Αν η άνοδος των κομμάτων της εργατικής τάξης ήταν μια από τις μείζονες έμμεσες συνέπειες της πολιτικής του εκδημοκρατισμού, άλλη μια ήταν η άνοδος του εθνικισμού. Ο εθνικισμός δεν ήταν νέο φαινόμενο. Ωστόσο την περίοδο 1880-1914 έκανε ένα εντυπωσιακό άλμα και άλλαξε το ιδεολογικό και πολιτικό του περιεχόμενο
Η λέξη εθνικισμός πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα για να περιγράψει ομάδες δεξιών ιδεολόγων στη Γαλλία και την Ιταλία, που κράδαιναν με πάθος την εθνική σημαία ενάντια σε ξένους, φιλελεύθερους και σοσιαλιστές, και υποστήριζαν το είδος της επιθετικής επέκτασης του δικού τους κράτους, η οποία επρόκειτο να γίνει τόσο χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτών των κινημάτων
Το υπόστρωμα κάθε λογής εθνικισμού ήταν το ίδιο : η ετοιμότητα των ανθρώπων να ταυτιστούν συναισθηματικά με το <<έθνος>> τους και να κινητοποιηθούν πολιτικά
Η ουσία του πρωτογενούς <<δεξιού>> εθνικισμού- που αναδύθηκε σε ήδη συγκροτημένα κράτη-έθνη- ήταν ακριβώς ο ισχυρισμός ότι η άκρα δεξιά στην πολιτική είχε το μονοπώλιο του πατριωτισμού, και συνεπώς όλοι οι άλλοι στιγματίζονταν λίγο-πολύ ως προδότες
Στην περίοδο αυτή ήταν πλέον σαφές ότι η εθνική ταυτότητα αποτελούσε ήδη μείζονα παράγοντα της πολιτικής των κρατών. Μέσα στους κόλπους του πολιτικού εθνικισμού σημειώθηκε μια σειρά θεμελιωδών μεταλλαγών, με βαρύνουσες συνέπειες για τον 20ο αιώνα. Τέσσερεις είναι οι όψεις αυτών των μεταλλαγών
Η πρώτη όπως είδαμε , είναι η ανάδυση του εθνικισμού και του πατριωτισμού ως ιδεολογίας την οποία οικειοποιήθηκε η δεξιά. Ακραία έκφραση της όψης αυτής υπήρξε ο φασισμός κατά τον μεσοπόλεμο, του οποίου οι ιδεολογικοί πρόδρομοι εντοπίζονται εδώ
Η δεύτερη αφορά την παραδοχή ότι η εθνική αυτοδιάθεση δεν αποτελούσε προνόμιο ορισμένων μόνο εθνών που μπορούσαν να επιδείξουν οικονομική, πολιτική και πολιτισμική αντοχή στο χρόνο, αλλά κάθε ομάδας που αυτοχαρακτηριζόταν <<έθνος>>
Η τρίτη όψη είναι η αυξανόμενη τάση να θεωρείται ότι καμμιά μορφή αυτονομίας δεν πληρούσε τους όρους της <<εθνικής αυτοδιάθεσης>> εκτός από την πλήρη εθνική ανεξαρτησία
Τέλος εμφανίζεται μια νέα τάση σύμφωνα με την οποία το <<έθνος>> ορίζεται με αναφορά στην εθνότητα και ιδιαίτερα με αναφορά στη γλώσσα
Η λέξη εθνικισμός πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα για να περιγράψει ομάδες δεξιών ιδεολόγων στη Γαλλία και την Ιταλία, που κράδαιναν με πάθος την εθνική σημαία ενάντια σε ξένους, φιλελεύθερους και σοσιαλιστές, και υποστήριζαν το είδος της επιθετικής επέκτασης του δικού τους κράτους, η οποία επρόκειτο να γίνει τόσο χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτών των κινημάτων
Το υπόστρωμα κάθε λογής εθνικισμού ήταν το ίδιο : η ετοιμότητα των ανθρώπων να ταυτιστούν συναισθηματικά με το <<έθνος>> τους και να κινητοποιηθούν πολιτικά
Η ουσία του πρωτογενούς <<δεξιού>> εθνικισμού- που αναδύθηκε σε ήδη συγκροτημένα κράτη-έθνη- ήταν ακριβώς ο ισχυρισμός ότι η άκρα δεξιά στην πολιτική είχε το μονοπώλιο του πατριωτισμού, και συνεπώς όλοι οι άλλοι στιγματίζονταν λίγο-πολύ ως προδότες
Στην περίοδο αυτή ήταν πλέον σαφές ότι η εθνική ταυτότητα αποτελούσε ήδη μείζονα παράγοντα της πολιτικής των κρατών. Μέσα στους κόλπους του πολιτικού εθνικισμού σημειώθηκε μια σειρά θεμελιωδών μεταλλαγών, με βαρύνουσες συνέπειες για τον 20ο αιώνα. Τέσσερεις είναι οι όψεις αυτών των μεταλλαγών
Η πρώτη όπως είδαμε , είναι η ανάδυση του εθνικισμού και του πατριωτισμού ως ιδεολογίας την οποία οικειοποιήθηκε η δεξιά. Ακραία έκφραση της όψης αυτής υπήρξε ο φασισμός κατά τον μεσοπόλεμο, του οποίου οι ιδεολογικοί πρόδρομοι εντοπίζονται εδώ
Η δεύτερη αφορά την παραδοχή ότι η εθνική αυτοδιάθεση δεν αποτελούσε προνόμιο ορισμένων μόνο εθνών που μπορούσαν να επιδείξουν οικονομική, πολιτική και πολιτισμική αντοχή στο χρόνο, αλλά κάθε ομάδας που αυτοχαρακτηριζόταν <<έθνος>>
Η τρίτη όψη είναι η αυξανόμενη τάση να θεωρείται ότι καμμιά μορφή αυτονομίας δεν πληρούσε τους όρους της <<εθνικής αυτοδιάθεσης>> εκτός από την πλήρη εθνική ανεξαρτησία
Τέλος εμφανίζεται μια νέα τάση σύμφωνα με την οποία το <<έθνος>> ορίζεται με αναφορά στην εθνότητα και ιδιαίτερα με αναφορά στη γλώσσα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου