Υπεργοναδοτροφική αμηνόρροια
(πρωτοπαθής υπογοναδισμός; ανεπάρκεια γονάδων; πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια;)
Η διάγνωση χρειάζεται μέτρηση βασικών επιπέδων FSH ορρού. Η ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή από την εμβρυική ζωή και μετά
Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια ή πρόωρη εμμηνόπαυση ορίζεται ως αμηνόρροια, αυξημένες γοναδοτροπίνες, μειωμένα οιστρογόνα πριν την ηλικία των 40 ετών. Φαίνεται ότι προκύπτει δυσλειτουργία στην πρόσληψη και επιλογή των ωαρίων. Τα ωάρια υφίστανται ατρησία με επιταχυνόμενο ρυθμό, και συμμετέχει η FSH (κύριος ρυθμιστής ωοθυλακιογέννεσης).
Αυξάνονται οι γοναδοτροπίνες κάθε φορά που συμβαίνει ανεπάρκεια ωοθηκών (ενίοτε αυξάνονται και παρουσία βιώσιμων ωαρίων). Αναφέρεται σε 5-10% των ασθενών εγκυμοσύνη, αρκετά χρόνια μετά την αρχική διάγνωση
Γίνεται έρευνα για τους μοριακούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν τον αριθμό και την ανάπτυξη των ωαρίων. Οι γεννετικές ανωμαλίες είναι ίσως η συχνότερη αιτία πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας
Γοναδική δυσγέννεση, μεταλλάξεις του Χ χρωμοσώματος (είναι απαραίτητα 2 ακέραια Χ για τη διατήρηση των ωαρίων), επιπλέον Χ χρωμόσωμα, σπάνιες κληρονομικές ενζυμικές διαταραχές (17α-υδροξυλάση, 20-δεσμολάση, αρωματάση και η γαλακτοζαιμία), διαταραχή στη δομή- έκκριση- μεταβολισμό και δράση των γοναδοτροπινών καθώς και στον υποδοχέα τους, αλλά και εξωτερική ακτινοβολία, χημειοθεραπεία, λοιμώξεις και αυτοανοσία. Πρόωρη ανεπάρκεια ωοθηκών συνυπάρχει συχνά με θυρεοειδίτιδα αλλά και με υποπαραθυρεοειδισμό, ανεπάρκεια επινεφριδίων και καντιντίαση. Προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος να μετρηθούν αντισώματα έναντι των ωοθηκών
Διάγνωση και θεραπεία
Γίνεται έλεγχος σε νέες γυναίκες με διακοπή εμμήνου ρύσης για τρεις ή περισσότερους συνεχόμενους μήνες καθώς και στην ηλικία των 13 ετών χωρίς σημεία έναρξης εφηβείας ή στην ηλικία των 15 ετών χωρίς εμφάνιση κύκλου
Ελέγχουμε FSH, TSH, προλακτίνη. Τα επίπεδα FSH είναι τυπικά >30 mIU/ml. Αν τα αρχικά επίπεδα είναι >15 mIU/ml, επαναλαμβάνουμε την μέτρηση μαζί με οιστραδιόλη και LH (έλεγχος ύπαρξης ωαρίων). Εάν τα επίπεδα οιστραδιόλης είναι > 50 pg/mL και η LH σημαντικά υψηλότερη από την FSH υπάρχει πιθανότητα βιώσιμων ωαρίων. Ακανόνιστη αιμορραγία είναι ένδειξη οιστρογονικής δράσης και υπόλοιπων λειτουργικών ωοθυλακίων. Επίσης απεικόνιση με διακολπικό ΥΗΓ μπορεί να δείξει λειτουργικά ωοκύτταρα
Επίσης ελέγχουμε αντισώματα θυρεοειδούς, επινεφριδίων, σάκχαρο, ηλεκτρολύτες , οστική πυκνότητα και καρυότυπο (κυρίως παρουσία οικογενειακού ιστορικού νοητικής στέρησης)
Ακόμα και γυναίκες με παροδική ωοθηκική ανεπάρκεια θα πρέπει να παίρνουν υποκατάσταση με οιστρογόνα για προφύλαξη του σκελετού και πάντα σε συνδυασμό με προγεσταγόνο (αποφυγή υπερπλασίας του ενδομητρίου). Θεραπεία με ορμόνες με σκοπό να μιμηθούμε τον φυσιολογικό κύκλο και δότρια ωαρίου/εμβρυομεταφορά είναι η μεγαλύτερη δυνατότητα εγκυμοσύνης εάν το επιθυμούν
Ευρήματα που τεκμηριώνουν κινδύνους σε γυναίκες στην εμμηνόπαυση, δεν ισχύουν σε γυναίκες με ανεπάρκεια ωοθηκών. Η θεραπεία με οιστρογόνα είναι πραγματική αντικατάσταση. Οι γυναίκες αυτές χρειάζονται διπλή δόση οιστρογόνου σε σχέση με την εμμηνόπαυση. Έτσι ένα λογικό σχήμα είναι 100 mm οιστραδιόλης καθημερινά- δερματικό επίθεμα (skin patch) και 5-10 mg οξεικής μεδροξυπρογεστερόνης 12 ημέρες κάθε μήνα. Το skin patch σημαίνει σταθερή έγχυση οιστραδιόλης, αποφεύγει τη δίοδο από το ήπαρ, διατηρεί τακτική έμμηνο ρύση και είναι καλά ανεκτό από τις περισσότερες ασθενείς
(πρωτοπαθής υπογοναδισμός; ανεπάρκεια γονάδων; πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια;)
Η διάγνωση χρειάζεται μέτρηση βασικών επιπέδων FSH ορρού. Η ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή από την εμβρυική ζωή και μετά
Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια ή πρόωρη εμμηνόπαυση ορίζεται ως αμηνόρροια, αυξημένες γοναδοτροπίνες, μειωμένα οιστρογόνα πριν την ηλικία των 40 ετών. Φαίνεται ότι προκύπτει δυσλειτουργία στην πρόσληψη και επιλογή των ωαρίων. Τα ωάρια υφίστανται ατρησία με επιταχυνόμενο ρυθμό, και συμμετέχει η FSH (κύριος ρυθμιστής ωοθυλακιογέννεσης).
Αυξάνονται οι γοναδοτροπίνες κάθε φορά που συμβαίνει ανεπάρκεια ωοθηκών (ενίοτε αυξάνονται και παρουσία βιώσιμων ωαρίων). Αναφέρεται σε 5-10% των ασθενών εγκυμοσύνη, αρκετά χρόνια μετά την αρχική διάγνωση
Γίνεται έρευνα για τους μοριακούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν τον αριθμό και την ανάπτυξη των ωαρίων. Οι γεννετικές ανωμαλίες είναι ίσως η συχνότερη αιτία πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας
Γοναδική δυσγέννεση, μεταλλάξεις του Χ χρωμοσώματος (είναι απαραίτητα 2 ακέραια Χ για τη διατήρηση των ωαρίων), επιπλέον Χ χρωμόσωμα, σπάνιες κληρονομικές ενζυμικές διαταραχές (17α-υδροξυλάση, 20-δεσμολάση, αρωματάση και η γαλακτοζαιμία), διαταραχή στη δομή- έκκριση- μεταβολισμό και δράση των γοναδοτροπινών καθώς και στον υποδοχέα τους, αλλά και εξωτερική ακτινοβολία, χημειοθεραπεία, λοιμώξεις και αυτοανοσία. Πρόωρη ανεπάρκεια ωοθηκών συνυπάρχει συχνά με θυρεοειδίτιδα αλλά και με υποπαραθυρεοειδισμό, ανεπάρκεια επινεφριδίων και καντιντίαση. Προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος να μετρηθούν αντισώματα έναντι των ωοθηκών
Διάγνωση και θεραπεία
Γίνεται έλεγχος σε νέες γυναίκες με διακοπή εμμήνου ρύσης για τρεις ή περισσότερους συνεχόμενους μήνες καθώς και στην ηλικία των 13 ετών χωρίς σημεία έναρξης εφηβείας ή στην ηλικία των 15 ετών χωρίς εμφάνιση κύκλου
Ελέγχουμε FSH, TSH, προλακτίνη. Τα επίπεδα FSH είναι τυπικά >30 mIU/ml. Αν τα αρχικά επίπεδα είναι >15 mIU/ml, επαναλαμβάνουμε την μέτρηση μαζί με οιστραδιόλη και LH (έλεγχος ύπαρξης ωαρίων). Εάν τα επίπεδα οιστραδιόλης είναι > 50 pg/mL και η LH σημαντικά υψηλότερη από την FSH υπάρχει πιθανότητα βιώσιμων ωαρίων. Ακανόνιστη αιμορραγία είναι ένδειξη οιστρογονικής δράσης και υπόλοιπων λειτουργικών ωοθυλακίων. Επίσης απεικόνιση με διακολπικό ΥΗΓ μπορεί να δείξει λειτουργικά ωοκύτταρα
Επίσης ελέγχουμε αντισώματα θυρεοειδούς, επινεφριδίων, σάκχαρο, ηλεκτρολύτες , οστική πυκνότητα και καρυότυπο (κυρίως παρουσία οικογενειακού ιστορικού νοητικής στέρησης)
Ακόμα και γυναίκες με παροδική ωοθηκική ανεπάρκεια θα πρέπει να παίρνουν υποκατάσταση με οιστρογόνα για προφύλαξη του σκελετού και πάντα σε συνδυασμό με προγεσταγόνο (αποφυγή υπερπλασίας του ενδομητρίου). Θεραπεία με ορμόνες με σκοπό να μιμηθούμε τον φυσιολογικό κύκλο και δότρια ωαρίου/εμβρυομεταφορά είναι η μεγαλύτερη δυνατότητα εγκυμοσύνης εάν το επιθυμούν
Ευρήματα που τεκμηριώνουν κινδύνους σε γυναίκες στην εμμηνόπαυση, δεν ισχύουν σε γυναίκες με ανεπάρκεια ωοθηκών. Η θεραπεία με οιστρογόνα είναι πραγματική αντικατάσταση. Οι γυναίκες αυτές χρειάζονται διπλή δόση οιστρογόνου σε σχέση με την εμμηνόπαυση. Έτσι ένα λογικό σχήμα είναι 100 mm οιστραδιόλης καθημερινά- δερματικό επίθεμα (skin patch) και 5-10 mg οξεικής μεδροξυπρογεστερόνης 12 ημέρες κάθε μήνα. Το skin patch σημαίνει σταθερή έγχυση οιστραδιόλης, αποφεύγει τη δίοδο από το ήπαρ, διατηρεί τακτική έμμηνο ρύση και είναι καλά ανεκτό από τις περισσότερες ασθενείς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου