Σημαντικές αλλαγές στις λιποπρωτείνες του πλάσματος προκύπτουν απο διάφορα νοσήματα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αν η αιτία είναι δευτεροπαθής.
Παχυσαρκία: Συχνα συνοδεύεται από υπερλιπιδαιμία. Η αύξηση του λιπώδους ιστού και η αντίσταση στην ινσουλίνη έχουν ποικίλλες δράσεις στον μεταβολισμό των λιπιδίων. Περισσότερα ελεύθερα λιπαρά οξέα φτάνουν στο ήπαρ, όπου επανεστεροποιούνται και δημιουργούν τριγλυκερίδια και στη συνέχεια VLDL που βγαίνουν στην κυκλοφορία. Τα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης αυξάνουν την παραγωγή λιπαρών οξέων από το ήπαρ. Αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων επίσης προκαλεί αυξημένη ηπατική παραγωγή VLDL σε παχύσαρκα άτομα και τα επίπεδα HDL είναι χαμηλά και αυτό οφείλεται στην ελαττωμένη λιπόλυση. Απώλεια βάρους σημαίνει πολλές φορές αποκατάσταση των λιπιδίων.
Σακχαρώδης Διαβήτης: ασθενείς με ΣΔ τύπου 1 δεν έχουν διαταραχή λιπιδίων αν έχουν καλή ρύθμιση του σακχάρου. Η διαβητική κετοξέωση συχνά συνοδεύεται απο υπερτριγλυκεριδαιμία λόγω αυξημένης ηπατικής παραγωγής ελεύθερων λιπαρών οξέων. Ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 συχνά έχουν δυσλιπιδαιμία, ακόμα και με καλή ρύθμιση σακχάρου. Τα αυξημένα επίπεδα και η αντίσταση στην ινσουλίνη έχουν ποικίλλες δράσεις στον λιπώδη ιστό : (1) ελλάτωση της LPL δραστικότητας και ελαττωμένος καταβολισμός χυλομικρών και VLDL, (2) αυξημένη έκλυση ελεύθερων λιπαρών οξέων απο τον λιπώδη ιστό, (3) αυξημένη σύνθεση ελεύθερων λιπαρών οξέων στο ήπαρ και (4) αυξημένη ηπατική παραγωγή VLDL. Επίσης στον ΣΔ τύπου 2 υπάρχουν αυξημένα τριγλυκερίδια, αυξημένα επίπεδα LDL και ελαττωμένα επίπεδα HDL. Όταν συνυπάρχει και γενετική προδιάθεση για δυσλιπιδαιμία τα τριγλυκερίδια μπορεί να είναι πολύ αυξημένα και τότε υπάρχει κίνδυνος παγκρεατίτιδας.
Θυρεοειδική νόσος: ο υποθυρεοειδισμός συχνά συνοδεύεται απο αυξημένα επίπεδα LDL λόγω ελάττωσης της δραστικότητας των LDL υποδοχέων στο ήπαρ και καθυστέρησης στην κάθαρση της LDL. Τα αντίθετα ισχύουν στον υπερθυρεοειδισμό. Επίσης κάποιοι ασθενείς έχουν ήπια υπερτριγλυκεριδαιμία. Επειδή ο υποθυρεοειδισμός εύκολα αντιμετωπίζεται με την έναρξη της αγωγής υποχωρεί και η δυσλιπιδαιμία.
Νεφρική νόσος: το νεφρωσικό σύνδρομο συχνά συνοδεύεται απο μικτή δυσλιπιδαιμία (χοληστερόλη και τριγλυκερίδια). Φαίνεται ότι οφείλεται σε αυξημένη ηπατική παραγωγή και ελαττωμένη κάθαρση VLDL, με αυξημένη παραγωγή LDL. Ρύθμιση της νεφρικής νόσου ρυθμίζει και την δυσλιπιδαιμία, αν και οι ασθενείς με νεφρωσικό σύνδρομο συνήθως χρειάζονται υπολιπιδαιμική αγωγή. Στους ασθενείς με μεταμόσχευση νεφρού τα αυξημένα λιπίδια οφείλονται στην δράση των ανοσοκατασταλτικών (κυκλοσπορίνη και γλυκοκορτικοειδή) και είναι δύσκολη η αντιμετώπιση γιατί οι αναστολείς της HMG-CoA ρεδουκτάσης πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή.
Ηπατική νόσος: επειδή το ήπαρ είναι το κύριο σημείο παραγωγής και κάθαρσης λιποπρωτεινών, τα ηπατικά νοσήματα επηρεάζουν τα λιπίδια με ποικίλλους τρόπους. Ηπατίτιδα που οφείλεται σε λοίμωξη, φάρμακα ή αλκοόλ συνοδεύεται απο αύξηση VLDL και ήπια υπερτριγλυκεριδαιμία. Σοβαρή ηπατίτιδα και ηπατική ανεπάρκεια σημαίνει δραματική μείωση στο πλάσμα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων λόγω ελαττωμένης δυνατότητας σύνθεσης λιποπρωτεινών. Η χολόσταση σημαίνει σοβαρή υπερχοληστερολαιμία. Ένας βασικός τρόπος με τον οποίο αποβάλλεται χοληστερόλη είναι μέσω της χολής, είτε απ'ευθείας είτε μετά απο μετατροπή σε χολικά οξέα, και η χολόσταση διακόπτει αυτή τη δυνατότητα. Στην χολόσταση, η ελεύθερη χοληστερόλη ενώνεται με φωσφολιπίδια και εκκρίνεται στην κυκλοφορία (LP-X) και εναποτίθεται στο δέρμα και δημιουργεί βλάβες που μοιάζουν με τα ξανθώματα.
Αλκοόλ: η συνήθης κατανάλωση αυξάνει τα τριγλυκερίδια στο πλάσμα. Κινητοποιεί την ηπατική έκκριση VLDL, πιθανώς αναστέλλοντας την ηπατική οξείδωση ελεύθερων λιπαρών οξέων τα οποία μετατρέπονται σε τριγλυκερίδια και VLDL.Επίσης η συνήθης κατανάλωση αυξάνει τα επίπεδα HDL.
Οιστρογόνα: η χορήγηση τους αυξάνει την σύνθεση VLDL και HDL και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων. Τα λπίδια θα πρέπει να ελέγχονται σε ασθενείς που παίρνουν αντισυλληπτικά ή υποκατάσταση μετά την εμμηνόπαυση. Χρήση σκευασμάτων με χαμηλή δόση οιστρογόνου ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο απο τα λιπίδια.
Νόσοι αποθήκευσης λυσοσωμάτων: διαταραχή αποθήκευσης των εστέρων χοληστερόλης λόγω ανεπάρκειας της λυσοσωμικής λιπάσης, και διαταραχή στην αποθήκευση γλυκογόνου λόγω μετάλλαξης της γλυκοζο-6-φωσφατάσης (νόσος von Gierke's) μπορεί να προκαλέσουν δευτεροπαθή δυσλιπιδαιμία.
Σύνδρομο Cushing: τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης προκαλούν αυξημένη σύνθεση VLDL και τριγλυκεριδίων και ήπια αύξηση στην LDL.
Φάρμακα: αύξηση LDL: θειαζίδες, κυκλοσπορίνη, τεγκρετόλη, αύξηση HDL: οιστρογόνα, μείωση HDL: αναβολικά στεροειδή, β-αποκλειστές, αύξηση VLDL: οιστρογόνα, β-αποκλειστές, γλυκοκορτικοειδή, ρετινοικό οξύ, ρητίνες που δεσμεύουν χολικά οξέα.
Παχυσαρκία: Συχνα συνοδεύεται από υπερλιπιδαιμία. Η αύξηση του λιπώδους ιστού και η αντίσταση στην ινσουλίνη έχουν ποικίλλες δράσεις στον μεταβολισμό των λιπιδίων. Περισσότερα ελεύθερα λιπαρά οξέα φτάνουν στο ήπαρ, όπου επανεστεροποιούνται και δημιουργούν τριγλυκερίδια και στη συνέχεια VLDL που βγαίνουν στην κυκλοφορία. Τα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης αυξάνουν την παραγωγή λιπαρών οξέων από το ήπαρ. Αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων επίσης προκαλεί αυξημένη ηπατική παραγωγή VLDL σε παχύσαρκα άτομα και τα επίπεδα HDL είναι χαμηλά και αυτό οφείλεται στην ελαττωμένη λιπόλυση. Απώλεια βάρους σημαίνει πολλές φορές αποκατάσταση των λιπιδίων.
Σακχαρώδης Διαβήτης: ασθενείς με ΣΔ τύπου 1 δεν έχουν διαταραχή λιπιδίων αν έχουν καλή ρύθμιση του σακχάρου. Η διαβητική κετοξέωση συχνά συνοδεύεται απο υπερτριγλυκεριδαιμία λόγω αυξημένης ηπατικής παραγωγής ελεύθερων λιπαρών οξέων. Ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 συχνά έχουν δυσλιπιδαιμία, ακόμα και με καλή ρύθμιση σακχάρου. Τα αυξημένα επίπεδα και η αντίσταση στην ινσουλίνη έχουν ποικίλλες δράσεις στον λιπώδη ιστό : (1) ελλάτωση της LPL δραστικότητας και ελαττωμένος καταβολισμός χυλομικρών και VLDL, (2) αυξημένη έκλυση ελεύθερων λιπαρών οξέων απο τον λιπώδη ιστό, (3) αυξημένη σύνθεση ελεύθερων λιπαρών οξέων στο ήπαρ και (4) αυξημένη ηπατική παραγωγή VLDL. Επίσης στον ΣΔ τύπου 2 υπάρχουν αυξημένα τριγλυκερίδια, αυξημένα επίπεδα LDL και ελαττωμένα επίπεδα HDL. Όταν συνυπάρχει και γενετική προδιάθεση για δυσλιπιδαιμία τα τριγλυκερίδια μπορεί να είναι πολύ αυξημένα και τότε υπάρχει κίνδυνος παγκρεατίτιδας.
Θυρεοειδική νόσος: ο υποθυρεοειδισμός συχνά συνοδεύεται απο αυξημένα επίπεδα LDL λόγω ελάττωσης της δραστικότητας των LDL υποδοχέων στο ήπαρ και καθυστέρησης στην κάθαρση της LDL. Τα αντίθετα ισχύουν στον υπερθυρεοειδισμό. Επίσης κάποιοι ασθενείς έχουν ήπια υπερτριγλυκεριδαιμία. Επειδή ο υποθυρεοειδισμός εύκολα αντιμετωπίζεται με την έναρξη της αγωγής υποχωρεί και η δυσλιπιδαιμία.
Νεφρική νόσος: το νεφρωσικό σύνδρομο συχνά συνοδεύεται απο μικτή δυσλιπιδαιμία (χοληστερόλη και τριγλυκερίδια). Φαίνεται ότι οφείλεται σε αυξημένη ηπατική παραγωγή και ελαττωμένη κάθαρση VLDL, με αυξημένη παραγωγή LDL. Ρύθμιση της νεφρικής νόσου ρυθμίζει και την δυσλιπιδαιμία, αν και οι ασθενείς με νεφρωσικό σύνδρομο συνήθως χρειάζονται υπολιπιδαιμική αγωγή. Στους ασθενείς με μεταμόσχευση νεφρού τα αυξημένα λιπίδια οφείλονται στην δράση των ανοσοκατασταλτικών (κυκλοσπορίνη και γλυκοκορτικοειδή) και είναι δύσκολη η αντιμετώπιση γιατί οι αναστολείς της HMG-CoA ρεδουκτάσης πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή.
Ηπατική νόσος: επειδή το ήπαρ είναι το κύριο σημείο παραγωγής και κάθαρσης λιποπρωτεινών, τα ηπατικά νοσήματα επηρεάζουν τα λιπίδια με ποικίλλους τρόπους. Ηπατίτιδα που οφείλεται σε λοίμωξη, φάρμακα ή αλκοόλ συνοδεύεται απο αύξηση VLDL και ήπια υπερτριγλυκεριδαιμία. Σοβαρή ηπατίτιδα και ηπατική ανεπάρκεια σημαίνει δραματική μείωση στο πλάσμα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων λόγω ελαττωμένης δυνατότητας σύνθεσης λιποπρωτεινών. Η χολόσταση σημαίνει σοβαρή υπερχοληστερολαιμία. Ένας βασικός τρόπος με τον οποίο αποβάλλεται χοληστερόλη είναι μέσω της χολής, είτε απ'ευθείας είτε μετά απο μετατροπή σε χολικά οξέα, και η χολόσταση διακόπτει αυτή τη δυνατότητα. Στην χολόσταση, η ελεύθερη χοληστερόλη ενώνεται με φωσφολιπίδια και εκκρίνεται στην κυκλοφορία (LP-X) και εναποτίθεται στο δέρμα και δημιουργεί βλάβες που μοιάζουν με τα ξανθώματα.
Αλκοόλ: η συνήθης κατανάλωση αυξάνει τα τριγλυκερίδια στο πλάσμα. Κινητοποιεί την ηπατική έκκριση VLDL, πιθανώς αναστέλλοντας την ηπατική οξείδωση ελεύθερων λιπαρών οξέων τα οποία μετατρέπονται σε τριγλυκερίδια και VLDL.Επίσης η συνήθης κατανάλωση αυξάνει τα επίπεδα HDL.
Οιστρογόνα: η χορήγηση τους αυξάνει την σύνθεση VLDL και HDL και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων. Τα λπίδια θα πρέπει να ελέγχονται σε ασθενείς που παίρνουν αντισυλληπτικά ή υποκατάσταση μετά την εμμηνόπαυση. Χρήση σκευασμάτων με χαμηλή δόση οιστρογόνου ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο απο τα λιπίδια.
Νόσοι αποθήκευσης λυσοσωμάτων: διαταραχή αποθήκευσης των εστέρων χοληστερόλης λόγω ανεπάρκειας της λυσοσωμικής λιπάσης, και διαταραχή στην αποθήκευση γλυκογόνου λόγω μετάλλαξης της γλυκοζο-6-φωσφατάσης (νόσος von Gierke's) μπορεί να προκαλέσουν δευτεροπαθή δυσλιπιδαιμία.
Σύνδρομο Cushing: τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης προκαλούν αυξημένη σύνθεση VLDL και τριγλυκεριδίων και ήπια αύξηση στην LDL.
Φάρμακα: αύξηση LDL: θειαζίδες, κυκλοσπορίνη, τεγκρετόλη, αύξηση HDL: οιστρογόνα, μείωση HDL: αναβολικά στεροειδή, β-αποκλειστές, αύξηση VLDL: οιστρογόνα, β-αποκλειστές, γλυκοκορτικοειδή, ρετινοικό οξύ, ρητίνες που δεσμεύουν χολικά οξέα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου