχηματιστές, μόνωση καλωδίων, λιπαντικά, υδραυλικά υγρά ή σε υαλοβάμβακα. Ο κύριος τρόπος έκθεσης του ανθρώπου είναι από του στόματος.

Διφαινόλες : συνθετικές λιπόφιλες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή πλαστικών και εποξικών ρητινών. Η διφαινόλη Α (BPA), η πιο μελετημένη εκπρόσωπος αυτής της ομάδας, είναι διαδεδομένη στον ανθρώπινο ορό, στο αίμα του ομφάλιου λώρου, στο μητρικό γάλα και στα ούρα με ανθρώπινη έκθεση μέσω στόματος, δέρματος και αναπνοής

 

Τετάρτη 23 Ιουνίου 2021

Βυζάντιο και Σλάβοι

 Οι Σλάβοι, τους οποίους οι Βυζαντινοί αποκαλούσαν Σκλαβηνούς ή Σκλάβους, είναι λαός ινδοευρωπαϊκής καταγωγής. Διακρίνονται σε ανατολικούς (Ρώσοι, Λευκορώσοι, Ουκρανοί), δυτικούς (Πολωνοί, Τσέχοι, Σλοβάκοι) και νότιους (Σλοβένοι, Κροάτες, Σέρβοι, Σλάβοι της Βουλγαρίας). Η αρχική τους κοιτίδα είναι μεταξύ των ποταμών Όντερ, Βιστούλα και Δνείπερου. Λαός μη νομαδικός με γεωργική και κτηνοτροφική δραστηριότητα, οργανωμένοι γύρω από την πατριαρχική οικογένεια. Διοικούνται από συνέλευση γερόντων και από τον επικεφαλής ρήγα, άρχοντα ή ηγεμόνα. Οι πρώτες επιδρομές εναντίον της βυζαντινής αυτοκρατορίας χρονολογούνται επί αυτοκράτορα Ιουστίνου (518-527). Εκτεταμένη εγκατάσταση μαρτυρείται στις αρχές του 7ου αι. και εγκαθίστανται σε περιοχές δυσπρόσιτες (όρη, έλη, όχθες ποταμών ή λιμνών). Από την πλευρά της αυτοκρατορίας ίσχυσε η ανοχή, η προσπάθεια αφομοίωσης και τα σωφρονιστικά μέτρα. Η αφομοίωση συντελέστηκε στις αρχές του 10ου αι. με τον σταδιακό εκχριστιανισμό, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, τις μετακινήσεις πληθυσμών, την κρατική και εκκλησιαστική αναδιοργάνωση αλλά κυρίως λόγω της πολιτισμικής υπεροχής του Βυζαντίου

Σταθμό στις σχέσεις του Βυζαντίου με τον Σλαβικό κόσμο αποτέλεσε ο εκχριστιανισμός των εκτός συνόρων Σλάβων. Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος, γνώστες της σλαβονικής και έμπειροι στις διπλωματικές αποστολές, εγκαταστάθηκαν το 864 στη Μοραβία. Σε μια τριετία κατόρθωσαν να καταπολεμήσουν την ειδωλολατρία, μετέφρασαν  στη σλαβική βιβλία και εκπαίδευσαν  κληρικούς. Η σπουδαιότερη προσφορά τους είναι η επινόηση του σλαβικού αλφαβήτου, που επέτρεψε στους λαούς αυτούς να γνωρίσουν τον ελληνορωμαϊκό και χριστιανικό πολιτισμό. Σε πολλές περιοχές η κυριλλική γραφή χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Στην ελληνική γλώσσα διατηρήθηκε μέχρι σήμερα ένας μικρός αριθμός σλαβικών λέξεων, που δηλώνουν ονόματα, ιδιότητες του ανθρώπου (ντόμπρος), ποιμενική ή γεωργική δραστηριότητα (στάνη, σβάρνα), διατροφή (καρβέλι), φύση (βάλτος). Σλαβικά γλωσσικά κατάλοιπα είναι και κάποια τοπωνύμια, όπως η Αράχωβα (τόπος με καρυδιές), ο Χελμός (ύψωμα, βουνό) κ.α.

Κυριακή 20 Ιουνίου 2021

Η ανωμαλία

 Αν σκοτώσεις κάποιον δεν είναι τίποτα φοβερό. Πρέπει να παρακολουθήσεις, να παρατηρήσεις, να σκεφτείς πολύ και την κατάλληλη στιγμή να σκάψεις το λάκκο. Μάλιστα. Να σκάψεις το λάκκο. Να τα καταφέρεις τελικά, ώστε το σύμπαν να συρρικνωθεί , να συρρικνωθεί ώσπου να συμπυκνωθεί στην κάννη του όπλου ή στην αιχμή του μαχαιριού. Αυτό είν' όλο. Να μην αναρωτηθείς για τίποτα, να μην αφήσεις να σε οδηγεί ο θυμός, να διαλέξεις το πρωτόκολλο, να δράσεις μεθοδικά. Ο Μπλέικ ξέρει να το κάνει αυτό, κι έχει περάσει τόσο πολύς καιρός από τότε που το ξέρει, ώστε δεν ξέρει από πότε άρχισε να το ξέρει. Μετά όλα έρχονται μόνα τους

Ο Μπλέικ ζει απ' το θάνατο των άλλων. Σας παρακαλώ, όχι ηθικολογίες. Αν θέλουμε να συζητήσουμε περί ηθικής, εκείνος είναι έτοιμος ν' απαντήσει στις στατιστικές. Επειδή = και ο Μπλέικ λέει να με συμπαθάτε - όταν ένας υπουργός Υγείας κάνει περικοπές στον προϋπολογισμό, αν κόβει από δω έναν τομογράφο, από κει έναν γιατρό, απ' αλλού μια μονάδα εντατικής θεραπείας, δεν μπορεί ν' αμφιβάλλει ότι συντομεύει όχι και λίγο τη ζωή δεκάδων χιλιάδων αγνώστων. Υπεύθυνος, αλλά όχι ένοχος : το ίδιο παραμύθι. Ο Μπλέιν είναι το αντίθετο. Και εν πάσει περιπτώσει δεν έχει να δώσει εξήγηση σε κανέναν, χέστηκε.

                                                                                                     Ερβέ Λε Τελιέ

Παρασκευή 18 Ιουνίου 2021

ΜΕΝ 1 Διάγνωση και Θεραπεία

 Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι η πρώιμη εργαστηριακή ή κλινική εμφάνιση του συνδρόμου. Κυρίως ασυμπτωματικός, αν και μπορεί να αλαπτυχθεί ρικέτσια και οστεομαλακία σε νεαρούς ασθενείς. Γίνεται μέτρηση ασβεστίου και PTH (intact) και η θεραπεία που συστήνεται είναι υφολική παραθυρεοειδεκτομή όπου αφαιρούνται 3.5 αδένες . Υπάρχει πιθανότητα να χρειαστεί και δεύτερο χειρουργείο εφ' όσον το υπόλλειμα παρουσιάσει αύξηση. Θεραπεία με cinacalcet φαίνεται ότι είναι επιτυχής σε παιδιά με σοβαρό υπερπαραθυρεοειδισμό, αλλά μελέτες σε παιδιά με ΜΕΝ 1 δεν υπάρχουν.

Όγκοι υπόφυσης είναι το δεύτερο σε συχνότητα εύρημα >30% και από την ηλικία περίπου των 10 ετών, με συχνότερα τα προλακτινώματα. Αναφέρονται επιθετικά και μεγαλύτερα σε μέγεθος από ότι σε σποραδικές περιπτώσεις και ακολουθούμε τις οδηγίες αντιμετώπισης που ισχύουν σε σποραδικούς όγκους. Στα μακροπρολακτινώματα η παρουσία ΜΕΝ 1 μετάλλαξης σχετίζεται με αντίσταση στην ντοπαμίνη σε ποσοστό >16%. Στους όγκους της υπόφυσης η θεραπεία είναι συνήθως φαρμακευτική, και αντιμετωπίζονται χειρουργικά αν δεν ανταποκριθούν στα φάρμακα ή πιέζουν γειτονικές δομές. Η πλειονότητα στα ΜΕΝ 1 είναι μη λειτουργικά αδενώματα και η λύση είναι χειρουργική, ενώ σε μέγεθος <10mm παρακολούθηση και αφαιρούνται εφ' όσον μεγαλώσουν.

Νευροενδοκρινείς όγκοι είναι η πιο σπάνια βλάβη.Η χρήση ενδοσκοπικού Υπερηχογραφήματος έχει δείξει μη λειτουργικές βλάβες σε ποσοστό μέχρι και 42%. Τα γαστρινώματα είναι σπάνια στα παιδιά αλλά αρκετά επιθετικά. Αρκετά συχνά είναι τα ινσουλινώμτα όπου η διάγνωση καθυστερεί γιατί τα συμπτώματα μπορεί να θεωρηθούν ως υπογλυκαιμία ή επιληψία. Αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Ο χρόνος και η έκταση της επέμβασης εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες συμπεριλαμβανομένης της σοβαρότητας των συμπτωμάτων, της έκτασης της νόσου, της θέσης και της αναγκαιότητας της απλής εκπυρήνωσης, ή συνολικής παγκρεατεκτομής και της εκτομής του δωδεκαδάκτυλου με μεγάλα ποσοστά μετεγχειρητικών επιπλοκών. Τοπικές θεραπείς συμπεριλαμβάνουν ablation με αιθανόλη ενδοσκοπικά, σε πολλές συνεδρείες. Επίσης ablation με ραδιοσυχνότητες έχει δοκιμαστεί με υποσχόμενα αποτελέσματα και μπορεί να είναι μια εναλλακτική σε επιλεγμένους ασθενείς. Στο 50% των ασθενών με ΜΕΝ 1 οι όγκοι είναι μη λειτουργικοί. Η πιθανότητα μετάστασης εξαρτάται από το μέγεθος του όγκου. Όγκοι < 1.5 εκ. συνήθως δεν δίνουν μεταστάσεις στου λεμφαδένες

Αιτία θανάτου στο ΜΕΝ 1 είναι οι όγκοι δωδεκαδακτύλου/παγκρέατος. Στα παιδιά η κλινική εικόνα μπορεί να διαφέρει από των ενηλίκων. Η ανίχνευση του όγκου σε πρώιμο στάδιο βοηθά στην έγκαιρη αντιμετώπιση και καλύτερη πρόγνωση. Μια σημαντική σκέψη για την υποστήριξη και τη διαχείριση των νεότερων ασθενών είναι η εκτίμηση επικινδυνότητας της πιθανότητας επιθετικής ή παρεπόμενης λειτουργικής νόσου έναντι του βάρους της συχνής ιατρικής παρακολούθησης.

Τετάρτη 16 Ιουνίου 2021

ΜΕΝ 1

 Πολλαπλή ενδοκρινική νεοπλασία τύπου 1 ή σύνδρομο Wermer. Σπάνιο σύνδρομο (3-20/100 000) που κληρονομείται με αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα και οφείλεται σε μετάλλαξη του tumor suppressor gene 1 που κωδικοποιεί την μενίνη (610 αμινοξέα). Η διάγνωση του ΜΕΝ 1 σημαίνει ότι οι συγγενείς του πάσχοντος έχουν 50% πιθανότητα να αναπτύξουν το σύνδρομο. Εμφανίζεται σε ηλικία >20 ετών στο 50% και σε ηλικία > 40 ετών στο 95% με μια ήπια προτίμηση στις γυναίκες. Χαρακτηρίζεται από ποικίλλους συνδυασμούς περισσότερων από είκοσι ενδοκρινών και μη ενδοκρινών όγκων. Οι όγκοι γίνονται εμφανείς λόγω τοπικής ανάπτυξης ή υπερπαραγωγής ορμονών. Τη διάγνωση υποπτευόμαστε με συνδυασμό πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού (υπερπλασία), όγκου στην πρόσθια υπόφυση και νευροενδοκρινικού όγκου στο δωδεκαδάκτυλο/πάγκρεας. Άλλοι όγκοι που σχετίζονται με το MEN1 περιλαμβάνουν θύμο αδένα και νευροενδοκρινή πνεύμονα, νευροενδοκρινείς γαστρικού, επινεφριδιακούς όγκους, φαιοχρωμοκύτταρα, αιμαγγειώματα του προσώπου, κολλαγονώματα, μηνιγγιώματα, επενδυμώματα, λειομυώματα και λιπώματα και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε γυναίκες ασθενείς. Πιο σπάνια καρκινεοειδή και καρκίνο παραθυρεοειδών ή επινεφριδίων

Οι όγκοι έχουν ποικίλου βαθμού επιθετικότητα και η πρόγνωση είναι σαφώς καλύτερη όταν ανιχνεύονται σε προσυμπτωματικό στάδιο. Τα τελευταία χρόνια σημαντικές ανακοινώσεις έχουν γίνει για την γενετική διάγνωση, τις βιολογικές δράσεις της μενίνης, πιθανές φαρμακολογικές θεραπείες, την παθογένεση της νόσου, τη χειρουργική αντιμετώπιση, την κλινική πορεία και την πρόγνωση

Η μενίνη είναι πρωτεϊνη που αποτελείται από 610 αμονοξέα. Ο tumor-suppressor ρόλος της έχει μελετηθεί σε πειραματόζωα και σε διάφορες διαδικασίες και οδούς: πρόσφυση κυττάρων, εξέλιξη κυτταρικού κύκλου , κυτταρική διαίρεση, κυτταρική κινητικότητα, κυτταρική σηματοδότηση, κυτταροσκελετική δομή, επιδιόρθωση DNA, γονιδιωματική σταθερότητα και μεταγραφική ρύθμιση . Είναι πολυλειτουργική πρωτεϊνη και συνεισφέρει σημαντικά στη μεταγραφική διαδικασία ως ενεργοποίηση ή καταστολή

Δευτέρα 14 Ιουνίου 2021

Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι

 Η μνήμη είναι επιλογή. Έτσι είπες κάποτε, με την πλάτη σου γυρισμένη σ' εμένα, όπως θα 'κανε ένας θεός. Αν όμως ήσουν θεός θα τους έβλεπες. Θα κοιτούσες από ψηλά κάτω σε τούτο τον πευκώνα, με τα νεαρά βλαστάρια να λαμπυρίζουν σε όλες του τις κορφές, να ξεπετιούνται όψιμα εκείνο το φθινόπωρο τρυφερά και νοτισμένα. Θα κοιτούσες πιο πέρα απ' τα κλαριά, πιο πέρα από το χρυσοκόκκινο θρυμματισμένο φως ανάμεσα στα βάτα, με τις πευκοβελόνες να πέφτουν μια μια , καθώς εσύ θα έριχνες το θεϊκό σου βλέμμα πάνω τους. Θα εντόπιζες τις πευκοβελόνες που ρίχνονται σαν σαϊτες και προσπερνώντας και το χαμηλότερο κλαδί πέφτουν στο δροσερό δάπεδο του δάσους και προσγειώνονται πάνω στο δυο αγόρια που ξαπλωμένα πλάι πλάι έχουν αφήσει το αίμα να στεγνώνει τα μάγουλα τους

                                                                                                           Ocean Vuong

Πέμπτη 10 Ιουνίου 2021

Αραβικά και ελληνική γλώσσα

 Στην Έδεσσα της Συρίας, στη Χαρράν, στην Αντιόχεια, στην Αλεξάνδρεια, πόλεις όπου το ελληνιστικό πνεύμα ήταν ζωντανό, έργα του Αριστοτελη, του Γαληνού, του Πτολεμαίου, του Διοσκουρίδη και άλλων αρχαίων φιλοσόφων ή επιστημόνων μεταφράστηκαν στην αραβική γλώσσα. Χτυπητή μαρτυρία της επίδρασης του ελληνικού πνεύματος αποτελεί η εισαγωγή στα αραβικά του όρου falsafah=φιλοσοφία. Οι πνευματικές ανταλλαγές ενισχύονταν από την πολεμική αναμέτρηση και από τις διπλωματικές σχέσεις. Στη λεία του πολέμου συμπεριλαμβάνονταν και βυζαντινά χειρόγραφα από το Αμόριο και την Άγκυρα, ενώ ο χαλίφης Αλ-Μανσούρ (754-775) έλαβε ένα χειρόγραφο του Ευκλείδη ως δώρο από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Εκτός από τη φιλοσοφία και την επιστήμη η επίδραση της ελληνικής σκέψης φαίνεται και στη θρησκεία, καθώς πολλές ισλαμικές αιρέσεις παρουσιάζουν νεοπλατωνική χροιά. Τέλος στο λαϊκή λογοτεχνία, στη συλλογή παραμυθιών, των γνωστών ως Χίλιες και Μία Νύχτες ή στα παραμύθια του Σεβάχ του Θαλασσινού (η αρχική μορφή ανάγεται στον 9ο αι.) απαντούν κατάλοιπα της διήγησης του Μεγαλέξανδρου, που έχει αποδοθεί στον Ψευδο-Καλλισθένη. Τα δάνεια αραβικών λέξεων στην ελληνική γλώσσα είναι περιορισμένα. Συνήθως πρόκειται για όρους που σχετίζονται με την ισλαμική θρησκεία και το κράτος, όπως ο τίτλος αμιράς (amir, ηγεμόνας) ή το κτίσμα μασγίδιν (το τζαμί). Επίσης εφευρήματα του αραβικού κόσμου όπως η φυτική βαφή χινέα (hinna) ή το λαγούτο (ai-lut) και τα άλογα φαρία (faras). Επέζησαν επίσης στον ελληνικό χώρο ορισμένα τοπονύμια αραβικής καταγωγής ανάμεσα στα οποία ο Χάνδαξ (handak) είναι το πιο γνωστό. Ένα λαϊκό κείμενο, πολύ διαδεδομένο στο Βυζάντιο, το Ονειροκριτικόν του Αχμέτ, βασίζεται σε αραβικές πηγές

Τετάρτη 9 Ιουνίου 2021

Οι Άραβες και η ελληνική

 Οι όροι Άραβες και Αραβία μελετήθηκαν επανειλημμένα ως προς την ετυμολογία τους, χωρίς να έχει προταθεί μια πειστική λύση. Η Αραβία, η κοιτίδα των Αράβων, και κάποιος Μάγος Άραβος στρατηγός του Ξέρξη, που αναφέρονται από τον Αισχύλο, αποτελούν την αρχαιότερη μνεία των όρων στην ελληνική γλώσσα. Ακολουθεί ο Ηρόδοτος , στο έργο του οποίου συχνά μνημονεύονται η Αραβίη, οι Αράβιοι και ο Αράβιος κόλπος. Όταν κατά τον 7ο αι. οι Άραβες, νεοφώτιστοι μουσουλμάνοι, κατέκτησαν τη Συρία και την Αίγυπτο δέχθηκαν τη βαθειά πολιτιστική επίδραση των πληθυσμών που κατοικούσαν εκεί. Είναι αξιοσημείωτο πως έναν αιώνα μετά την κατάκτηση οι Έλληνες παρέμειναν τα διοικητικά στελέχη των περιοχών αυτών. Ίσως τότε να διείσδυσαν στην Αραβική διάφορες λέξεις ελληνικές, οι οποίες προσαρμόστηκαν στις ανάγκες της προφοράς και της γραμματικής της. Οι λέξεις αυτές υιοθετήθηκαν αργότερα από τους Τούρκους, κι όταν οι τελευταίοι υποδούλωσαν τον Ελληνισμό, επαναπατρίσθηκαν στον ελληνικό χώρο

Οι Άραβες διετέλεσαν πάνω από τρεις αιώνες οι ισχυροί γείτονες των Βυζαντινών, στους οποίους ήταν γνωστοί ως Σαρακηνοί ή Ισμαηλίτες ή Αγαρηνοί. Το σύνορο του Ταύρου και του Ευφράτη αποτελούσε πεδίο συνάντησης των δύο κόσμων, του χριστιανικού και του Ισλαμικού. Οι πληθυσμοί που κατοικούσαν και στις δύο πλευρές των παραμεθόριων εκείνων περιοχών περιλάμβαναν αιχμαλώτους και δραπέτες, καθώς και γυναίκες, που τις είχαν κλέψει από τον αντίπαλο, με αποτέλεσμα να αποτελούν ένα αμάλγαμα με ιδιότυπα πολιτισμικά, θρησκευτικά και εθνικά χαρακτηριστικά. Η κατάσταση αυτή καθρεφτίζεται στα ελληνικά μεσαιωνικά ποιήματα του ακριτικού κύκλου, που έχουν τα παράλληλα τους στην αραβική ποίηση. Οι πολιτισμικές όμως ανταλλαγές δεν πήγαζαν μόνο από την πολεμική αναμέτρηση. Η αραβική φιλοσοφία και επιστήμη, που άνθισε τον 9ο αι. ξεκίνησε από ιδέες και επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού που είχε διαδοθεί στη Μέση Ανατολή από τον καιρό του Μεγαλέξανδρου

Δευτέρα 7 Ιουνίου 2021

Ινοσιτόλες και θεραπεία

 Όπως έχει φανεί από πρόσφατες μελέτες η από του στόματος χορήγηση μυοινοσιτόλης (ΜΙ) και d-chiro ινοσιτόλης (DCI) ως μονοθεραπεία ή και σε συνδυασμό, μπορεί να επηρεάσει πολλές από τις μεταβολικές δυσλειτουργίες των πολυκυστικών ωοθηκών (PCOs). Έχει μελετηθεί η καθημερινή, από του στόματος χορήγηση DCI σε PCO γυναίκες, 500-1200 mg/ημέρα για 8-24 εβδομάδες. Φάνηκε σημαντική μείωση του waist to hip ratio, της συστολικής και διαστολικής πίεσης, και της δυσλιπιδαιμίας. Επιπλέον φάνηκε βελτίωση στη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης, καθώς και της ελεύθερης τεστοστερόνης και DHEAS και αύξηση SHBG. Αποκαταστάθηκε η ωορρηξία και ο κύκλος σε ποσοστό 60-86% και η απάντηση της LH στην GnRH βελτιώθηκε σημαντικά.Πρόσφατες ενδείξεις δείχνουν ότι αγωγή από του στόματος DCI 1 gr ημερησίως μπορεί να μειώσει την παραγωγή των ROS (reactive oxygen species - οξειδωτικό stress) στην ωοθήκη, που έχουν σημαντικό ρόλο στο PCO. Επίσης μειώνονται τα ROS στα ενδοθηλιακά κύτταρα, οπότε βελτιώνεται η δράση του ενδοθηλίου. Ο συνδυασμός του DCI με μετφορμίνη αποκαθιστά την ομοιόσταση σε ασθενείς με PCO και υποκλινικό υποθυρεοειδισμό.

Η μυοινοσιτόλη φαίνεται ότι έχει παρόμοια αποτελέσματα στη μεταβολική και ορμονική λειτουργία. Οι διαθέσιμες μελέτες δείχνουν την από του στόματος χορήγηση ΜΙ 2-4000 mg για 12-24 εβδομάδες και αναφέρονται σε αρκετές μελέτες μειωμένα τριγλυκερίδια, διαστολική και συστολική πίεση και βελτιωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη. Χαμηλά επίπεδα ολικής και ελεύθερης τεστοστερόνης και αυξημένη SHBG, αυτόματη ωορρηξία σε >88% των γυναικών με αύξηση της οιστραδιόλης από την πρώτη εβδομάδα της ωορρηξίας. Η ικανότητα της ΜΙ να ευοδώνει την ωοορηξία, μελετήθηκε σε σύγκριση με την μετφορμίνη. 1500 mg /ημέρα μετφορμίνης versus 4gr MI μαζί με 400 mg φυλλικού από του στόματος για 6 μήνες ή μέχρι να προκύψει εγκυμοσύνη. Φαίνεται ότι τα ποσοστά ωοορηξίας είναι ανάλογα και στις δύο ομάδες.

Μελετήθηκε και συνδυασμός ΜΙ και DCI , σε σύγκριση με μονοθεραπείες. Η συνδυασμένη θεραπεία βελτιώνει την ωοορηξία καθώς και το ορμονικό και μεταβολικό profil σε PCO γυναίκες πιο γρήγορα από τις μονοθεραπείες. Ίσως δρουν συνεργικά, καθώς η ΜΙ βελτιώνει την ωορρηξία και η DCI βελτιώνει γρήγορα την υπερινσουλιναιμία. Επομένως, συνδυασμός ΜΙ και DCI σε φυσιολογικές αναλογίες 40:1 προτείνεται σαν πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για την θεραπεία των PCO συμπτωμάτων.

Πέμπτη 3 Ιουνίου 2021

PCO και υπερινσουλιναιμία

 Και οι παχύσαρκες, αλλά και οι αδύνατες γυναίκες με PCO εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη σε ποσοστό 44-70%. Η συνέπεια είναι η υπερινσουλιναιμία λόγω της αυξημένης ποσότητας της ινσουλίνης που απαιτείται για την μεταβολική της δράση. Η ευαισθησία στην ινσουλίνη υπολογίζεται με την αντλία ινσουλίνης και φαίνεται ότι σε PCO γυναίκες μειώνεται κατά 27%, ανεξάρτητα από το βάρος (ΒΜΙ). Επιπλέον , το βάρος επιδεινώνει την IR. Σε PCO υπάρχει δυσανεξία στη γλυκόζη σε 23-35%, ενώ ΣΔ 2 σε 4-10% και σε μια συχνότητα έως και 10 φορές υψηλότερη σε σχέση με γυναίκες υγιείς, ίδιας ηλικίας

Σε in vitro μελέτες φάνηκε ότι η μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη είναι είναι το πιο σταθερό εύρημα σε λιποκύτταρα γυναικών με PCO, με μειωμένη απάντηση της ινσουλίνης και μειωμένη μεταφορά γλυκόζης. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε post-reseptor events όπως η μείωση του Glut-4 (glucose transporter 4) στα λιποκύτταρα ή μείωση της β-υποομάδας του υποδοχέα της ινσουλίνης στο σπλαχνικό λιπώδη ιστό. Επιπλέον γυναίκες PCO έχουν μειωμένη δράση β-κυττάρων είτε λόγω εξάντλησης του κυττάρου είτε δευτεροπαθώς λόγω IR.

Είναι πολλές οι ενδείξεις ότι η IR και η υπερινσουλιναιμία έχουν βασικό παθογενετικό ρόλο στην υπερανδρογοναιμία και την ανωοοθυλακιορρηξία του PCO. H υπερινσουλιναιμία μπορεί να επηρεάζει τα δυναμικά των γοναδοτροπινών, να αυξάνει τα επίπεδα της LH και έτσι να επάγει την παραγωγή των ανδρογόνων. Επιπλέον επηρεάζει την GnRH και την αναλογία FSH/LH, την παραγωγή και δράση των ορμονών αυτών αλλά και του IGF-1και του ΑΜΗ. Όλα αυτά οδηγούν σε δυσλειτουργία του ωοθυλακίου. Επίσης μειώνεται η παραγωγή SHBG και είναι περισσότερη η τεστοστερόνη που κυκλοφορεί.

H IR στο PCO σημαίνει αυξημένα AGEs (advanced - glycation end products : προϊόντα υψηλής δραστικότητας μη ενζυματικής οξείδωσης αμινοξέων, νουκλεϊκών οξέων και αμινολιπιδίων) ακόμα και σε νορμογλυκαιμικές γυναίκες, τα οποία συνδέονται με οξειδωτικό stress και καρδιαγγειακό κίνδυνο στις γυναίκες αυτές και συμμετέχουν στην IR σε διάφορους ιστούς. Επιπλέον επιδρούν στα κοκκιώδη κύτταρα και πιθανώς συμμετέχουν στην διαταραχή της ωορρηξίας

Τετάρτη 2 Ιουνίου 2021

Ινοσιτόλες και ανάπτυξη ωαρίου

 Οι ινοσιτόλες είναι τμήμα του συμπλέγματος των βιταμινών Β, αν και στα προ- και ευκαρυωτικά κύτταρα μπορούν να συντεθούν από γλυκόζη. Στα θηλαστικά προσλαμβάνονται κυρίως από διαιτητικές πηγές, σαν inositol-6-phosphate. Η πρόσληψη τους γίνεται μέσω συν-μεταφορέων Να+ και Η+ που βρίσκονται στην μεμβράνη του κυττάρου. Μπορεί να υπάρχουν μέσα στο κύτταρο σε ελεύθερη μορφή ή σαν μέρος των φωσφολιπιδίων της μεμβράνης με δομικό αλλά και λειτουργικό ρόλο. Η μυο-ινοσιτόλη (ΜΙ) και η d-chiro ινοσιτόλη είναι οι φωσφατιδιλο-ινοσιτόλες. Αυτές και τα παράγωγα τους είναι ο κύριος όγκος των φωσφολιπιδίων. Και οι δυο μετά από υδρόλυση μετατρέπονται σε ινοσιτο-φωσφογλυκάνες και δρουν σαν δευτερεύοντες μεταφορείς. Εμπλέκονται αρχικά στην πρόσληψη γλυκόζης από το κύτταρο, σε ιστούς όπως ο εγκέφαλος και η καρδιά. Αναστέλλουν την αδενυλική κυκλάση και μειώνουν την έκλυση λιπαρών οξέων από τον λιπώδη ιστό. Τα επίπεδα DCI είναι υψηλά σε ιστούς που αποθηκεύουν γλυκογόνο όπως ήπαρ, μύες και λίπος, και χαμηλά σε ιστούς που χρησιμοποιούν κατά κόρον γλυκόζη, όπως ο εγκέφαλος και η καρδιά. Ο ρόλος του DCI σαν δευτερέυοντος αγγελιοφόρου της ινσουλίνης υποστηρίζεται από παρατηρήσεις ότι η ινσουλινο-αντίσταση (IR) συνοδεύεται από χαμηλά επίπεδα DCI και υπάρχει αυξημένη νεφρική κάθαρση του σε PCO και μη PCO γυναίκες με IR. Η διαιτητική πρόσληψη DCI μειώνει την IR σε πειραματόζωα.

Εκτός από ευαισθητοποιητές της ινσουλίνης, οι ινοσιτόλες δρούν σαν δευτερεύοντες αγγελιοφόροι στην ωοθήκη. Δεδομένης της σχέσης μεταξύ υπερισουλιναιμίας, αντίστασης στην ινσουλίνη, υπερανδρογοναιμίας και διαταραχής στην ωορρηξία, οι ινοσιτόλες έχουν μελετηθεί στο PCO , στη δράση τους στα συμπτώματα και σημεία , αλλά και στη δυνατότητα τους να βελτιώσουν την γονιμότητα και την αναπαραγωγική διαδικασία. Και οι δύο η μυο-ινοσιτόλη (ΜΙ) και η D-chiro ινοσιτόλη είναι εξαιρετικά δραστικά και θεμελιώδη βιολογικά μόρια που ευοδώνουν διάφορες δράσεις της ινσουλίνης στους ιστούς

Στις ωοθήκες, η ΜΙ δρά σαν δευτερεύων αγγελιοφόρος των FSH και LH. Το κυρίαρχο FSH μονοπάτι είναι cAMP protein kinaseA(PKA)-mediated και οδηγεί σε στεροειδογένεση, όπου πρωταρχική είναι η επαγωγή της αρωματάσης. Μέσω του ΜΙ μονοπατιού μετατρέπεται η δραστηριότητα LH/FSH απελευθερώνοντας τριφωσφορική ινοσιτόλη (IP3) και διακυλογλυκερόλη. Το IP3 αλληλεπιδρά με τους υποδοχείς του και ελέγχει την ενδοκυτταρική απελευθέρωση Ca2 +. Πρώτον η ενεργοποίηση του FSH υποδοχέα στην πρώιμη θυλακική φάση ενεργοποιεί το cAMP μονοπάτι και σε υψηλές συγκεντρώσεις διατηρεί το ωοκύτταρο στην πρόφαση 1, αλλά και κινητοποιεί τον πολλαπλασιασμό και ανάπτυξη των κοκκιωδών κυττάρων. Δεύτερον η διαμόρφωση της συγκέντρωσης των FSH υποδοχέων στο κυρίαρχο ωοθυλάκιο και η αιχμή της LH κινητοποιεί το ΜΙ μονοπάτι. Η αλλαγή στο cAMP και στη συγκέντρωση του ασβεστίου προωθεί την επανάληψη της μείωσης και την απελευθέρωση του ώριμου ωαρίου. Φαίνεται ότι η σύνδεση του IP3 στον υποδοχέα του (IP3-R1) είναι απαραίτητη για την ωρίμανση του ωαρίου, κυρίως στο τελικό στάδιο ανάπτυξης του που είναι εξαρτώμενο από το ασβέστιο. Φαίνεται ότι τα παράγωγα ΜΙ βοηθούν στην εξέλιξη των ωαρίων σε ωάρια ικανά για γονιμοποίηση και επιπλέον συμμετέχουν στη ρύθμιση του κυτταρικού σκελετού. Επιπλέον υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να προσαρμόζουν τα επίπεδα ΑΜΗ ( anti-Mullerian hormone) που προωθείται μέσω της FSH στα κοκκιώδη κύτταρα. Η AMH, μειώνοντας την ευαισθησία των ωαρίων στο FSH, συμμετέχει στη ρύθμιση της ωρίμανσης των ωοθυλακίων.