Όλγα Δεβετζάκη - Ενδοκρινολόγος
Αναστασίου Ζίννη, 9, Αθήνα, Αττική, 11741
Phone: 210-9239440 URL of Map

Πέμπτη 14 Μαρτίου 2024

Κισπεπτίνη / Νευροκινίνη

 Η κισπεπτίνη (KP) και η νευροκινίνη Β (NKB) είναι νευροπεπτίδια που επηρεάζουν τον αναπαραγωγικό άξονα μέσω επίδρασης στην απελευθέρωση και παλμική έκκριση γοναδοτροπίνης (GnRH) . Τις τελευταίες δεκαετίες από την ανακάλυψή τους, ένα πλήθος αποδεικτικών στοιχείων έχει θέσει τα θεμέλια για πιθανές θεραπευτικές εφαρμογές. Πέρα από τη λειτουργία της KP στον υποθάλαμο, επίσης εκφράζεται στον πλακούντα, το ήπαρ, το πάγκρεας, τον λιπώδη ιστό, τα οστά και δίνει αφορμή για πολλούς τρόπους έρευνας και χρήσης στην διάγνωση και θεραπεία εγκυμοσύνης, μεταβολικών, ηπατικών, νοσημάτων των οστών και διαταραχών συμπεριφοράς. Ο ρόλος που διαδραμάτισε η NKB στην διέγερση του υποθαλαμικού θερμορρυθμιστικού κέντρου και την εκδήλωση των εξάψεων στην εμμηνόπαυση έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη φαρμάκων που ανταγωνίζονται τη δράση της (μη στεροειδής θεραπευτικός παράγοντας για αυτή την ένδειξη). Επιπλέον, έχει υποστηριχθεί η πιθανή χρήση της για τη θεραπεία διαφόρων αναπαραγωγικών διαταραχών όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, τα ινομυώματα και η ενδομητρίωση.

Η ΚP η ΝΚΒ και η δυνορφίνη (Dyn) εντοπίζονται σε νευρώνες γνωστούς ως KNDy νευρώνες στον τοξοειδή πυρήνα (ARC) του υποθαλάμου που φαίνεται ότι λειτουργούν ως «γεννήτρια παλμών GnRH». Η NKB διαγείρει, ενώ η Dyn αναστέλλει τη δραστηριότητα των νευρώνων KNDy, με αυτόματο/παρακρινό τρόπο για να οδηγήσει σε παλμική απελευθέρωση του KP και, με τη σειρά του, του GnRH. Η παλμική έκκριση GnRH επάγει στη συνέχεια τη σύνθεση και την έκκριση γοναδοτροπινών της υπόφυσης οι οποίες με τη σειρά τους διαγείρουν την παραγωγή στεροειδών του φύλου (οιστρογόνα και τεστοστερόνη) και γαμετογένεση εντός των γονάδων (ωοκύτταρα στις ωοθήκες και σπέρμα στους όρχεις) .

Οι ΚΡ νευρώνες δέχονται σήματα από την περιφέρεια και επηρεάζουν την έκκριση GnRH. Η νευρωνική δραστηριότητα KP, έχει προκαλέσει ενδιαφέρον τόσο για τη θεραπεία όσο και για τη διάγνωση των διαταραχών της εφηβείας και της αναπαραγωγής. H ανακάλυψη του κρίσιμου ρόλου της NKB στη διέγερση του υποθαλάμο/θερμορρυθμιστικού κέντρου είχε ως αποτέλεσμα τη χρήση ουσιών που εμποδίζουν τη δράση της NKB ως θεραπεία για τις εξάψεις της εμμηνόπαυσης. Καθώς αυτοί οι ανταγωνιστές της δράσης ΝΚΒ εν μέρει καταστέλλουν (αλλά δεν καταργούν) την έκκριση αναπαραγωγικών ορμονών, έχει επίσης προκύψει ότι χρησιμεύουν στη θεραπεία διαταραχών όπως η ενδομητρίωση και τα ινομυώματα.

Τρίτη 12 Μαρτίου 2024

Τι ισχυρίζονται πράγματι;

 Η τωρινή διερεύνηση μας, δείχνει αυτή τη δύναμη της γνώσης που καθένας έχει μέσα στην ψυχή του, κι επίσης το εργαλείο με το οποίο ο καθένας φτάνει στη μάθηση. Όπως ακριβώς αν δεν υπήρχε άλλος τρόπος να στρέφει κανείς τα μάτια του από το σκοτάδι στο φως παρά μόνο στρέφοντας ολόκληρο το σώμα, έτσι πρέπει να στραφεί με ολόκληρη την ψυχή από την περιοχή του γίγνεσθαι προς την άλλη πλευρά, ώσπου να γίνει ικανή η ψυχή να αντέχει να αντικρύζει το όν και το πιο φωτεινό από το όν, και ισχυριζόμαστε ότι αυτό είναι το Αγαθό.

Επομένως η παιδεία , θα είναι η τέχνη για αυτό το πράγμα, για τη μεταστροφή της ψυχής, με ποιόν τρόπο δηλαδή η μεταστροφή θα συντελεστεί όσο το δυνατόν ευκολότερα και αποτελεσματικότερα, όχι πως θα εμφυτευθεί στο όργανο αυτό η δύναμη της όρασης, αλλά θεωρώντας δεδομένο ότι το όργανο διαθέτει αυτή τη δύναμη κι ότι απλώς δεν είναι στραμμένο στη σωστή κατεύθυνση και δεν κοιτάζει προς τα εκεί που θα έπρεπε, να μηχανευτεί η τέχνη της παιδείας έναν τρόπο ώστε αυτό να κατορθωθεί.

Οι άλλες τώρα, αρετές που γενικώς χαρακτηρίζονται ως αρετές της ψυχής, φαίνεται να είναι κάπως κοντά στο σώμα, ενώ η φρόνηση και η γνώση φαίνεται να ριζώνει σε κάτι ασυγκρίτως πιο θεϊκό που ποτέ δε χάνει τη δύναμη του αλλά που με τη μεταστροφή γίνεται χρήσιμο κι ωφέλιμο κι άλλοτε πάλι άχρηστο και βλαβερό. Ή μήπως δεν έχεις διόλου προσέξει την ψυχή των ανθρώπων, για τους οποίους λέμε ότι είναι φαύλοι αλλά πανέξυπνοι, πόσο κόβει το μάτι τους και με πόση οξυδέρκεια διακρίνουν αυτά στα οποία είναι στραμμένο το βλέμμα τους. Δε βλέπει άσχημα η ψυχή τους, είναι όμως αναγκασμένη να υπηρετεί την κακία, κι έτσι όσο καλύτερα βλέπει τόσο περισσότερα κακά απεργάζεται.

Πέμπτη 7 Μαρτίου 2024

Πολιτεία

 Αυτό το ανώτερο κοινωνικό στρώμα που θα αναλάβει να φέρει εις πέρας τούτο το έργο θα το αποτελούν ώριμα και έμπειρα άτομα, σωματικά και πνευματικά άριστα προετοιμασμένα, άνδρες και γυναίκες με μεγάλη επιστημονική και διαλεκτική-φιλοσοφική συγκρότηση που θα επιλέγονται προσεκτικά μέσα από αλλεπάλληλες επιτυχείς δοκιμασίες. Απελευθερωμένοι από τις δεσμεύσεις και τους αναγκασμούς της περιουσίας (ουσίαν κεκτημένον μηδεμίαν μηδένα ιδίαν ) και με μοναδικό κτήμα τους το θεϊκό χρυσάφι και ασήμι που θα έχουν μέσα τους (χρυσίον και αργύριον θείον παρά θεών αεί εν τη ψυχή) οι άρχοντες αυτοί θα κυβερνούν με σοφία, έχοντας το βλέμμα τους στραμμένο όχι σε κάποιους τεθειμένους νόμους, αλλά σε αυτό καθεαυτό το Αγαθό, το πάσι φως παρέχον ενώ παράλληλα θα επιλέγουν και θα προετοιμάζουν τους μελλοντικούς ηγέτες της πόλης.

Έτσι η πόλη αυτή της δικαιοσύνης θα αποτελεί ουσιαστικά έναν παιδευτικό θεσμό αφιερωμένο στην ανατροφή και την παιδεία.

Δευτέρα 4 Μαρτίου 2024

ΠΑ - Διαχείρηση

 Ο τρέχων έλεγχος για ΠΑ βασίζεται στην ταυτόχρονη μέτρηση της συγκέντρωσης αλδοστερόνης /ρενίνης στο πλάσμα ARR (aldosteron/renin ratio). Σε όλες εκτός από λίγες περιπτώσεις (π.χ. νεαροί ηλικία, με έντονο αλδοστερονισμό/υπέρταση-υποκαλιαιμία και πλήρη καταστολή της ρενίνης), μια θετική εξέταση ARR ακολουθείται από επιβεβαιωτική δυναμική δοκιμή: (1) δοκιμασία έγχυσης άλατος, (2) δοκιμασία καταστολής με άλας από το στόμα, (3) δοκιμασία καπτοπρίλης ή (4) δοκιμή καταστολής με φλουοροκορτιζόνη. Ωστόσο παραμένει σημαντική η ετερογένεια στα διαγνωστικά όρια που χρησιμοποιούνται για κάθε μια από αυτές τις δοκιμές. Και έτσι υπάρχουν υποκλινικές ή μη κλασσικές περιπτώσεις ασθενών που περνούν απαρατήρητοι.

Η κατευθυντήρια οδηγία της Ενδοκρινικής Εταιρείας συνιστά ότι πρέπει να διακοπούν τα θειαζιδικά διουρητικά οι β-αναστολείς και οι ανταγωνιστές υποδοχέων αλατοκορτικοειδών (MRAs) πριν τον έλεγχο για ΠΑ. Δεν υπάρχει σαφής οδηγία σχετικά με την πρόσληψη αλατιού πριν από τον έλεγχο για ΠΑ. Η διαιτητική πρόσληψη νατρίου έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει σημαντικά τις μετρήσεις της ρενίνης του πλάσματος. Η τρέχουσα πρακτική για τη μέτρηση της ορμόνης είναι η δειγματοληψία το μεσημέρι, καθισμένοι για 15 λεπτά και πάλι μέτρηση μετά από μια περίοδο τουλάχιστον 2 ωρών κίνησης.

Ένα μέρος της διαγνωστικής διαδικασίας είναι και ο εντοπισμός της βλάβης (διαχωρισμός ΑΡ/ΔΕ επινεφριδίου) που είναι υπεύθυνη για την αυξημένη παραγωγή αλδοστερόνης. Η δειγματοληψία από φλέβα (AVS) ενδείκνυται στους ασθενείς που ετοιμάζονται για χειρουργείο όταν δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία από την αξονική (C/T) επινεφριδίων. 

Με την έγκαιρη διάγνωση, η επινεφριδεκτομή είναι δυνητικά θεραπευτική για ετερόπλευρη ασθένεια. Τρέχουσα διαχείριση της αμφοτερόπλευρης νόσου είναι η αντιμετώπιση φαρμακευτικά με τα MRAs να παίρνουν την πρωτοκαθεδρία. Διαφόρου βαθμού μετεγχειρητική επινεφριδιακή ανεπάρκεια  έχει αναφερθεί στη βιβλιογραφία μετά από ετερόπλευρη επινεφριδεκτομή. Έχει περιγραφεί μέχρι και στο 27% των ασθενών και είναι σχεδόν πάντα υποκλινική. Οι ασθενείς σπάνια απαιτούν τακτική υποκατάσταση γλυκοκορτικοειδών, αλλά μπορεί να χρειαστεί κάλυψη για παροδικές ασθένειες/έκτακτες καταστάσεις, ανάλογα με την περίπτωση.

Ως εκ τούτου, ο ΠΑ παραμένει ένα κεφάλαιο με σημαντικές δυνατότητες για την ταχεία ανάγνωση κλινικών, εργαστηριακών και ακτινολογικών δεδομένων με στόχο την αποτελεσματικότερη διαχείριση αυτής της κοινής πάθησης.

Πέμπτη 29 Φεβρουαρίου 2024

Shehan Karunatilaka

 Μη φοβάστε τους δαίμονες, τους ζωντανούς θα πρέπει να φοβόμαστε. Οι ανθρώπινες φρικαλεότητες ξεπερνούν οτιδήποτε μπορεί να σκαρφιστεί το Χόλιγουντ ή η μεταθανάτια ζωή. Πάντα να το θυμάστε αυτό όταν συναντάτε ένα άγριο ζώο ή ένα αδέσποτο πνεύμα. Δεν είναι τόσο επικίνδυνα όσο εσείς. Τα φαντάσματα φοβούνται άλλα φαντάσματα. Κι εσάς. Και το απέραντο τίποτα. Γι' αυτό κάνουν άστοχα πράγματα. Αλλά δεν είναι αυτός ο μόνος λόγος. Κάνουν πράγματα επειδή δεν μπορούν πια να γευτούν      ή να μιλήσουν ή να πηδήξουν. Είναι έξαλλα εναντίον εκείνων που τους έκλεψαν τη ζωή, εκείνων που τους αντικατέστησαν και εκείνων που δεν λένε πια το όνομα τους. Επειδή ξέρουν αυτό που ξέρεις και αυτό που ξέρει κάθε-εσύ-που-δεν-είσαι-εσύ. Στο τέλος δεν θα μείνει κανένας να πει την ιστορία σου. Κανένας να απαντήσει στις ερωτήσεις σου. Κανένας να ακούσει τις προσευχές σου.

Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2024

Υπέρταση / ΠΑ

 Η υπέρταση είναι η μόνη μεγαλύτερη αιτία καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας, που επηρεάζει περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο ενήλικες παγκοσμίως. Ενώ η πρωτοπαθής υπέρταση (όπου δεν έχει εντοπιστεί σαφής αιτία) είναι το 70-85% των περιπτώσεων, περίπου το 15-30% έχουν αναγνωρίσιμη νεφρική ή ενδοκρινική αιτία. Ο πρωτοπαθής αλδοστερονισμός (ΠΑ) αντιπροσωπεύει τη συχνότερη δευτερογενή αιτία υπέρτασης, με εκτιμώμενο επιπολασμό μεταξύ 3,2% και 14% μεταξύ πληθυσμών πρωτοβάθμιας περίθαλψης , και αυξάνεται σε 10%-20% σε περιβάλλον εξωτερικών ασθενών. Όμως τα ποσοστά προσυμπτωματικού ελέγχου παραμένουν χαμηλά.

Ο ΠΑ προκύπτει από την υπερβολική, μη ρυθμισμένη έκκριση της αλδοστερόνης. Αυτό αποδίδεται πιο συχνά σε αδένωμα που παράγει αλδοστερόνη (APA) ή νεοπλασία/υπερπλασία των κυττάρων που παράγουν αλδοστερόνη στη σπειραματική ζώνη (ZG) του φλοιού των επινεφριδίων. Κλινικά, η ΠA οδηγεί σε υπέρταση σταδίου/βαθμού Ι-ΙΙΙ σε  >97% των ασθενών και αυθόρμητες ή προκαλούμενες από φάρμακα υποκαλιαιμίες σε περίπου 50% των περιπτώσεων με εμφανή APA. Σχετίζεται με μεγαλύτερη καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα, με μεγαλύτερο κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής, εγκεφαλικού επεισοδίου, στεφανιαίας νόσου, διαβήτη, μεταβολικού συνδρόμου και υπερτροφίας της αρ. κοιλίας.

Ο ΠΑ υποδιαγιγνώσκεται και υποθεραπεύεται. Η κύρια πρόκληση είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ενδοκρινολογικής κοινότητας πρέπει να χρησιμοποιείται η αναλογία αλδοστερόνης-ρενίνης (ARR) με ιδιαίτερη προσοχή στα άτομα με σοβαρή υπέρταση, με υπέρταση που συνοδεύεται από υποκαλιαιμία (αυτόματη ή μετά από φάρμακα), με μάζα στα επινεφρίδια, με άπνοια ύπνου, με πρώιμη έναρξη υπέρτασης, με εγκεφαλικό σε νεαρή ηλικία, ή με πρώτου βαθμού συγγενή με ΠΑ και με υπέρταση ανθεκτική στη φαρμακευτική αγωγή (5%των ασθενών). Ως αποτέλεσμα του χαμηλού προσυμπτωματικού ελέγχου οι ασθενείς συχνά είναι υπερτασικοί για πολλά χρόνια. Ενώ ο ΠΑ είναι μια ιάσιμη και θεραπεύσιμη μορφή υπέρτασης, η αποτελεσματικότητα της στοχευμένης παρέμβασης εξασθενεί από καθυστερημένη διάγνωση. Επομένως πρέπει να δοθούν οδηγίες πρώιμης διάγνωσης. Να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση στην πρωτοβάθμια περίθαλψη αλλά και μετάξύ καρδιολόγων και γενικών γιατρών.

Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2024

Καλσιτονίνη

  Η καλσιτονίνη είναι ένας από τους τρεις πιο σημαντικούς παράγοντες που εμπλέκονται στη ρύθμιση της συστηματικής ομοιόστασης του ασβεστίου. Από την ανακάλυψή της το 1961, η δομή της καλσιτονίνης από διαφορετικά είδη συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου καθιερώθηκε, συντέθηκε και αναπτύχθηκε για χρήση στην ανθρώπινη κλινική. Μέχρι σήμερα η καλσιτονίνη χρησιμοποιείται στη θεραπεία της υπερασβεστιαιμίας, της νόσου Paget, της αλγοδυστροφίας, της πρωτοπαθούς και δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης και της αναλγησίας.

Μαζί με την αμυλίνη η καλσιτονίνη αλληλεπιδρά με υποδοχείς της ίδιας οικογένειας για να ασκήσουν τα αποτελέσματά τους στον ανθρώπινο οργανισμό. Η καλσιτονίνη, που προέρχεται από κύτταρα C του θυρεοειδούς, είναι γνωστή για την ανασταλτική της δράση στους οστεοκλάστες. Η καλσιτονίνη θηλαστικής προέλευσης προάγει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, ενώ η πιο ισχυρή καλσιτονίνη που εκχυλίζεται από τον σολομό αναστέλλει επιπλέον τη γαστρική κένωση, προάγει τη χαλάρωση της χοληδόχου κύστης, αυξάνει την κατανάλωση ενέργειας και προκαλεί κορεσμό καθώς και απώλεια βάρους. Η αμυλίνη, που προέρχεται από παγκρεατικά βήτα κύτταρα, ρυθμίζει τη γλυκόζη του πλάσματος καθυστερώντας την γαστρική κένωση μετά την κατάποση του γεύματος και ρυθμίζει την έκκριση γλυκαγόνης και τα κεντρικά σήματα κορεσμού στον εγκέφαλο. Έτσι, και οι δύο ορμόνες φαίνεται να έχουν μεταβολικές επιδράσεις σχετικές στο πλαίσιο της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος (NAFLD) και άλλων μεταβολικών ασθενειών. Σε αρουραίους, μελέτες με διπλούς αγωνιστές υποδοχέα αμυλίνης και καλσιτονίνης έχουν δείξει ισχυρή απώλεια σωματικού βάρους, βελτιωμένη ανοχή στη γλυκόζη και μειωμένη εναπόθεση λίπους στον ηπατικό ιστό πέρα από αυτό που παρατηρείται μετά από απώλεια σωματικού βάρους. Οι μεταφραστικές πτυχές αυτών των προκλινικών δεδομένων παραμένουν επί του παρόντος άγνωστες.

Μαζί με την παραθυρεοειδική ορμόνη (PTH) η καλσιτονίνη εμπλέκεται στη ρύθμιση του μεταβολισμού των οστών και στη διατήρηση της ομοιόστασης του ασβεστίου και των φωσφορικών αλάτων στο σώμα. Έγινε προσπάθεια κατανόησης των περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων που επηρεάζουν τα επίπεδα PTH και καλσιτονίνης. Οι γενετικοί παράγοντες εκτιμάται ότι ευθύνονται για το 60% των διακυμάνσεων στα επίπεδα της PTH, ενώ το γενετικό υπόβαθρο των παραλλαγών της καλσιτονίνης μεταξύ των ατόμων δεν έχει ακόμη μελετηθεί. Αναλύθηκαν το κάπνισμα, ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), η διατροφή, το αλκοόλ και η άσκηση. μεταξύ των ρύπων, αναλύθηκαν βαρέα μέταλλα και χημικές ουσίες. Ο παράγοντας του τρόπου ζωής με την πιο ξεκάθαρη σχέση με την καλσιτονίνη ήταν το κάπνισμα (οι καπνιστές είχαν αυξημένα επίπεδα καλσιτονίνης). Δεδομένης της σημασίας της PTH και της καλσιτονίνης στη διατήρηση της ομοιόστασης του ασβεστίου και των φωσφορικών αλάτων και του μεταβολισμού των οστών, πρόσθετες μελέτες για την επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα επίπεδα PTH και καλσιτονίνης είναι ζωτικής σημασίας.