Ως γυναικομαστία ορίζεται ο καλοήθης πολλαπλασιασμός του ανδρικού μαζικού αδένα. Η ασυμπτωματική γυναικομαστία είναι συχνή και εμφανίζεται συχνότερα στη νεογνική ηλικία (60-90% των νεογνών), στην εφηβεία (50-60%) και σε ενήλικες 50-69 ετών (>70%). Η συμπτωματική γυναικομαστία εμφανίζεται σε χαμηλότερο ποσοστό. Αν και ο καρκίνος μαστού είναι σπάνιος στους άνδρες σε περίπτωση γυναικομαστίας θα πρέπει να αποκλεισθεί
Παθοφυσιολογία
Η κύρια αιτία είναι η ανισορροπία μεταξύ οιστρογόνων και ανδρογόνων, και της δράσης τους στον μαστό. Αυξημένα οιστρογόνα μπορεί να σημαίνουν νεοπλασίες που εκκρίνουν οιστρογόνα ή πρόδρομα οιστρογόνων (π.χ. όγκους από κύτταρα Leydig ή Sertoli, όγκους που παράγουν hCG ή όγκους επινεφριδίων), αλλά πιό συχνά από αυξημένη εξωγοναδική μετατροπή ανδρογόνων σε οιστρογόνα με τη δράση της αρωματάσης (π.χ. παχυσαρκία). Τα ανδρογόνα μειώνονται σε ασθενείς με υπογοναδισμό, πρωτοπαθή (π.χ. Klinefelter, ορχίτιδα μετά από παρωτίτιδα, ευνουχισμό) ή δευτεροπαθή από υποθαλαμική ή υποφυσιακή νόσο. Τα σύνδρομα αντίστασης στα ανδρογόνα (μειωμένη δράση των ενζύμων βιοσύνθεσης της τεστοστερόνης) επίσης μπορεί να συνοδεύονται από γυναικομαστία
Η ισορροπία ελεύθερης τεστοστερόνης /οιστρογόνων επηρεάζεται επίσης από την SHBG μέσω της οποίας προκύπτει γυναικομαστία στον υπερθυρεοειδισμό, σε χρόνια ηπατική νόσο και σε χρήση φαρμάκων όπως η σπειρονολακτόνη. Οι υποδοχείς των ανδρογόνων μπορεί να έχουν γεννετικές μεταλλάξεις ή επηρεάζονται από φάρμακα (π.χ. βικαλουταμίδη, για καρκίνο προστάτη) ενώ αντίστοιχα οι υποδοχείς οιστρογόνων μπορεί να ενεργοποιηθούν από φάρμακα και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Τελικά, η ορμονική ανισορροπία οδηγεί σε πολλαπλασιασμό αδενικού ιστού (πορογενής υπερπλασία)
Κλινικά
Η κλινική εξέταση μπορεί συχνά να δείξει ψευδο-γυναικομαστία δηλαδή συσσώρευση λίπους κάτω από τη θηλή, χωρίς πολλαπλασιασμό αδενικού ιστού (δεν υπάρχει ψηλαφητός όζος). Η γυναικομαστία είναι συνήθως αμφοτερόπλευρη. Η ψηλάφηση συνήθως δείχνει ψηλαφητή, μαλακή, κινητή μάζα, σε κεντρική θέση κάτω από τη θηλή. Όταν η μάζα είναι ετερόπλευρη, σκληρή, καθηλωμένη και περιφερικά της θηλής και συνοδεύεται από έκκριση θηλής, δερματικές αλλοιώσεις και λεμφαδενοπάθεια υπάρχει σοβαρή υποψία καρκίνου. Βοηθάει στη διάγνωση η παρουσία παχυσαρκίας, κιρσοκήλης όπως και το οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας. Επίσης υπεύθυνα μπορεί να είναι πολλά φάρμακα (διγοξίνη, ρανιτιδίνη, σιμετιδίνη, ομεπραζόλη, αντικαταθλιπτικά, αμιοδαρόνη, ανδρογόνα, αναβολικά, αντιμυκητιασικά, χημειοθεραπευτικά, κ.α.) όπως και το αλκοόλ, η μαριχουάνα, η ηρωίνη, η μεθαδόνη ,οι αμφεταμίνες και φυτικά σκευάσματα που περιέχουν φυτοοιστρογόνα
Στο 80-85% των περιπτώσεων το ιστορικό και η φυσική εξέταση αποκαλύπτουν το αίτιο
Παθοφυσιολογία
Η κύρια αιτία είναι η ανισορροπία μεταξύ οιστρογόνων και ανδρογόνων, και της δράσης τους στον μαστό. Αυξημένα οιστρογόνα μπορεί να σημαίνουν νεοπλασίες που εκκρίνουν οιστρογόνα ή πρόδρομα οιστρογόνων (π.χ. όγκους από κύτταρα Leydig ή Sertoli, όγκους που παράγουν hCG ή όγκους επινεφριδίων), αλλά πιό συχνά από αυξημένη εξωγοναδική μετατροπή ανδρογόνων σε οιστρογόνα με τη δράση της αρωματάσης (π.χ. παχυσαρκία). Τα ανδρογόνα μειώνονται σε ασθενείς με υπογοναδισμό, πρωτοπαθή (π.χ. Klinefelter, ορχίτιδα μετά από παρωτίτιδα, ευνουχισμό) ή δευτεροπαθή από υποθαλαμική ή υποφυσιακή νόσο. Τα σύνδρομα αντίστασης στα ανδρογόνα (μειωμένη δράση των ενζύμων βιοσύνθεσης της τεστοστερόνης) επίσης μπορεί να συνοδεύονται από γυναικομαστία
Η ισορροπία ελεύθερης τεστοστερόνης /οιστρογόνων επηρεάζεται επίσης από την SHBG μέσω της οποίας προκύπτει γυναικομαστία στον υπερθυρεοειδισμό, σε χρόνια ηπατική νόσο και σε χρήση φαρμάκων όπως η σπειρονολακτόνη. Οι υποδοχείς των ανδρογόνων μπορεί να έχουν γεννετικές μεταλλάξεις ή επηρεάζονται από φάρμακα (π.χ. βικαλουταμίδη, για καρκίνο προστάτη) ενώ αντίστοιχα οι υποδοχείς οιστρογόνων μπορεί να ενεργοποιηθούν από φάρμακα και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Τελικά, η ορμονική ανισορροπία οδηγεί σε πολλαπλασιασμό αδενικού ιστού (πορογενής υπερπλασία)
Κλινικά
Η κλινική εξέταση μπορεί συχνά να δείξει ψευδο-γυναικομαστία δηλαδή συσσώρευση λίπους κάτω από τη θηλή, χωρίς πολλαπλασιασμό αδενικού ιστού (δεν υπάρχει ψηλαφητός όζος). Η γυναικομαστία είναι συνήθως αμφοτερόπλευρη. Η ψηλάφηση συνήθως δείχνει ψηλαφητή, μαλακή, κινητή μάζα, σε κεντρική θέση κάτω από τη θηλή. Όταν η μάζα είναι ετερόπλευρη, σκληρή, καθηλωμένη και περιφερικά της θηλής και συνοδεύεται από έκκριση θηλής, δερματικές αλλοιώσεις και λεμφαδενοπάθεια υπάρχει σοβαρή υποψία καρκίνου. Βοηθάει στη διάγνωση η παρουσία παχυσαρκίας, κιρσοκήλης όπως και το οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας. Επίσης υπεύθυνα μπορεί να είναι πολλά φάρμακα (διγοξίνη, ρανιτιδίνη, σιμετιδίνη, ομεπραζόλη, αντικαταθλιπτικά, αμιοδαρόνη, ανδρογόνα, αναβολικά, αντιμυκητιασικά, χημειοθεραπευτικά, κ.α.) όπως και το αλκοόλ, η μαριχουάνα, η ηρωίνη, η μεθαδόνη ,οι αμφεταμίνες και φυτικά σκευάσματα που περιέχουν φυτοοιστρογόνα
Στο 80-85% των περιπτώσεων το ιστορικό και η φυσική εξέταση αποκαλύπτουν το αίτιο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου