Από τη λέξη άκρα που σημαίνει σύνορο είναι τα παλαιότερα δείγματα ποίησης που έχουν σωθεί από τα βυζαντινά χρόνια. Η θεματική είναι η ζωή και τα πολεμικά κατορθώματα των ακριτών, φρουρών των ανατολικών συνόρων του βυζαντινού κράτους, περιοχή ανάμεσα στην Καππαδοκία και τον Ευφράτη. Η αναχαίτηση των Αράβων (7ο-11ο αι.) ήταν το βασικό μέλημα των ακριτών. Στα μέσα του 9ου αι. που το βυζάντιο προσπαθεί να ανακαταλάβει ανατολικά εδάφη πλάθονται οι πρώτοι θρύλοι για τα κατορθώματα αυτών των πολεμιστών. Ήδη κατά τον 10ο αι. οι Παφλαγόνες, οι λαϊκοί ραψωδοί της εποχής, γ'υριζαν στα εδάφη της αυτοκρατορίας "ωδάς τινάς συμπλάσαντες πάθη περιεχούσας ενδόξων ανδρών και προς οβολόν άδοντες καθ' εκάστην οικίαν". Έτσι διαδίδονται τα τραγούδια, με το στοιχείο του υπερφυσικού και με ιστορικά γεγονότα, και με τον προφορικό τους χαρακτήρα σε ένα αρμονικό σύνολο. Τα περισσότερα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή και σώθηκαν μέσα από την προφορική παράδοση μέχρι και σήμερα, συχνά με παραλλαγές.
Κατά τον 10ο αι. τα περισσότερα είχαν κύριο ήρωα τον Βασίλειο Διγενή Ακρίτη και τα υπερφυσικά του κατορθώματα. Διγενής σημαίνει δύο γένη ελληνικό και αραβικό. Ένα αιώνα μετά ένας άγνωστος λόγιος συνέλεξε το πολυάριθμο ασματικό υλικό που κυκλοφορούσε για τον Διγενή, το επεξεργάστηκε για να προχωρήσει στη σύνθεση ενός εκτεταμένου ποιητικού έργου. Το ποίημα δημιούργησε έναν καινούριο κύκλο ακριτικών τραγουδιών, και έμεινε άγνωστο μέχρι το 1875 οπότε και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά. Σήμερα είναι γνωστές έξι παραλλαγές καθώς και μια πεζή διασκευή από την Άνδρο, που χρονολογείται το 1632 και βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης
Ο κύριος άξονας είναι η προσωπικότητα και τα πολεμικά κατορθώματα , αλλά και η καταγωγή του Διγενή, ο γάμος του με την Ευδοκία (κόρη του στρατηγού Δούκα), η μονομαχία με την αμαζόνα Μαξιμώ και η περιγραφή του ανακτόρου του στον Ευφράτη. Βέβαια η παιδεία του συγγραφές διαμόρφωσε ένα κείμενο στο οποίο η λογιοσύνη, ο παραινετικός χαρακτήρας και οι παραχωρήσεις στην αρχαϊζουσα μειώνουν την αμεσότητα, το ρωμαλέο ύφος και την φρεσκάδα των ακριτικών τραγουδιών. Όμως υπογραμμίζει τη χρήση της δημώδους γλώσσας στην έντεχνη πλέον λογοτεχνία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου