Αδρεναρχή

 Η αδρεναρχή είναι ο όρος για την ωρίμανση της έκκρισης ανδρογόνων από τα επινεφρίδια που κανονικά ξεκινά στην πρώιμη παιδική ηλικία. Αυτή η «εφηβεία των επινεφριδίων» είναι ανεξάρτητη από την αληθινή (κεντρική/πλήρη/εξαρτώμενη από τη γοναδοτροπίνη) εφηβεία: ξεκινά πριν από την πραγματική εφηβεία και μεγιστοποιείται στα τέλη της εφηβείας . Ορίζεται από την αύξηση του επιπέδου της θειικής δεϋδροεπιανδροστερόνης στο αίμα (DHEAS). Οι συγκεντρώσεις της πέφτουν κατά τη νεογνική περίοδο λόγω της φθίνουσας λειτουργίας της εμβρυϊκής ζώνης του φλοιού των επινεφριδίων. Αρχίζουν να ανεβαίνουν ξανά ξεκινώντας από την ηλικία των 3 έως 6 ετών. Τα αγόρια έχουν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα στις περισσότερες ηλικίες από 6 ετών και μετά.

Ως αδρεναρχή αναγνωρίζεται η αλλαγή της ανταπόκρισης του φλοιού των επινεφριδίων στην ACTH, λόγω αλλαγής στη δράση των ενζύμων και ανάπτυξη της δικτυωτής ζώνης των επινεφριδίων. Στο προεπινεφριδικό παιδί, από τα μέσα της βρεφικής ηλικίας έως την ηλικία των 5 ετών, τα επίπεδα ανδρογόνων των επινεφριδίων είναι πολύ χαμηλά. Στη συνέχεια αυξάνονται DHEA-DHEAS και τα πρόδρομα τους και παράλληλα σε μικρότερο βαθμό η τεστοστερόνη και η ανδροστενδιόνη ενώ τα επίπεδα κορτιζόλης στον ορρό παραμένουν σταθερά. Η βιολογία και η σημασία της αδρεναρχής είναι από τα μεγάλα μυστήρια της ενδοκρινολογίας.

Η στεροειδογέννεση ξεκινάει από την χοληστερόλη. Το ένα μονοπάτι είναι από την προγεστερόνη στα αλατοκορτικοειδή (zona glomerulosa), το δεύτερο μονοπάτι είναι από την πρεγνενολόνη και 17-ΟΗ πρεγνενολόνη προς την κορτιζόλη(zona fasciculata), το τρίτο μονοπάτι προς τα 17-κετοστεροειδή, το τέταρτο προς β-ΟΗ-στεροειδή και τέλος η οδός της 5-α-αναγωγάσης για τα ανδρογόνα (zona reticularis). Η εξωτερική στιβάδα (ZG) εκφράζει τόσο την 21-υδροξυλάση (P450c21) όσο και τη μοναδική της 11β-υδροξυλάση (τύπος 2, P450c11ß2). Η μέση επινεφριδική ζώνη (ZF) εκφράζει το P450c17 (CYP17A1), η δραστηριότητα της 17α-υδροξυλάσης του οποίου είναι απαραίτητη για τη βιοσύνθεση γλυκοκορτικοειδών και ορμονών φύλου. Εκφράζει επίσης το P450c21 (CYP21A2) και το P450c11ß1 (CYP11B1). Το πιο εσωτερικό (ZR) του φλοιού των επινεφριδίων, τα κύτταρα theca των ωοθηκών και τα κύτταρα Leydig των όρχεων σχηματίζουν 17-κετοστεροειδή (DHEA > ανδροστενοδιόνη) κυρίως μέσω της 17-υδροξυπρεγνενολόνης μέσω της δραστηριότητας 17,20-λυάσης της P450c150. Τα 17β-υδροξυστεροειδή είναι ισχυρά στεροειδή του φύλου. Στη ΖR και στα κύτταρα theca της ωοθήκης απαιτείται 17-β-ΟΗ στεροειδική αφυδρογονάση 5 (17ßHSD5) για να σχηματίσει τεστοστερόνη από τα 17-κετοστεροειδή ενώ στα κύτταρα Leydig απαιτείται 17ßHSD τύπου 3 με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Η οιστραδιόλη σχηματίζεται στα κοκκιώδη κύτταρα των ωοθηκών κυρίως από την ανδροστενεδιόνη από τις διαδοχικές δράσεις του 17βHSD τύπου 1 και της αρωματάσης. Η αρωματάση των κυττάρων Leydig σχηματίζει κατά προτίμηση οιστραδιόλη από τεστοστερόνη και επίσης μετατρέπει την ανδροστενεδιόνη σε οιστρόνη, από την οποία το κύτταρο Sertoli με 17ßHSD τύπου 1 σχηματίζει οιστραδιόλη.