ΣΠΥΡΟΣ ΑΣΔΡΑΧΑΣ- Άριστον ύδωρ

Το Πινδαρικό <<άριστον ύδωρ>> συνέλκει όλα τα <<εσωτερικά νερά>>: τις πηγές που <<άνω ποταμών χωρούσι>>, τα ποτάμια και τους παραποτάμους, τις νεροσυρμές, τις λίμνες, τα νερά που αναβλύζουν, τα πηγάδια, ακόμα και τους λόμπους και τις στέρνες που τροφοδοτεί η βροχή
Δεν θ' αναλωθεί τούτο το βραχύ σημείωμα κάνοντας λόγο για τις υδραυλικές οικονομίες, αλλά για τις ταπεινότερες, τις αρδευτικές: τις καλλιέργειες, όπως τις γνώρισε μακραίωνα ο τόπος μας, τα ποτιστικά νερά
Ας θυμηθούμε ότι τα εσωτερικά νερά έχουν στοιχειώσει τον τόπο και τα πλάσματα του: τα νερά σε όλες τις επιχωριάζουσες γλωσσικές μορφές τους-στα ελληνικά, στα σλάβικα, στα τούρκικα, στα ιταλικά. Οι λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό το νερό είναι άπειρες
Τα ποτιστικά νερά τα διαχειρίζονταν κατανέμοντας τα στις καλλιέργειες με βάση το χρόνο: κόβανε το νερό των ρυακιών ώστε να κατανεμηθεί στα αυλάκια των αρδευόμενων κτημάτων. Ένα λατινόγλωσσο βενετικό κείμενο του τέλους του 17ου αιώνα, αναφερόμενο στο Ληλάντιο Πεδίο της Εύβοιας, μνημονεύει τον <<ποτάμαρχο>> που έργο του ήταν να μοιράζει τα ποτιστικά νερά. Στην Αθήνα τον έλεγαν <<ποταμάρχη>>. Υπήρχε λοιπόν έλεγχος των ποτιστικών νερών, όχι όμως κυριότητα, έλεγχος κοινοτικός
Ας τονιστεί ότι ο ελλαδικός χώρος είχε υψηλό ποσοστό αρδευόμενων καλλιεργειών. Στη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, ο τουρκικός πληθυσμός (υποδεέστερος του ελληνικού) έλεγχε το μέγιστο των αρδευόμενων γαιών, ιδίως στην Πελοπόννησο
Κοινό αγαθό το νερό, δεν το ιδιοποιείται ο χρήστης, το διαχειρίζεται η κρατική ή τοπική εξουσία ως κοινοτική συλλογικότητα. Ο δαμασμός των νερών γίνεται έργο ευποιίας και προσφοράς. Γίνονται υδραγωγεία και γέφυρες
 Υπάρχει ωστόσο και η ατομικότερη διαχείρηση: το μαγγανοπήγαδο, η εφυής κατασκευή με τα μικρά δοχεία γύρω από τον τροχό που τον κινεί το άλογο. Το νερό διοχετεύεται σε αυλάκια και ποτίζει το αγρόκτημα
Θα ήταν πολύ μακρύς ο λόγος αν κανείς μιλούσε για τη μαγεία των νερών. Νερά καθρέφτες όπου θαυμάζει την ομορφιά του ο Νάρκισσος, το αθάνατο νερό, νερό πολύτιμο που ο φιλάργυρος δεν το δίνει ούτε στον άγγελο του. Νερά που αναπαρασταίνει η ζωγραφική, αλλά και η μουσική όπως ο Μολδάβας του Σμέτανα. Νερό της στέρησης (θα πούμε το νερό νεράκι), νερό της δίψας και του καμάτου: <<άριστον ύδωρ>>, που από διαχειριζόμενο έγινε εμπόρευμα
Το κοινό αγαθό δεν μπορεί να το ιδιοποιηθεί παρά το πνεύμα του Κακού: ο Δράκοντας που κρατά την πηγή και ζητά το εξιλαστήριο ετήσιο θύμα. Ο μύθος είναι παμπάλαιος. Τον κακό κλειδοκράτορα της πηγής τον σκότωσε στη Λιβύη ο άγιος Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος. Σκοτώνει τον Δράκοντα κι απελευθερώνει την πηγή, τη νερομάνα
Ωστόσο το άριστον ύδωρ δεν είναι πάντα φιλικό στους ανθρώπους: πλημμυρίζει κι άλλοτε γίνεται στεκούμενο κι αρρωστημένο. Γίνεται ένα αδιαπέραστο σύνορο που για να το περάσεις πρέπει να στήσεις γέφυρα και να θυσιάσεις την όμορφη γυναίκα του πρωτομάστορα. Άλλοτε το πετροβολάς και του ζητάς να στρέψει πίσω, όπως του Κίτσου η μάννα που ήθελε να περάσει αντίπερα στα κλέφτικα λημέρια
Ας θυμηθούμε και ταπεινότερα πράγματα: τον μπότη ή νεμπότι, το πήλινο δοχείο χωρίς επίστρωση, που από τους ιδρωμένους πόρους του κράταγε δροσερό το νερό, κάτι αντίστοιχο με τον αμφορέα
Κι ας μη λησμονούμε το ταπεινό ανθογυάλι με τα μυρωδικά λουλούδια : <<μανουσάκια στο ποτήρι/μπάλσαμο στο παραθύρι>>