H αλδοστερόνη παίζει σημαντικό ρόλο στην ομοιόσταση υγρών και ηλεκτρολυτών στους νεφρούς. Υπάρχουν γενετικές βλάβες που οδηγούν σε αυξημένη παραγωγή αλδοστερόνης (ή άλλου αλατοκορτικοειδούς) από τον φλοιό των επινεφριδίων που χαρακτηρίζονται από πρώιμη έναρξη, σοβαρή ή ανθεκτική υπέρταση και χαμηλά επίπεδα ρενίνης. Ανάλογα με το αίτιο οι ασθένειες αυτές ξεχωρίζουν κλινικά, βιοχημικά, με διαφορές στα επίπεδα αλδοστερόνης και καλίου. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με γενετικό έλεγχο που επιτρέπει στοχευμένη θεραπεία
Εισαγωγή
H αλδοστερόνη είναι το κύριο αλατοκορτικοειδές στον άνθρωπο. Παράγεται στη zona
glomerulosa των επινεφριδίων και δρα στα επιθηλιακά κύτταρα του αθροιστικού σωληναρίου του νεφρού, αλλά και στο παχύ έντερο, τους ιδρωτοποιούς και τους σιαλογόνους αδένες. Η παραγωγή της ελέγχεται στενά για να διατηρήσει τους ηλεκτρολύτες και την ομοιόσταση υγρών από τους νεφρούς. Η αλδοστερόνη και ο υποδοχέας της έχουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της αρ. πίεσης και είναι μείζονες παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Επίσης έχουν σημαντικό ρόλο στην επαναρρόφηση νατρίου (επαναρροφάται περίπου το 5-10% του διηθημένου νατρίου) στον άπω νεφρώνα και τη ρύμιση καλίου και υδρογόνου
Η πλειονότητα των δράσεων της αλδοστερόνης σε κάλιο και νάτριο γίνεται μέσω του ΜR (mineralocorticoid receptor-παράγων μεταγραφής που ανήκει στους πυρηνικούς υποδοχείς). Ο ΜR συνδέει με την ίδια συγγένεια αλδοστερόνη και κορτιζόλη η οποία κυκλοφορεί σε 100-1000 φορές υψηλότερη συγκέντρωση. Στους επιθηλιακούς ιστούς στόχους η ειδική δέσμευση της αλδοστερόνης στον ΜR είναι δυνατή με τη δράση ενός ενζύμου της HSD11B2 (11-β-αφυδρογονάση) που μετατρέπει την κορτιζόλη σε κορτιζόνη (ανενεργός μεταβολίτης). Το σωληναριακό τμήμα του νεφρού εκφράζει ΜR και επιτρέπει αλατοκορτικοειδή δράση. Σε μη επιθηλιακούς ιστούς στόχους όπως ο εγκέφαλος και ο λιπώδης ιστός ο ΜR θεωρείται υποδοχέας υψηλής συγγένειας για γλυκοκορτικοειδείς ορμόνες
H αλδοστερόνη συντίθεται από χοληστερόλη στη zona glomerulosa και το τελικό στάδιο σύνθεσης καταλύεται από τη συνθετάση της αλδοστερόνης, ενώ η κορτιζόλη συντίθεται στη zona fasciculata και στο τελικό βήμα συμμετέχει η 11β-υδροξυλάση. Αυτά τα δύο ένζυμα είναι εξαιρετικά ομόλογα και τα γονίδια τους βρίσκονται παράλληλα στο χρωμόσωμα 8q21-q22. Η σύνθεση της αλδοστερόνης ρυθμίζεται στενά από το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης και την εξωκυττάρια συγκέντρωση καλίου
Η υπέρταση που προκύπτει από υπερέκκριση αλατοκορτικοειδών μπορεί να προκληθεί από οποιαδήποτε βλάβη στην παραγωγή ή στη λειτουργία της αλδοστερόνης. Αυτό περιλαμβάνει ασθένειες των επινεφριδίων με αυτόνομη παραγωγή αλδοστερόνης ή μορφές συγγενούς υπερπλασίας επινεφριδίων με περίσεια αλατοκορτικοειδών. Επίσης υπερβολική έκφραση του MR στο νεφρό λόγω μεταλλάξεων ή ενεργοποίηση από κορτιζόλη επίσης οδηγούν σε υπέρταση. Αν και επηρεάζουν με παρόμοιο τρόπο την αρ. πίεση και τους ηλεκτρολύτες ωστόσο διαφέρουν στο ορμονικό profil και στους υποκείμενους γενετικούς μηχανισμούς
Εισαγωγή
H αλδοστερόνη είναι το κύριο αλατοκορτικοειδές στον άνθρωπο. Παράγεται στη zona
glomerulosa των επινεφριδίων και δρα στα επιθηλιακά κύτταρα του αθροιστικού σωληναρίου του νεφρού, αλλά και στο παχύ έντερο, τους ιδρωτοποιούς και τους σιαλογόνους αδένες. Η παραγωγή της ελέγχεται στενά για να διατηρήσει τους ηλεκτρολύτες και την ομοιόσταση υγρών από τους νεφρούς. Η αλδοστερόνη και ο υποδοχέας της έχουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της αρ. πίεσης και είναι μείζονες παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Επίσης έχουν σημαντικό ρόλο στην επαναρρόφηση νατρίου (επαναρροφάται περίπου το 5-10% του διηθημένου νατρίου) στον άπω νεφρώνα και τη ρύμιση καλίου και υδρογόνου
Η πλειονότητα των δράσεων της αλδοστερόνης σε κάλιο και νάτριο γίνεται μέσω του ΜR (mineralocorticoid receptor-παράγων μεταγραφής που ανήκει στους πυρηνικούς υποδοχείς). Ο ΜR συνδέει με την ίδια συγγένεια αλδοστερόνη και κορτιζόλη η οποία κυκλοφορεί σε 100-1000 φορές υψηλότερη συγκέντρωση. Στους επιθηλιακούς ιστούς στόχους η ειδική δέσμευση της αλδοστερόνης στον ΜR είναι δυνατή με τη δράση ενός ενζύμου της HSD11B2 (11-β-αφυδρογονάση) που μετατρέπει την κορτιζόλη σε κορτιζόνη (ανενεργός μεταβολίτης). Το σωληναριακό τμήμα του νεφρού εκφράζει ΜR και επιτρέπει αλατοκορτικοειδή δράση. Σε μη επιθηλιακούς ιστούς στόχους όπως ο εγκέφαλος και ο λιπώδης ιστός ο ΜR θεωρείται υποδοχέας υψηλής συγγένειας για γλυκοκορτικοειδείς ορμόνες
H αλδοστερόνη συντίθεται από χοληστερόλη στη zona glomerulosa και το τελικό στάδιο σύνθεσης καταλύεται από τη συνθετάση της αλδοστερόνης, ενώ η κορτιζόλη συντίθεται στη zona fasciculata και στο τελικό βήμα συμμετέχει η 11β-υδροξυλάση. Αυτά τα δύο ένζυμα είναι εξαιρετικά ομόλογα και τα γονίδια τους βρίσκονται παράλληλα στο χρωμόσωμα 8q21-q22. Η σύνθεση της αλδοστερόνης ρυθμίζεται στενά από το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης και την εξωκυττάρια συγκέντρωση καλίου
Η υπέρταση που προκύπτει από υπερέκκριση αλατοκορτικοειδών μπορεί να προκληθεί από οποιαδήποτε βλάβη στην παραγωγή ή στη λειτουργία της αλδοστερόνης. Αυτό περιλαμβάνει ασθένειες των επινεφριδίων με αυτόνομη παραγωγή αλδοστερόνης ή μορφές συγγενούς υπερπλασίας επινεφριδίων με περίσεια αλατοκορτικοειδών. Επίσης υπερβολική έκφραση του MR στο νεφρό λόγω μεταλλάξεων ή ενεργοποίηση από κορτιζόλη επίσης οδηγούν σε υπέρταση. Αν και επηρεάζουν με παρόμοιο τρόπο την αρ. πίεση και τους ηλεκτρολύτες ωστόσο διαφέρουν στο ορμονικό profil και στους υποκείμενους γενετικούς μηχανισμούς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου