Η πολιτική της δημοκρατίας

Το 1875 υπήρξε μια διεθνής έκρηξη υστερίας μεταξύ των ηγετών της Ευρώπης και των τρομακρατημένων μεσαίων τάξεων. Την έκρηξη αυτή είχε προκαλέσει η βραχύβια Παρισινή Κομμούνα το 1871, η οποία πνίγηκε στι αίμα των Παριζιάνων. Μετα την πτώση της Κομμούνας ακολούθησαν αδιανόητες, για τα συνήθη μέτρα των πολιτισμένων κρατών του 19ου αιώνα, σφαγές
Ακόμα και με τα μέτρα της δικής μας πιο βάρβαρης εποχής, η έκταση αυτής της σφαγής είναι εντυπωσιακή. Αυτό το σύντομο, κτηνώδες-και για την εποχή εκείνη ασυνήθιστο- ξέσπασμα τυφλής τρομοκρατίας εκ μέρους της ευυπόληπτης κοινωνίας αντικατόπτριζε ένα θεμελιώδες πρόβλημα της αστικής κοινωνίας: το πρόβλημα του εκδημοκρατισμού της
Η δημοκρατία, όπως παρατηρούσε ο οξυδερκής Αριστοτέλης, ήταν η διακυβέρνηση του λαού, που στην πλειονότητα του ήταν φτωχός. Τα συμφέροντα των φτωχών και των πλουσίων, των προνομιούχων και των μη προνομιούχων, προφανώς δεν είναι τα ίδια. Θα ήταν μάλλον απίθανο οι μάζες να έχουν την ίδια αντίληψη για τα κοινά με εκείνους τους οποίους οι συγγραφείς της βικτωριανής εποχής αποκαλούσαν <<οι τάξεις>>- εξακολουθώντας να ταυτίζουν την ταξική πολιτική δράση μόνο με τους αριστοκράτες και τους αστούς
Αυτό ήταν το βασικό δίλημμα του φιλελευθερισμού του 19ου αιώνα. Παρ΄όλη την αφοσίωση του σε συνταγματικούς θεσμούς και σε κυρίαρχα εκλεγμένα σώματα, τα οποία προσπαθούσε συνεχώς να παραμερίσει με μη δημοκρατικούς τρόπους. Με το να αποκλείει δηλαδή την πλειονότητα των αρρένων πολιτών μιας χώρας-για να μην αναφερθούμε στην ολότητα των κατοίκων θηλυκού γένους-από το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Στα προηγούμενα χρόνια το ακλόνητο θεμέλιο αυτού του φιλελευθερισμού ήταν η διάκριση μεταξύ της <<έννομης χώρας>> και της <<πραγματικής χώρας>>. Ο όρος <<έννομη χώρα>> αναφέρεται στο τμήμα εκείνο του πληθυσμού που έχει πολιτικά δικαιώματα, σε μια χώρα που δεν έχει θεσπίσει την καθολική (ανδρική) ψήφο
Από τη στιγμή που η <<πραγματική χώρα>> άρχισε να αλώνει το πολιτικό οχυρό της <<έννομης>> ή <<απολιτικής χώρας>>- το οποίο προστάτευαν οι περιορισμοί της ιδιοκτησίας και της μόρφωσης για την ψήφο, και στις περισσότερες χώρες, τα θεσπισμένα προνόμια των αριστοκρατών, όπως οι βουλές ευγενών και τα κληρονομικά δικαιώματα-, η κοινωνική τάξη βρισκόταν σε κίνδυνο
Αλήθεια, τι θα συνέβαινε στην πολιτική, όταν οι μάζες του λαού- αμαθείς και αποκτηνωμένες, ανίκανες να κατανοήσουν την κομψή και σωτήρια λογική της ελεύθερης αγοράς- έθεταν υπό τον έλεγχο τους την πολιτική μοίρα των κρατών; Το πιθανότερο είναι ότι θα ακολουθούσαν την οδό που κατέληγε στην κοινωνική επανάσταση, η οποία είχε ενσπείρει τόσο πανικό στα ευυπόληπτα στρώματα, όταν έκανε τη σύντομη επανεμφάνιση της το 1871. Μπορεί η επανάσταση, με την παλαιά μορφή της εξέγερσης, να μην ήταν πλέον προ των θυρών, μήπως όμως κρυβόταν πίσω από κάθε σημαντική επέκταση του διακιώματος της ψήφου πέραν των εύπορων και μορφωμένων τάξεων;
Και μήπως αυτό δεν θα οδηγούσε αναπόφευκτα στον κομμουνισμό;