Η πολιτική της δημοκρατίας (2)

Μετά το 1870 άρχισε να γίνεται όλο και πιο εμφανές ότι ο εκδημοκρατισμός της πολιτικής των κρατών ήταν τελείως αναπόφευκτος. Οι μάζες θα ανέβαιναν στην πολιτική σκηνή, είτε το ήθελαν οι ηγέτες είτε όχι. Και αυτό πράγματι συνέβη. Τη δεκαετία του 1870 υπήρχαν ήδη εκλογικά συστήματα που αναγνώριζαν πολιτικά δικαιώματα σε ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού-ορισμένα μάλιστα αναγνώριζαν, θεωρητικά τουλάχιστον, την καθολική ανδρική ψήφο. Το εκλογικό σώμα συνήθως κυμαινόταν στο 30-40% του ενήλικου πληθυσμού και ακόμα και οι ψήφοι των γυναικών είχε πάψει να αποτελεί ουτοπικό σύνθημα
Οι εξελίξεις αυτές κάθε άλλο παρά ενθουσίαζαν τις κυβερνήσεις που τις εισήγαγαν, ακόμα και αν οι κυβερνήσεις αυτές ήσαν ιδεολογικά στρατευμένες υπέρ της αντιπροσώπευσης του λαού. Μπορεί οι πολιτικοί να υπέκυπταν στην προληπτική επέκταση του δικαιώματος ψήφου όσο οι ίδιοι-και όχι κάποια άκρα αριστερά-ήταν σε θέση να την ελέγχουν
Οι σοσιαλιστικές αναταραχές της 10ετίας του 1890, καθώς και ο άμεσος και έμμεσος αντίκτυπος της πρώτης ρωσικής επανάστασης, επιτάχυναν τον εκδημοκρατισμό. Στο εξής το πρόβλημα ήταν η χειραγώγηση του. Η κατάφωρη χειραγώγιση ήταν ακόμη εύκολη. Μπορούσε κανείς, για παράδειγμα, να θέσει αυστηρούς περιορισμούς στον πολιτικό ρόλο των κοινοβουλευτικών σωμάτων που εκλέγονταν με καθολική ψήφο. Δεύτερα κοινοβούλια, ενίοτε με κληρονομικά μέλη επέβαλλαν δραστικούς περιορισμούς στον εκδημοκρατισμό των αντιπροσωπευτικών κοινοβουλευτικών σωμάτων. Σε αρκετές χώρες τα πολιτικά δικαιώματα εξακολουθούσαν να παραχωρούνται με περιουσιακούς περιορισμούς που ενισχύονταν από μορφωτικά κριτήρια.
Σε όλα αυτά προστέθηκε και το μαγείρεμα των εκλογικών περιφερειών προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ή μεγιστοποιηθεί η υποστήριξη προς ορισμένα κόμματα. Στους δειλούς η επιφυλακτικούς ψηφοφόρους μπορούσε να ασκηθεί πίεση με τη μέθοδο της ανοιχτής ψηφοφορίας, ιδιαίτερα όταν διεξαγόταν υπό τα όμματα ισχυρών γαιοκτημόνων ή άλλων αφεντικών
Τέλος υπήρχε και η λύση του απλού σαμποτάζ, με το να καθίσταται περίπλοκη η διαδικασία εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους
Παρά τους ανασταλτικούς μηχανισμούς ο δυτικός κόσμος μετά το 1905 εκινείτο σαφώς προς πολιτικά συστήματα που βασίζονταν σε όλο και ευρύτερα εκλογικά σώματα στα οποία κυριαρχούσε ο λαός
Λογική συνέπεια ήταν η πολιτική κινητοποίηση των μαζών για τις εκλογές και μέσω των εκλογών, προκειμένου να ασκηθεί πίεση στις εθνικές κυβερνήσεις. Με αποτέλεσμα την οργάνωση μαζικών κινημάτων και μαζικών κομμάτων και τη χρήση μαζικής προπαγάνδας από τα αναπτυσσόμενα μέσα μαζικής επικοινωνίας (Τύπος). Ο αυξανόμενος εκδημοκρατισμός όμως καθιστούσε αδύνατο τον δημόσιο διάλογο με κάποιους ελάχιστους όρους ειλικρίνειας . Ποιός υποψήφιος ήθελε να πει στους ψηφοφόρους του ότι τους θεωρούσε υπερβολικά ηλίθιους και αμαθείς για να κρίνουν την καλύτερη λύση στην πολιτική; Και ότι τα αιτήματα τους δεν ήταν μόνο παράλογα αλλά κι επικίνδυνα για το μέλλον της χώρας. Ποιός πολιτικός θα έλεγε ευθαρσώς τι εννοούσε; Η σοβαρή συζήτηση της πολιτικής περιοριζόταν στον κόσμο των διανοουμένων και στη μειονότητα του μορφωμένου αναγνωστικού κοινού
Όταν οι άνδρες που κυβερνούσαν ήθελαν να πουν πραγματικά αυτό που εννοούσαν το έκαναν στους διαδρόμους της εξουσίας, στις λέσχες, στις ιδιωτικές κοινωνικές συναντήσεις, στις κυνηγετικές διοργανώσεις ή τα σαββατοκύριακα στις εξοχικές επαύλεις. Η εποχή του εκδημοκρατισμού μετεβλήθη σε εποχή δημόσιας πολιτικής υποκρισίας, διπροσωπίας αλλά και πολιτικής σάτιρας
Γιατί ποιός έξυπνος παρατηρητής δεν έβλεπε το πελώριο χάσμα ανάμεσα στον δημόσιο λόγο και στην πολιτική πραγματικότητα;