Μεταβολισμός λιπών

 Τα δύο πιο κλινικά σχετικά λιπίδια του πλάσματος είναι η χοληστερόλη και τα TG . Οι φυσιολογικοί ρόλοι της χοληστερόλης περιλαμβάνουν: (1) συστατικό της κυτταρικής μεμβράνης, (2) πρόδρομος για τη σύνθεση στεροειδών ορμονών, χολικών οξέων και οξυστερολών, (3) τροποποιητής νευρωνικών μορίων σηματοδότησης. Τα TG είναι μια πηγή ενέργειας για τους μυς και τον λιπώδη ιστό. Η χοληστερόλη και τα TG κυκλοφορούν απομονωμένα μέσα στον υδρόφοβο πυρήνα των σφαιρικών σωματιδίων λιποπρωτεΐνης, προστατευμένα από το υδατικό πλάσμα από επιφανειακά φωσφολιπίδια και απολιποπρωτεΐνες. Τα είδη λιποπρωτεϊνών, όπως τα χυλομικρά (CM), η πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (VLDL), η λιποπρωτεΐνη μέσης πυκνότητας (IDL), η LDL και η HDL διακρίνονται από χαρακτηριστικά όπως η λειτουργία, το μέγεθος, η πυκνότητα, η σχετική περιεκτικότητα σε λιπίδια και οι απολιποπρωτεΐνες τους.  Τα τελευταία συστατικά παρέχουν σταθερότητα στα σωματίδια και μπορούν να χρησιμεύσουν ως συνδέτες για υποδοχείς και ως συμπαράγοντες για την επεξεργασία και τα μόρια μεταφοράς.

Η χοληστερόλη του πλάσματος προέρχεται κυρίως από την ηπατική σύνθεση , με ίσως μόνο το 15% έως 20% να προέρχεται από τη διατροφή. Η διατροφική χοληστερόλη απορροφάται από τα εντεροκύτταρα στο ανώτερο λεπτό έντερο μέσω του μεταφορέα 1 τύπου (Niemann-Pick C1). Στο ήπαρ, η χοληστερόλη μπορεί να ληφθεί από το πλάσμα με πρόσληψη λιποπρωτεϊνών ή μπορεί να συντεθεί de novo μέσω μιας διαδικασίας πολλαπλών σταδίων, για την οποία το ένζυμο 3-υδροξυ-3-μεθυλγλουταρυλ CoA αναγωγάση (HMGCR) είναι καθοριστικό.  

Η TG του πλάσματος προέρχεται τόσο από διατροφικές πηγές όσο και από την ηπατική σύνθεση. Τα διαιτητικά λιπαρά οξέα προσλαμβάνονται από πρωτεΐνες μεταφοράς (enterocytic fatty acid transport proteins) και συντίθενται σε TG με μια διαδικασία πολλαπλών σταδίων που περιλαμβάνει διακυλγλυκερόλη-ο-ακυλοτρανσφεράση. Η σύνθεσηTG και CE σε εκκολαπτόμενες λιποπρωτεΐνες τόσο στο έντερο όσο και στο ήπαρ απαιτεί πρωτεΐνη μεταφοράς τριγλυκεριδίων. Στο έντερο, η ενδοκυτταρική πρωτεΐνη SAR1B GTPase που κωδικοποιείται από το γονίδιο SAR1B είναι επίσης απαραίτητη για τη συναρμολόγηση των σωματιδίων CM.

Τα CM περιέχουν ~90% TGs, με το υπόλοιπο λιπίδιο να περιλαμβάνει διατροφική ελεύθερη χοληστερόλη. Τα CM διασχίζουν τα λεμφικά του εντέρου και εισέρχονται στην κυκλοφορία μέσω του θωρακικού πόρου. Τα CMs απομακρύνονται γρήγορα από την κυκλοφορία μέσω υδρόλυσης με τη μεσολάβηση της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης (LPL), με τα απελευθερωμένα λιπαρά οξέα να προσλαμβάνονται από τους περιφερειακούς ιστούς. Τα υπολείμματα χυλομικρών χωρίς TG καθαρίζονται ηπατικά από την LDL receptor-related protein type 1 

Η κύρια λιποπρωτεΐνη που συντίθεται και εκκρίνεται από το ήπαρ είναι η VLDL, η οποία περιέχει TG και CE/C σε αναλογία 3 προς 4:1 μαζί με ένα μόνο καθοριστικό μόριο apo B-100 . Τα TG εντός της κυκλοφορούσας VLDL υδρολύονται με LPL, αποδίδοντας αθηρογόνα υπολείμματα σωματιδίων όπως το IDL, το οποίο περιέχει περίπου ίσες συγκεντρώσεις TG και CE/C. Τα CE διασπώνται σε ελεύθερη χοληστερόλη από τη λιπάση λυσοσωμικού οξέος . Το Lp(a) έχει ένα ανεξάρτητο μεταβολικό μονοπάτι.

Η HDL μεσολαβεί στην αντίστροφη μεταφορά χοληστερόλης από τα περιφερικά κύτταρα στο ήπαρ. Η πτωχή σε λιπίδια apo A-I που περιέχει προ-HDL αποκτά χοληστερόλη από τα περιφερειακά κύτταρα  και μετά από περαιτέρω επεξεργασία από λεκιθίνη:ακυλοτρανσφεράση χοληστερόλης (LCAT) σχηματίζει ώριμη HDL. Τα σωματίδια HDL μπαίνουν με ενδοκυττάρωση στα ηπατοκύτταρα