Η ρυθμική έκκριση του GnRH (gonadotrophin-releasing hormone) από εξειδικευμένους υποθαλαμικούς νευρώνες είναι βασικός νευροενδοκρινικός ρυθμιστής του ανθρώπινου αναπαραγωγικού συστήματος. Η ρυθμική έκκριση GnRH διαγείρει την έκκριση της ωχρινοτρόπου (LH) και της ωοθυλακιοτρόπου (FSH) ορμόνης από την υπόφυση οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν ανάπτυξη όρχεων στους άνδρες, παραγωγή τεστοστερόνης και αναπαραγωγική ικανότητα (σπερματογέννεση). Διαταραχές της ανάπτυξης που διακόπτουν τον άξονα GnRH μπορεί να οδηγήσουν σε συγγενή υπογοναδοτροφικό υπογοναδισμό (σπάνια πάθηση) που είναι θεραπεύσιμη μορφή ανδρικής στειρότητας. Οι προσεγγίσεις πρόκλησης γονιμότητας στους άνδρες αυτούς ποικίλλουν. Εδώ παρουσιάζονται οι τελευταίες θεραπευτικές προσεγγίσεις
Ο αναπαραγωγικός άξονας
Στους ανθρώπους η δραστηριότητα του άξονα αλλάζει κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. GnRH νευρώνες από την οσφρητική ακρολοφία μεταναστεύουν κατά μήκος των οσφρητικών ινών και φτάνουν στον τοξοειδή πυρήνα του υποθαλάμου πριν τη γέννηση. Τη 10η-15η εβδομάδα της εμβρυικής η hCG της μητέρας προκαλεί παραγωγή τεστοστερόνης από τους όρχεις. Στο δεύτερο 6μηνο της εμβρυικής ζωής η παραγωγή τεστοστερόνης ρυθμίζεται από την GnRH-επαγόμενη έκκριση της LH από την υπόφυση. Ο υποθάλαμο-υποφυσιακός άξονας παραμένει ενεργός το πρώτο 6μηνο της ζωής (μίνι-εφηβεία), στη συνέχεια αδρανοποιείται και επανέρχεται στην αρχή της εφηβείας με τη χαρακτηριστική παλμική έκκριση GnRH αρχικά στη διάρκεια του ύπνου. Αυξάνονται προοδευτικά τα επίπεδα των ορμονών και καταλήγουν σε αναπαραγωγική ωριμότητα. Οι γοναδοτροπίνες ασκούν διαφορετικές επιδράσεις στους όρχεις. Η LH διαγείρει την ωρίμανση των διάμεσων κυττάρων Leydig που εκκρίνουν τεστοστερόνη και insulin-like factor 3 (INSL3). Η ενδο-ορχική τεστοστερόνη μαζί με την FSH επιδρά στα κύτταρα Sertoli για πρόκληση και διατήρηση σπερματογέννεσης. Ο ρόλος του INSL3 παραμένει ασαφής, αλλά είναι δείκτης της δραστηριότητας των κυττάρων Leydig και μπορεί να έχει αντι-αποπτωτικό αποτέλεσμα στα γεννητικά κύτταρα
Η FSH είναι σημαντική για την ανάπτυξη των σωληναρίων που εμφανίζεται η σπερματογέννεση. Διαγείρει τον πολλαπλασιασμό ανώριμων κυττάρων Sertoli τα οποία εκκρίνουν inhibin B (IB) και antimüllerian hormone (AMH). Τα ώριμα κύτταρα Sertoli υποστηρίζουν συγκεκριμένο αριθμό γεννητικών κυττάρων και καθορίζουν το τελικό μήκος του σπερματικού σωληναρίου. Το 90% του όγκου των όρχεων οφείλεται στα σπερματικά σωληνάρια, επομένως ο όγκος των όρχεων είναι κρίσιμος δείκτης γονιμότητας. Η ΑΜΗ εκκρίνεται από ανώριμα Sertoli και καταστέλλεται από την τεστοστερόνη. Επομένως είναι υψηλή νωρίς στην εφηβεία και πέφτει όσο αυξάνουν τα ανδρογόνα
Στο πρώτο 6μηνο της ζωής τα κύτταρα Sertoli δεν εκφράζουν ανδρογονικό υποδοχέα, και επομένως παρά τα υψηλά ενδο-ορχικά επίπεδα τεστοστερόνης τα κύτταρα παραμένουν ανώριμα
Όπως εξελίσσεται η εφηβεία αυξάνονται τα ενδο-ορχικά επίπεδα τεστοστερόνης από τα κύτταρα Leydig, τελειώνει η φάση πολλ/σιασμού και τα Sertoli ωριμάζουν, αναπτύσονται σωληνάρια και ξεκινάει η σπερματογέννεση. Τα επίπεδα τεστοστερόνης ενδο-ορχικά είναι πολύ υψηλότερα από αυτά του ορρού. Οι FSH και LH έχουν συμπληρωματικούς ρόλους και είναι και οι δύο αναγκαίες για να επιτευχθεί ποσοτική και ποιοτική φυσιολογική σπερματογέννεση
Ο αναπαραγωγικός άξονας
Στους ανθρώπους η δραστηριότητα του άξονα αλλάζει κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. GnRH νευρώνες από την οσφρητική ακρολοφία μεταναστεύουν κατά μήκος των οσφρητικών ινών και φτάνουν στον τοξοειδή πυρήνα του υποθαλάμου πριν τη γέννηση. Τη 10η-15η εβδομάδα της εμβρυικής η hCG της μητέρας προκαλεί παραγωγή τεστοστερόνης από τους όρχεις. Στο δεύτερο 6μηνο της εμβρυικής ζωής η παραγωγή τεστοστερόνης ρυθμίζεται από την GnRH-επαγόμενη έκκριση της LH από την υπόφυση. Ο υποθάλαμο-υποφυσιακός άξονας παραμένει ενεργός το πρώτο 6μηνο της ζωής (μίνι-εφηβεία), στη συνέχεια αδρανοποιείται και επανέρχεται στην αρχή της εφηβείας με τη χαρακτηριστική παλμική έκκριση GnRH αρχικά στη διάρκεια του ύπνου. Αυξάνονται προοδευτικά τα επίπεδα των ορμονών και καταλήγουν σε αναπαραγωγική ωριμότητα. Οι γοναδοτροπίνες ασκούν διαφορετικές επιδράσεις στους όρχεις. Η LH διαγείρει την ωρίμανση των διάμεσων κυττάρων Leydig που εκκρίνουν τεστοστερόνη και insulin-like factor 3 (INSL3). Η ενδο-ορχική τεστοστερόνη μαζί με την FSH επιδρά στα κύτταρα Sertoli για πρόκληση και διατήρηση σπερματογέννεσης. Ο ρόλος του INSL3 παραμένει ασαφής, αλλά είναι δείκτης της δραστηριότητας των κυττάρων Leydig και μπορεί να έχει αντι-αποπτωτικό αποτέλεσμα στα γεννητικά κύτταρα
Η FSH είναι σημαντική για την ανάπτυξη των σωληναρίων που εμφανίζεται η σπερματογέννεση. Διαγείρει τον πολλαπλασιασμό ανώριμων κυττάρων Sertoli τα οποία εκκρίνουν inhibin B (IB) και antimüllerian hormone (AMH). Τα ώριμα κύτταρα Sertoli υποστηρίζουν συγκεκριμένο αριθμό γεννητικών κυττάρων και καθορίζουν το τελικό μήκος του σπερματικού σωληναρίου. Το 90% του όγκου των όρχεων οφείλεται στα σπερματικά σωληνάρια, επομένως ο όγκος των όρχεων είναι κρίσιμος δείκτης γονιμότητας. Η ΑΜΗ εκκρίνεται από ανώριμα Sertoli και καταστέλλεται από την τεστοστερόνη. Επομένως είναι υψηλή νωρίς στην εφηβεία και πέφτει όσο αυξάνουν τα ανδρογόνα
Στο πρώτο 6μηνο της ζωής τα κύτταρα Sertoli δεν εκφράζουν ανδρογονικό υποδοχέα, και επομένως παρά τα υψηλά ενδο-ορχικά επίπεδα τεστοστερόνης τα κύτταρα παραμένουν ανώριμα
Όπως εξελίσσεται η εφηβεία αυξάνονται τα ενδο-ορχικά επίπεδα τεστοστερόνης από τα κύτταρα Leydig, τελειώνει η φάση πολλ/σιασμού και τα Sertoli ωριμάζουν, αναπτύσονται σωληνάρια και ξεκινάει η σπερματογέννεση. Τα επίπεδα τεστοστερόνης ενδο-ορχικά είναι πολύ υψηλότερα από αυτά του ορρού. Οι FSH και LH έχουν συμπληρωματικούς ρόλους και είναι και οι δύο αναγκαίες για να επιτευχθεί ποσοτική και ποιοτική φυσιολογική σπερματογέννεση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου