Όλγα Δεβετζάκη - Ενδοκρινολόγος
Αναστασίου Ζίννη, 9, Αθήνα, Αττική, 11741
Phone: 210-9239440 URL of Map

Τετάρτη 31 Μαρτίου 2021

Παχυσαρκία, ανοσία και καρκίνος

 Η παχυσαρκία, η οποία έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας, συνδέεται άμεσα με ποικίλες ασθένειες. Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται ο διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά και άλλες παθήσεις, μεταξύ των οποίων ο καρκίνος του θυρεοειδούς, της μήτρας και του ήπατος, αναγνωρίζονται πλέον ότι έχουν αυξημένη συχνότητα ή σοβαρότητα σε άτομα με παχυσαρκία. Φαίνεται ότι ο σύνδεσμος μεταξύ παχυσαρκίας και όλων αυτών των παθήσεων είναι η χρόνια φλεγμονή και οι αλλαγές στους πληθυσμούς των ανοσοκυττάρων.

Η παρατήρηση ότι η παχυσαρκία ευοδώνει την φλεγμονή έχει γίνει πριν τριάντα χρόνια. Αυτό οδήγησε στην παρατήρηση του ανοσομεταβολισμού ο οποίος διερευνά τον τρόπο με τον οποίο ο συστηματικός και ο κυτταρικός μεταβολισμός επηρεάζουν την ανοσία και την φλεγμονή. Η παχυσαρκία προκαλεί όντως αλλαγές στους υποπληθυσμούς των Τ-κυττάρων και των μακροφάγων. Επιπλέον τα υψηλά επίπεδα των μεταβολικών ορμονών που ρυθμίζουν την επάρκεια της θρέψης, όπως η ινσουλίνη και η λεπτίνη προωθούν φλεγμονώδεις καταστάσεις. Αν και αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα εμφανές στους λιπώδεις ιστούς, η χρόνια φλεγμονή και η υπερλιπιδαιμία που προκαλείται από την παχυσαρκία δρουν συστηματικά και μπορούν να επιδεινώσουν ένα ευρύ φάσμα ασθενειών.

Η επίδραση της παχυσαρκίας στον καρκίνο και τα ανοσοκύτταρα στο μικροπεριβάλλον του όγκου θεωρείται ότι είναι πλειοτροπική. Τα καρκινικά κύτταρα έχουν αυξημένη κατανάλωση και μεταβολισμό γλυκόζης. Η παχυσαρκία, είναι ένα σύνολο αφθονίας θρεπτικών ουσιών και οι τρόποι με τους οποίους τα καρκινικά κύτταρα και τα Τ κύτταρα προσαρμόζονται και αλληλεπιδρούν με αλλοιωμένα θρεπτικά συστατικά παραμένουν ελάχιστα κατανοητοί. Έχει μελετηθεί ο γενετικός και ο μεταβολικός φαινότυπος καρκινικών αλλά και ανοσοκυττάρων σε μοντέλα καρκίνων που σχετίζονται με παχυσαρκία. Οι μελετητές διαπίστωσαν ότι παρόλο που τα καρκινικά κύτταρα υιοθέτησαν περισσότερο μεταβολισμό με βάση τα λιπίδια, τα CD8 + Τ κύτταρα ήταν λιγότερο άφθονα, και αποκλείστηκαν χωρικά από ορισμένες περιοχές των όγκων. Ένα γονίδιο που βρέθηκε να μειώνεται σε κύτταρα του όγκου ήταν το PHD3, το οποίο κωδικοποιεί την προλυλ υδροξυλάση-3 που φαίνεται ότι καταστέλλει την οξείδωση λιπαρών οξέων. Η αποκατάσταση της έκφρασης Phd3 σε καρκινικά κύτταρα αποκατέστησε τις λειτουργίες των Τ-κυττάρων και επιβράδυνε την ανάπτυξη του όγκου. Μπορεί να είναι ένας μηχανισμός με τον οποίο τα καρκινικά κύτταρα προσαρμόζονται μεταβολικά στη λειτουργία των κατασταλτικών T-cell στην παχυσαρκία. Ωστόσο η παχυσαρκία μπορεί να ευαισθητοποιήσει τους όγκους στην ανοσοθεραπεία, ίσως μέσω των ορμονών.

Οι κλινικές εκτιμήσεις αυτών των ευρημάτων είναι πολλαπλές καθώς αποκτάται μια βαθύτερη κατανόηση του μικρο-περιβάλλοντος του όγκου και της αυξανόμενης επίπτωσης της παχυσαρκίας. Η ρύθμιση της οδού PHD3 μπορεί να παρέχει έναν νέο θεραπευτικό στόχο για να επιβραδύνει την ανάπτυξη όγκων σε παχύσαρκους ασθενείς ή, εναλλακτικά, να ενισχύσει τα αποτελέσματα της ανοσοθεραπείας σε μη παχύσαρκους ασθενείς. Ο ρόλος των διατροφικών παρεμβάσεων. όπως μια δίαιτα χαμηλών λιπαρών, χαμηλών υδατανθράκων, έχει επίσης εξεταστεί ευρέως στον καρκίνο. Η αυξανόμενη κατανόησή μας σχετικά με τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας και της διατροφής στο μικρο-περιβάλλον του όγκου δείχνει νέους στόχους και προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της επίπτωσης, της εξέλιξης και των θεραπειών πολλών καρκίνων που επιδεινώνονται από την επιδημία της παχυσαρκίας.

Κυριακή 28 Μαρτίου 2021

Οι εκατό μέρες

 Πήγε στο παράθυρο. Απ' όλες τις εκκλησίες της πόλης οι καμπάνες σήμαναν έντεκα. Τις αγαπούσε τις καμπάνες. Από τα παιδικά του χρόνια τις αγαπούσε. Τις εκκλησίες δεν τις είχε σε μεγάλη εκτίμηση, έστεκε αμήχανος, κάποιες φορές μάλιστα ανήσυχος , μπροστά στο σταυρό. Αλλά τις καμπάνες τις αγαπούσε. Μιλούσαν στην καρδιά του και η καρδιά του τους απαντούσε. Οι ρυθμικές φωνές τους ακούγονταν γιορτινές κι επίσημες στ' αυτιά του. Του φαινόταν ότι δεν χτυπούσαν μόνο τις ώρες, μόνο τις λειτουργίες. Ήταν τα στόματα του ουρανού. Ποιός από τους κατοίκους της Γης καταλάβαινε τη χρυσή τους γλώσσα; Με ευλάβεια σήμαιναν την κάθε ώρα, αυτές μόνο ήξεραν ποιά ήταν η ώρα η σημαντική. Έμεινε μια δυο στιγμές στο παράθυρο ακούγοντας με χαρά τον απόηχο των χτύπων τους, Μετά γύρισε. Πήγε στην πόρτα και την άνοιξε. Στάθηκε στο κατώφλι κοίταξε τους συγκεντρωμένους, το βλέμμα του πέρασε από πρόσωπο σε πρόσωπο. Ήταν όλοι εκεί, τους αναγνώρισε, δεν τους είχε ξεχάσει, ο ίδιος άλλωστε τους είχε δημιουργήσει

                                                                                                  Joseph Roth

Τετάρτη 24 Μαρτίου 2021

Μήνες

 Ιανουάριος: Ιανός=θεός που συμβολίζει το πέρασμα (ianua=είσοδος) και του αφιερώνεται το πέρασμα του ενός έτους στο άλλο

Φεβρουάριος: ο μήνας των καθαρμών. Februus=εξαγνισμένος, μήνας κατά τον οποίο οι Ρωμαίοι τελούσαν μεγάλη γιορτή εξαγνισμού

Μάρτιος : Mars tis αρχαία Ιταλική θεότητα που ταυτίστηκε με τον θεό Άρη. Ο Mars πατρέρας του Ρωμύλου, γενάρχης των Ρωμαίων, και του αφιερώθηκε ο πρώτος μήνας του έτους. Στο μεταγενέστερο όμως ημερολόγιο του Νουμά (7ος αι π.Χ.) ως αρχή του έτους ορίστηκε ο Ιανουάριος

Απρίλιος : aperio=ανοίγω, η γη ανοίγει, βγάζει νέα σοδειά

Μάιος : Maiia αρχαία Ιταλική θεότητα που ταυτίστηκε με τη Μαία, κόρη του Άτλαντα και μητέρα του Ερμή. Ετυμολογικά το Μαία συνδέεται με το magnus=μεγάλος=ο μήνας που μεγαλώνει η βλάστηση

Ιούνιος : ο μήνας της Iuno αρχαίας Ιταλικής θεότητας που ταυτίστηκε με την Ήρα

Ιούλιος : μήνας προς τιμήν του Ιούλιου Καίσαρα, που γεννήθηκε στις 13 του μηνός Quintilis. Μετά την δολοφονία του ο μήνας ονομάστηκε Ιούλιος

Αύγουστος : μήνας προς τιμήν του Αυγούστου Οκταβιανού. Παλαιότερα ονομαζόταν Sextilis: sextus= έκτος κατά το παλαιό ημερολόγιο

Σεπτέμβριος : septem = ο έβδομος κατά το παλαιό ημερολόγιο

Οκτώβριος : octo= ο όγδοος κατά το παλαιό ημερολόγιο

Νοέμβριος : novem=εννέα, ο ένατος κατά το παλαιό ημερολόγιο

Δεκέμβριος : decem= δέκα , ο δέκατος κατά το παλαιό ημερολόγιο

Δευτέρα 22 Μαρτίου 2021

H διαμάχη της ελληνικής και λατινικής

 Η αναμέτρηση ελληνισμού και λατινισμού αρχίζει από την πρώτη κιόλας επαφή τους, τον 6ο π.Χ. αι. και αντανακλάται στον συνεχή ανταγωνισμό των δύο γλωσσών και την αποδοχή της ελληνικής ως συμβόλου ανώτερης παιδείας και πολιτισμού. Η λατινική, σύμβολο της Ρωμαϊκής ηγεμονίας κυριαρχεί ως επίσημη γλώσσα. Στη μεταβατική περίοδο από την αυτοκρατορική στη βυζαντινή εποχή αναζωπυρώνεται ο πολιτισμικός αγώνας. Με την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης το 324 μ.Χ. το κέντρο μετατοπίζεται στην ανατολή και η ρωμαϊκή γλώσσα μεταφυτεύεται στην καρδιά του ελληνιστικού κόσμου. Ο Μ. Κωνσταντίνος και οι διάδοχοι επιχειρούν να διατηρήσουν την λατινική φυσιογνωμία του κράτους. Αναθέτουν το διοικητικό έργο κυρίως σε Ρωμαίους υπαλλήλους και παραγγέλλουν στον στρατό τη χρήση "της Ρωμαίας γλώττης". Η γνώση της απαιτείται και στον τομέα της δικαιοσύνης λόγω εφαρμογής του ρωμαϊκού δικαίου. Η ρωμαϊκή επικρατεί και στην εμπορική ορολογία. Αυτό παραμένει αμετάβλητο μέχρι τη διαίρεση του κράτους επί Αρκαδίου (395 μ.Χ.) . Από τα τέλη του 4ου αι. η ελληνική περνά στην αντεπίθεση και γίνεται ισότιμη στα δικαστήρια και το σημαντικότερο στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης οπότε αναγνωρίζεται επισήμως ως γλώσσα της πλειονότητας στην ανατολική Αυτοκρατορία  . Στο τέλος του 5ου αι. η ελληνική έχει σαφές προβάδισμα. Και επί Ιουστινιανού επιτυγχάνει την αποφασιστική νίκη της επί της λατινικής αν και ο Αυτοκράτορας είναι λατινόφωνος. Η επιθυμία του όμως να εξυγιάνει την διοίκηση του κράτους τον αναγκάζει να αναγνωρίσει την ελληνική ως γλώσσα της νομοθεσίας και του δικαίου, ώστε οι θεσμοί και τα διατάγματα να είναι κατανοητά από τον λαό.

Τέλος επί Ηρακλείου ανακαλείται και η τυπική ισοτιμία των δύο γλωσσών. μετά την κατάλυση του περσικού βασιλείου , το 629, αντί για τον τίτλο αυτοκράτωρ (λατινικό imperator) o Ηράκλειος υιοθετεί την ελληνική λέξη βασιλεύς. Ωστόσο, ο χαρακτηρισμός Ρωμιός για τον Έλληνα πολίτη του ανατολικού κράτους επιβιώνει μέχρι και σήμερα ως συνώνυμο της λέξης Έλληνας. Η λατινική εξαφανίζεται από το προσκήνιο της δημόσιας ζωής, αλλά η έντονη ρωμαϊκή επίδραση  σε τομείς που αφορούσαν την εσωτερική συνοχή και το εξωτερικό μεγαλείο του κράτους συνέβαλε στη διατήρηση της λατινικής γλώσσας κυρίως σε νομικούς και στρατιωτικούς όρους του βυζαντινού κράτους.                                      

 

 

 


Παρασκευή 19 Μαρτίου 2021

Ας πιούμε

στην υγειά των τρελών, των απροσάρμοστων, των επαναστατών, των ταραχοποιών. Σε αυτούς που βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά, που δεν τιμούν τους κανόνες, που δεν σέβονται την τάξη..

Μπορεί να τους επαινέσεις, να διαφωνήσεις , να τους τσιτάρεις, να δυσπιστήσεις, να τους δοξάσεις ή να τους κακολογήσεις..

Αλλά δεν μπορείς να τους αγνοήσεις. Γιατί αλλάζουν πράγματα..

Ίσως πρέπει να είναι τρελοί. Πως αλλιώς θα κοιτάξουν έναν άδειο καμβά και θα δουν έργο τέχνης; Ή θα καθίσουν στη σιωπή και θ' ακούσουν τραγούδι που δεν έχει γραφτεί;

Εκεί που κάποιοι βλέπουν τρελούς εμείς βλέπουμε μεγαλοφυϊες.

Γιατί οι άνθρωποι που είναι αρκετά τρελοί για να πιστεύουν ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, είναι αυτοί που στο τέλος το κάνουν.

                                                                                                     Jack Kerouak

Τετάρτη 17 Μαρτίου 2021

Νόσος Cushing

 Νόσος Cushing σημαίνει αυτόνομη έκκριση ACTH και εν συνεχεία κορτιζόλης, από κορτικοτρόφο αδένωμα της υπόφυσης. Σπάνια, 1,2-1.8/1.000.000 / έτος και η διάγνωση συχνά καθυστερεί. Επομένως, η έγκαιρη ανίχνευση με ακριβείς διαδικασίες είναι ύψιστης σημασίας. Στις οδηγίες της Ενδοκρινικής κοινότητας το 2007 τρεις αρχικές δοκιμασίες προτάθηκαν για ασθενείς ύποπτους για Cushing: ελεύθερη κορτιζόλη ούρων, μέτρηση κορτιζόλης στο σάλιο αργά το βράδυ και η δοκιμή καταστολής με δεξαμεθαζόνη. Οι ασθενείς που πρέπει να εξεταστούν είναι εκείνοι με σημεία ή συμπτώματα με χαμηλή διακριτική αξία (π.χ. υπέρταση, οστεοπόρωση) που εμφανίζονται σε ασυνήθιστα νεαρή ηλικία ή ασθενείς με κλινικά χαρακτηριστικά υψηλότερης ειδικότητας (π.χ. πρώιμοι μώλωπες, πληθώρα προσώπου, εγγύς μυοπάθεια, ραβδώσεις rubrae)

Συλλογή ούρων 24ώρου για ελεύθερη κορτιζόλη: είναι η παραγωγή κορτιζόλης ολόκληρο 24ωρο. Βασίζεται στη σωστή συλλογή. Οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται για την αποφυγή λήψης γλυκοκορτικοειδών κατά τη συλλογή. Θα πρέπει να ερωτηθούν συγκεκριμένα σχετικά με τη χρήση σκευασμάτων δέρματος, εισπνοών ή ενδομυϊκών ενέσεων. Η εξασφάλιση πλήρους συλλογής ούρων 24 ωρών έχει ιδιαίτερη σημασία για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων και θέλει προσαρμογή σε φύλο και ηλικία. Οι τιμές είναι επηρεασμένες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο όγκος των ούρων και ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης επίσης είναι σημαντικοί παράγοντες της συλλογής. Επομένως, προτείνεται η χρήση άλλων παραμέτρων διαλογής για ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία (CrCl <60 ml / min) ή πολυουρία. Συνιστάται φυσιολογική πρόσληψη νατρίου με προτεινόμενη πρόσληψη 1500 mg / ημέρα.

Μέτρηση κορτιζόλης στο σάλιο αργά το βράδυ: διερευνά αλλαγές στον κιρκαδικό ρυθμό της έκκρισης κορτιζόλης, προσδιορίζοντας τις συγκεντρώσεις του ναδίρ κορτιζόλης γύρω στα μεσάνυχτα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μεταφορά κορτιζόλης από το πλάσμα στο σάλιο λαμβάνει χώρα γρήγορα. Οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν την πρόσληψη τροφής και το βούρτσισμα των δοντιών τουλάχιστον 15 λεπτά πριν από τη δειγματοληψία για να αποφευχθεί η μόλυνση από αιμορραγία από ευάλωτα ούλα.
Η συλλογή θα πρέπει να προγραμματιστεί μετά από ένα βράδυ χωρίς άγχος. Τα δείγματα μπορούν να αποθηκευτούν σε θερμοκρασία δωματίου για τουλάχιστον μία εβδομάδα.Η κορτιζόλη στο σάλιο αντιπροσωπεύει το βιοδραστικό ελεύθερο μόριο και επομένως δεν επηρεάζεται από αλλαγές στις πρωτεΐνες μεταφοράς όπως η λευκωματίνη ή η σφαιρίνη που δεσμεύει την κορτιζόλη (CBG). Έχει υψηλή ακρίβεια για τη διάγνωση του Cushing. Οι περισσότερες μελέτες αναφέρουν δειγματοληψία στις 11 μ.μ. ή αργότερα και προτείνεται ανεξάρτητη συλλογή τουλάχιστον δύο δειγμάτων. Απαραίτητη η διερεύνηση συν-νοσηροτήτων (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση)

Δοκιμασία καταστολής με δεξαμεθαζόνη: αξιολογεί τη φυσιολογική καταστολή της ενδογενούς κορτιζόλης από εξωγενή συνθετικά γλυκοκορτικοειδή. Οι περισσότερες μελέτες αναφέρουν τη βραχυπρόθεσμη δοκιμή που εφαρμόζει 1 mg δεξαμεθαζόνης μεταξύ 11 μ.μ. και μεσάνυχτα, με επακόλουθη συλλογή αίματος για μέτρηση κορτιζόλης την επόμενη ημέρα μεταξύ 8 έως 9 π.μ. Είναι σημαντικό ότι τα επίπεδα κορτιζόλης στον ορό μπορεί να επηρεαστούν από αλλαγές στις δύο κύριες πρωτεΐνες μεταφοράς CBG και λευκωματίνη. Ενώ η εγκυμοσύνη και φάρμακα όπως τα από του στόματος οιστρογόνα, οι SERMs και η μιτοτάνη αυξάνουν τις συγκεντρώσεις CBG, ασθένειες όπως η κίρρωση του ήπατος, ο υπερθυρεοειδισμός, το νεφρωσικό σύνδρομο και η κατάχρηση αλκοόλ σχετίζονται με χαμηλότερα επίπεδα CBG Επιπλέον, η CBG αυξάνεται σε ασθενείς με χρόνια ενεργή ηπατίτιδα. Αρκετές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει την καταστολή ως επαρκή δοκιμή για τον έλεγχο της υπερκορτιζόλης ακόμη και σε ασθενείς με ακραία παχυσαρκία. Τα συγχορηγούμενα φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν σοβαρά την ακρίβεια.Τα αντισπασμωδικά φάρμακα όπως η φαινυτοΐνη, η φαινοβαρβιτόνη και η καρβαμαζεπίνη και άλλα όπως η πιογλιταζόνη, η ριφαμπίνη, η πριμιδόνη, αλλά και το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσουν ηπατική ενζυματική κάθαρση της δεξαμεθαζόνης, προκαλώντας έτσι ψευδώς θετικά αποτελέσματα .Αντίθετα, τα αντικαταθλιπτικά όπως η φλουοξετίνη και άλλα φάρμακα όπως η διλτιαζέμη, η σιμετιδίνη και η ιτρακοναζόλη ενδέχεται να προκαλέσουν ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα. Η φυσιολογική καταστολή της κορτιζόλης είναι <50 nmol / l

Παρασκευή 12 Μαρτίου 2021

Οδός Αβύσσου Αριθμός 0

 - Με είχε σακατέψει η αφραγκία. Γύρναγα ξελιγωμένος. Ώσπου μια μέρα έρχονται και μου λένε για δουλειά. - "Μπορώ να μάθω, ρε παιδιά σαν τι δουλειά θα κάνω;" - "Πολύ εύκολη..." μου λένε. "Θα ρίχνεις ξύλο σε κάτι ρεμάλια"

- "Στοπ" τους λέω. "Με το χέρι θα βαράω ή με στειλιάρι;" "Με στειλιάρι" μου λένε

Κουτρουμπάκο, λέω, σου΄φεξε αδρφέ μου. Εμ, κορόιδο ήμουνα να μη δεχτώ; Συσσίτιο, μισθό κι από πάνω στειλιάρι σε ξένη πλάτη. Γιατί όχι; Σάματις θα τις μάζευα εγώ; Δέχτηκα κι έκανα κι έναν τεμενά. Πρώτον γλίτωσα. Δεύτερον, υπηρετώ την Πατρίδα που λένε. Τρίτον, χαρτζηλικώνομαι!

- Θα μου πείτε τώρα...Για στάσου λιγάκι, ρε Κουτρουμπά, το βαστάει η ψυχή σου να βαρείς άνθρωπο που δε σου ΄φταιξε; Δεν είναι τίποτις, ρε παιδιά - να μα το Θεό! Στην αρχή είναι λιγάκι δύσκολο, αλλά κατόπι το συνηθίζεις κι αρχίζει και να το γυρεύει κι ο οργανισμός σου...

                                                                                              Μενέλαος Λουντέμης

Τρίτη 9 Μαρτίου 2021

Κιρκάδιος ρυθμός και μεταβολικά νοσήματα

 Καρδιαγγειακό σύστημα

Οι καρδιαγγειακές και θρομβωτικές διεργασίες έχουν ένα φλεγμονώδες συστατικό και επηρεάζονται από επιπρόσθετους κιρκαδικούς παράγοντες τόσο στον ιστό όσο και στο συστηματικό επίπεδο. Τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν μια χρονική ακμή στο έμφραγμα του μυοκαρδίου και τη ρήξη της αορτής το πρωί. Φυσιολογικοί ρυθμοί που βοηθούν τα καρδιαγγειακά συμβάματα περιλαμβάνουν ενεργοποίηση αιμοπεταλίων, νιτρικό οξείδιο των ενδοθηλιακών κυττάρων και παραγωγή θρομβοξάνης, παραγωγή αναστολέα ενεργοποιητή πλασμινογόνου 1, και αύξηση των επιπέδων κατεχολαμίνης.
Η ενδογενής ηλεκτρική αγωγιμότητα και οι αρρυθμίες επίσης κορυφώνονται στις αρχές της ημέρας.
Εκτός από τις αγγειακές επιδράσεις του εξασθενημένου ρυθμικού ελέγχου, η απορρύθμιση της λειτουργίας του ρολογιού εντός του λιπώδους ιστού, του ήπατος και των μυών μπορεί δευτερευόντως να προάγει καρδιομεταβολικές διαταραχές. Στους μυς, η λειτουργία ρολογιού ρυθμίζει την πρόσληψη γλυκόζης και την ικανότητα άσκησης, παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο μακροπρόθεσμα. Πολλά ένζυμα που περιορίζουν τον ρυθμό της χοληστερόλης και του μεταβολισμού των χολικών οξέων στο ήπαρ έχουν ημερήσια μοτίβα και η κακή ευθυγράμμιση αυτών των ενδογενών κύκλων με την κατανάλωση τροφής μπορεί να συμβάλει στη δυσλιπιδαιμία. Επιπλέον, η εσφαλμένη ευθυγράμμιση της λήψης τροφής με κιρκαδικούς κύκλους που ρυθμίζουν την ευαισθησία της λιπώδους ινσουλίνης, την αποθήκευση θρεπτικών ουσιών, τη φλεγμονή και τη θερμογένεση μπορεί να συμβάλουν σε μεταβολικές επιπλοκές της παχυσαρκίας.

Ομοιόσταση γλυκόζης

Η εξασθενημένη ανοχή στη γλυκόζη αντιπροσωπεύει μια σημαντική ένδειξη της διαταραχής του κιρκάδιου ρυθμού τόσο σε επιδημιολογικές όσο και σε κλινικές μελέτες. Η ανοχή της γλυκόζης είναι χαμηλότερη τη νύχτα σε υγιή άτομα και σε ασθενείς με διαβήτη. Το φαινόμενο της αυγής (υψηλά πρωινά επίπεδα σακχάρου) οφείλεται στη διαρκή παραγωγή γλυκόζης στο ήπαρ και τη μειωμένη πρόσληψη γλυκόζης που σχετίζονται με την αυξητική ορμόνη , κορτιζόλη και την αδρενεργική διέγερση κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η απελευθέρωση ινσουλίνης από τα παγκρεατικά β-κύτταρα απαιτεί την έκφραση γονιδίων του κιρκαδικού ρολογιού εντός των νησιδίων που ανιχνεύουν τη γλυκόζη. Οι παράγοντες μεταγραφής του ρολογιού ρυθμίζουν τα γονίδια που εμπλέκονται στην έκκριση της ινσουλίνης και δημιουργούν τη μέγιστη εκκριτική ικανότητα όταν απαιτείται. Αντιθέτως, ο κιρκάδιος έλεγχος της παραγωγής γλυκαγόνης από τα α-κύτταρα μπορεί να είναι σημαντικός στη διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης κατά τον ύπνο. Το αυτόνομο νευρικό σύστημα μπορεί να συντονίζει τα ρολόγια των α και β-κυττάρων στον κύκλο φωτός/σκότους εκτός από τη σηματοδότηση της μελατονίνης. Στους ανθρώπους, οι παραλλαγές του υποδοχέα μελατονίνης1B σχετίζονται με τα επίπεδα γλυκόζης, αν και το αν η μελατονίνη δρα στον εγκέφαλο ή στα νησίδια για τον έλεγχο της γλυκόζης παραμένει ασαφές. Τα επίπεδα μελατονίνης αυξάνονται τη νύχτα και μπορεί να αυξήσουν την μέσω ινκρετίνης έκκριση ινσουλίνης την επόμενη ημέρα. Το σύστημα του κιρκάδιου ρολογιού είναι το κεντρικό στοιχείο της παραγωγής ηπατικής γλυκόζης, της διάθεσης γλυκόζης σκελετικών μυών και της θερμογένεσης- διαδικασίες που ρυθμίζουν την αποθήκευση και χρήση γλυκόζης για ενέργεια.

Δευτέρα 8 Μαρτίου 2021

Ο μεσάζων

Οι Ιχθείς κολυμπούσαν όλο χάρη, λες και δεν υπήρχαν στον κόσμο δίχτυα και αγκίστρια. Ο Καρκίνος είχε μια σπίθα στο μάτι σαν να είχε πλήρη επίγνωση της παράδοξης εμφάνισης του και να τη διασκέδαζε στο έπακρο . Ενώ και ο Σκορπιός ακόμη ύψωνε τις τρομερές δαγκάνες του με μια κεφάτη εραλδική ανεμελιά λες και οι φονικές προθέσεις του δεν ήταν παρά μύθος. Ο Κριός ο Ταύρος και ο Λέων αποτελούσαν την επιτομή του επιβλητικού ανδρισμού. ΄Ηταν όλα αυτά που πιστεύαμε ότι είχαμε την δυνατότητα να γίνουμε μια μέρα κι εμείς. Ξέγνοιαστοι, αριστοκράτες, αυτάρκεις. Κυβερνούσαν τους μήνες τους με ηγεμονική αίγλη. Όσο για την Παρθένο, την μόνη καθαρά θηλυκή φιγούρα του γαλαξία, δύσκολα μπορώ να περιγράψω τι σήμαινε για μένα. Ήταν αρκούντως ενδεδυμένη, αλλά  μονάχα με τις μπούκλες και τους χειμάρρους των μακριών της μαλλιών. Κι έτσι και ήξεραν οι καθηγητές του σχολείου την ύπαρξη της, αμφιβάλλω αν θα ενέκριναν τις ώρες που οι σκέψεις μου χασομερούσαν μαζί της, αν και επρόκειτο για αθώες μάλλον σκέψεις. Στα μάτια μου η Παρθένος ήταν το κλειδί ολόκληρου του ζωδιακού, ο κολοφώνας, ο θεμέλιος λίθος, η θεά- διότι η φαντασία μου, έτρεφε τότε, αν και όχι πια, έναν παθιασμένο σεβασμό προς την ιεραρχία. Όλα τα πράγματα τα οραματιζόταν στο πλαίσιο μιας ανιούσας κλίμακας, τον ένα κύκλο πάνω από τον άλλο, σε επάλληλες σειρές, και αυτή μου την πεποίθηση δεν τη διατάρασσε η ετήσια, μηχανική περιστροφή των μηνών

                                                                                                           Λ.Π.ΧΑΡΤΛΕΙ

Πέμπτη 4 Μαρτίου 2021

Κιρκάδιος ρυθμός και νοσήματα

 Καρκίνος

Οι επιδημιολογικές και πειραματικές μελέτες παρέχουν στοιχεία ότι ο καρκίνος σχετίζεται με την εργασία με βάρδιες και την κιρκαδική διαταραχή. Τα ευρήματα από τη Μελέτη Υγείας των Νοσηλευτών έδειξαν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε συνδυασμό με τη νυχτερινή βάρδια, εκτός από ενδείξεις για αυξημένο κίνδυνο παχέος εντέρου και κίνδυνο μελανώματος. Σε κυτταρικό επίπεδο, η αποσυγχρονισμός στον κιρκαδικό έλεγχο της αντιγραφής, της μεταγραφής και του μεταβολισμού των κυττάρων μπορεί να συμβάλει στον καρκίνο. Για παράδειγμα, σε ποντίκια, η βλαβερή επίδραση του ηλιακού φωτός στην επιδερμίδα είναι μεγαλύτερη το πρωί, όταν η επισκευή του DNA βρίσκεται στο ναδίρ της. Εκτός από τη σύνδεση μεταξύ κιρκαδικής διαταραχής και έναρξης καρκίνου, η παρέμβαση στους ρυθμούς μπορεί να συμβάλλει στην απόκριση βλάβης στο DNA και σε άλλες πτυχές της εξέλιξης του καρκίνου.

Λοιμώξεις, φλεγμονή

Η κατανόηση των μοριακών ενεργειών του κιρκαδικού ρολογιού παρέχει μια εικόνα για τα ρυθμικά πρότυπα της φλεγμονώδους νόσου. Οι απαντήσεις σε παθογόνα δείχνουν κιρκάδια διακύμανση στα κυκλοφορούντα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι ρυθμοί του συμπαθητικού νευρικού συστήματος δημιουργούν επίσης ρυθμικές διακυμάνσεις στην απόκριση ενδοτοξίνης. Εντός της επιδερμίδας, τα μαστοκύτταρα παρουσιάζουν κιρκάδια διακύμανση των δερματικών αναφυλακτικών αντιδράσεων που προκαλούνται από IgE. Η έκφραση του ρολογιού σε πνευμονικά επιθηλιακά κύτταρα δημιουργεί ρυθμική μεταβολή στη μόλυνση του Streptococcus pneumoniae. Η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου έχει ρυθμική παραλλαγή που μπορεί να σχετίζεται με τον κιρκαδικό έλεγχο του καταστολέα NFIL3 που εμπλέκεται στη ρύθμιση των βοηθητικών κυττάρων τύπουΤ (Τ-helper cells). Σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα τα συμπτώματα των αρθρώσεων το πρωί έχουν αποδοθεί στη συσσώρευση φλεγμονωδών κυτοκινών κατά την προηγούμενη νύχτα. Οι πειραματικές μελέτες σε ποντίκια δείχνουν ότι οι μεταβολές στη λειτουργία του ρολογιού μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή σε μεσεγχυματικά κύτταρα που επηρεάζουν την άρθρωση. Η αλληλεξάρτηση των κιρκαδικών και των φλεγμονοδών οδών δείχνει ότι οι δύο διεργασίες μπορεί να είναι ομοιοστατικά συνδεδεμένες.

Τετάρτη 3 Μαρτίου 2021

Κιρκάδιος ρυθμός και ψυχιατρική

 Ψυχιατρικές και νευροεκφυλιστικές ασθένειες : Ίσως μια από τις μεγαλύτερες θεραπευτικές ευκαιρίες για την εφαρμογή της κιρκαδικής γνώσης είναι οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες, για τις οποίες στερούμαστε σε μεγάλο βαθμό αποτελεσματικές θεραπείες τροποποίησης της νόσου. Διαταραχές των καθημερινών ρυθμών στο επίπεδο της συμπεριφοράς ύπνου-αφύπνισης, ορμονών (π.χ. μελατονίνης) και γονιδιακής έκφρασης είναι εμφανείς σε ασθενείς με ένα ευρύ φάσμα νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσος του Huntington, η ασθένεια Parkinson και η νόσος του Αλτσχάιμερ . Σε πολλές περιπτώσεις, η κιρκαδική διαταραχή είναι εμφανής ακόμη και πριν από την έναρξη των παθογνωμονικών συμπτωμάτων. Πράγματι, κλινικές μελέτες έχουν συσχετίσει την κιρκαδική διαταραχή με τη συσσώρευση νευροτοξικών πρωτεϊνών και τον ίδιο τον νευροεκφυλισμό. Οι νευροεκφυλιστικές διεργασίες μπορεί επίσης να συμβούν μέσω του ρολογιού ελέγχου του ύπνου και της ρυθμικής κάθαρσης των νευροτοξικών πρωτεϊνών μέσω του γλυμφατικού συστήματος ή των αλλαγών που προκαλούνται από τον ύπνο στα εγκεφαλονωτιαία επίπεδα. Ένα αναδυόμενο θέμα είναι ότι ο κιρκαδικός έλεγχος του οξειδωτικού stress μπορεί να διαδραματίσει ρόλο νευροεκφυλιστικό. Τέτοια ευρήματα δείχνουν πιθανές νέες θεραπείες για νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Παρατηρήθηκε διαταραχή του κιρκαδικού ρολογιού στη σχιζοφρένεια και σε πολλές άλλες ψυχιατρικές διαταραχές . Πιθανώς η πιο εμφανής και πιο καλά κατανοητή μηχανικά είναι η κιρκαδική σύνδεση με διαταραχές της διάθεσης, όπως η εποχική συναισθηματική διαταραχή. Αυτές οι διαταραχές συνοδεύονται από μειωμένο πλάτος ή αλλοιωμένη φάση σε ένα ευρύ φάσμα ρυθμών, συμπεριλαμβανομένων των ρυθμών ύπνου-αφύπνισης, της αρτηριακής πίεσης, των ορμονικών ρυθμών (κορτιζόλη και μελατονίνη) και της 24ωρης ρυθμικότητας του γονιδίου του κιρκαδικού ρολογιού. Η κοινωνική θεωρία η οποία αρχικά περιγράφηκε σε σχέση με τη διπολική διαταραχή, υποθέτει ότι η διακοπή του χρονοδιαγράμματος των καθημερινών κοινωνικών ρουτίνων (ως αποτέλεσμα π.χ. της εργασίας με βάρδιες) μπορεί να επιδεινώσει τη διπολική κατάθλιψη και άλλες διαταραχές της διάθεσης. Είναι αξιοσημείωτο ότι η αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής αγωγής για διαταραχές της διάθεσης σχετίζεται με την ικανότητά τους να μεταβάλλουν τους κιρκαδικούς ρυθμούς. Στην πραγματικότητα, η αντικαταθλιπτική αγομελατίνη στοχεύει άμεσα το κιρκαδικό σύστημα, ενεργώντας ως μικτός αγωνιστής-ανταγωνιστής: αγωνιστής υποδοχέα μελατονίνης και ανταγωνιστής υποδοχέα 5-υδροξυτρυπ-ταμίνης 2C (5-HT2C). Μελέτες, έχουν εντοπίσει παραλλαγές γονιδίου κιρκαδικού ρολογιού που συμβάλλουν ουσιαστικά στον κίνδυνο διαταραχών της διάθεσης.

Η έκθεση στο φως έχει από καιρό αναγνωριστεί ως παράγοντας στις συναισθηματικές διαταραχές, εκτός από τη συσχέτιση με τη μανία. Τα άτομα που έχουν αποσυμπίεση κατά τη διάρκεια των μικρών ημερών του χειμώνα και μανιακά συμπτώματα κατά τη διάρκεια των μεγάλων καλοκαιρινών ημερών έχουν διαταραχή στο ένα άκρο του φάσματος των ευαίσθητων στο φως διαταραχών της διάθεσης. Οι εποχιακές διαταραχές συμπεριφοράς μπορεί να επιδεχθούν τη θεραπεία με γαλάζιο φως, η οποία ενεργοποιεί κύτταρα μελανοψίνης του αμφιβληστροειδούς, διεγείροντας έτσι άμεσα περιοχές που ρυθμίζουν τη διάθεση ανεξάρτητη από την κεντρική δραστηριότητα νευρώνων βηματοδότη. Οι μηχανισμοί με τους οποίους η έκθεση στο φως και τα ενδογενή ρολόγια διαμορφώνουν τη διάθεση είναι πολυπαραγοντικοί και δεν είναι πλήρως κατανοητοί. Μελέτες σε ζωικά μοντέλα αποκάλυψαν συγκεκριμένες μοριακές, κυτταρικές και φυσιολογικές οδούς (π.χ. μονοαμινεργική νευροδιαβίβαση και τον άξονα υποθάλαμου-υπόφυσης-επινεφριδίων) που μπορεί να συνδέουν το κιρκαδικό ρολόι με τη ρύθμιση της διάθεσης, εκτός από τις μεταβολικές και ανοσολογικές οδούς. Τα γονίδια του κιρκαδικού ρολογιού ρυθμίζουν άμεσα την υδροξυλάση τυροσίνης και τη μονοαμινοξειδάση Α, ένζυμα περιορισμού του ρυθμού που παράγουν και αποικοδομούν ντοπαμίνη, αντίστοιχα. Δεδομένου του εξέχοντος ρόλου της ντοπαμίνης στη σχιζοφρένεια, καθώς και σε πολλές άλλες ψυχιατρικές διαταραχές, οι μηχανισμοί ρύθμισης του ρολογιού μπορεί να είναι ευαίσθητοι σε νέες θεραπείες.

Δευτέρα 1 Μαρτίου 2021

Ο ευειδής μπακάλης

 Έρως θυγατρός και έρις μητρός

Η οδός Μακεδονίας είναι κατά παράδοσιν ένας από τους ησυχωτέρους δρόμους των Αθηνών. Τόσον ήσυχος ώστε πολλοί νυχτερινοί διαβάται απορούν ακούοντες διάφορα κόκκαλα να τρίζουν.

Ωραίας μητρός ωραία θυγάτηρ

Εις την οδόν λοιπόν αυτήν κατοικεί η εκ Μακεδονίας κυρία Τ από πολλών ετών. Η κυρία Τ υπήρξε προ πολλών ετών πολύ ωραία κυρία, τόσο ωραία ώστε δύναται να λεχθεί ότι αφήκεν εποχήν θαυμασμού. Χηρεύσασα νωρίς και αποσυρθείσα από τον κόσμον αυτόν του οποίου η ματαιότης εις κάθε βήμα αναπηδά επεδόθη με αφοσίωσιν και λατρείαν εις την ανατροφήν της μοναχοκόρης της η οποία όσο εμεγάλωνε τόσο εγίνετο ωραιτέρα. Και φυσικά ο θαυμασμός ηπλώνετο γύρω της και μια αίγλη την περιέστεφε μαζί με την πλούσιαν κόμην, όπως τα δύο ωραία μάτια της είχαν την δύναμιν αληθινών φάρων που σύρουν τους ναυαγούς

Της ωραίας κόρης άσχημος έρως

Μεταξύ των ναυαγών αυτών υπήρξε και νέος τις ευειδής, πλην παντοπώλης το επάγγελμα. Και η ωραία κόρη - ίσως διότι από φύσεως και θέσεως είχε την δυσκολίαν της εκλογής - ηγάπησε τον ευειδή μπακάλην. Και αυτός τας μεν ημέρας διήρχετο εις τον μπεζακτάν, τας δε νύκτας εστέναζε από τα παράθυρα. Έως ότου μιαν ημέραν η κυρία Τ αντιληφθείσα τον κίνδυνον επείσθη ότι ο μόνος τρόπος διορθώσεως ενός γενομένου κακού ήτο ο χωρισμός του αμνού από το ερίφιον. Παραλαβούσα λοιπόν την θυγατέραν την οδήγησεν εις την Νάξον και εκεί την έκλεισεν εις το Σχολείον των Καλογραιών. Άλλα όπως το ράσον δεν κάμνει τους καλογήρους, έτσι και το μοναστήριον δεν κάμνει τις καλογραίες. Διότι, όταν προ ολίγων ημερών, επωφελουμένη των θερινών διακοπών, επανήλθε στας Αθήνας η ωραία κόρη έσπευσε να ενθυμηθεί τον εκλεκτόν παντοπώλη

Άσχημου έρωτος οικτρά αποτελέσματα

Αυτήν όμως την φοράν η κυρία Τ ωργίσθη. Και μετά σφοδράν λογομαχίαν προς την επανελθούσαν νεάνιδα την ήρπασεν από την πλουσίαν κοτσίδα, την εστριφογύρισε, την εκύλισε κατά γης και δια της τακουνοφόρου παντόφλας την εμαύρισεν εις το ξύλον. Η κόρη δεν ελιποθύμησε. Βαρέως όμως φέρουσα και τον έρωτα και το ξύλον, αποφάσισε να αυτοκτονήσει. Ήρπασε λοιπόν ένα μακρομύτικον ψαλίδιον, το μόνο πρόχειρον όπλον και ίσως μη έχουσα την πείραν της αυτοκτονίας το εβύθισε πέρα ως πέρα εις τα μάγουλα της. Ούτως ώστε το ψαλίδιον εισελθόν από της δεξιάς πλευράς και διασχίσαν την γλώσσαν, εβγήκεν από την αριστεράν ή μάλλον έμεινεν εις αυτήν την δυσάρεστον θέσην σφηνωμένον

Οικτρών αποτελεσμάτων λυπηραί συνέπειαι

Η κυρία Τ έριξε αγρίας κραυγάς εις το τραγικόν θέαμα. Ιατροί εκλήθησαν, αφηρέθη το ψαλίδιον, άρχισε να επουλώνεται η πληγή των παρειών όχι όμως και της καρδίας. Διότι η περί του ευειδούς παντοπώλου συζήτησις επανελήφθη εις βαθμόν τόσου πείσματος, ώστε νέα ρήξις μητρός και θυγατρός ηπειλήθη. Και αι δύο επέμειναν εις την γνώμην των. Ούτε η μία ούτε η άλλη ήθελε να υποχωρήσει

Ο ευειδής παντοπώλης της έριδος φοβηθείς φαίνεται μήπως εμπλακεί εις δυσαρέστους περιπλοκάς εξηφανίσθη από τας Αθήνας

                                                             Εφημερίδα Αθήναι Τρίτη 7 Ιουλίου 1920