Το σπερμοδιάγραμμα είναι βασική εξέταση της ανδρικής υπογονιμότητας και οι πληροφορίες από αυτό μαζί με το ιστορικό και την κλινική εξέταση αρκούν για τη διάγνωση.
Aπαραίτητη η αξιολόγηση τουλάχιστον 2 δειγμάτων σε διάστημα μερικών εβδομάδων
Η λήψη του δείγματος γίνεται με αποχή 2-3 ημερών, το δείγμα συλλέγεται σε ειδικό δοχείο και εξετάζεται σύντομα μετά τη λήξη (<2 ώρες)
Μακροσκοπική εξέταση : όγκος, εμφάνιση, χρώμα , οσμή. Το φυσιολογικό σπέρμα έχει όγκο >2 ml, είναι πυκνόρευστο, με χροιά λευκόφαιη, και χαρακτηριστική οσμή, με pH 7.2-8. Σε θερμοκρασία δωματίου ρευστοποιείται εντός 20 λεπτών
Μικρός όγκος μπορεί να σημαίνει κακή συλλογή ή μικρή αποχή. Αν αυτά αποκλειστούν ελέγχουμε για απόφραξη, παλίνδρομη εκπερμάτιση ή υπογοναδισμό
Καφεκόκκινη χροιά σημαίνει παρουσία αίματος (συνήθως φλεγμονή από την ουρήθρα, αλλά και κακοήθεια ή χρόνια λοίμωξη ουρογεννητικού π.χ. TBC)
Κιτρινωπή χροιά, πυώδης εμφάνιση και κακή οσμή είναι ενδεικτικά λοίμωξης, αλλά η χροιά μπορεί να σημαίνει και ίκτερο, ή χρήση φαρμάκων ή βιταμινών
Τιμή pH>8 θέτει υποψία λοίμωξης, ενώ <7.2 σε συνδυασμό και με αζωοσπερμία είναι ενδεικτικά δυσπλασίας ή απόφραξης των επιδιδυμίδων, των εκφορητικών πόρων, των σπερματοδόχων κύστεων ή των εκσπερματικών πόρων
Μικροσκοπική εξέταση :συγκόλληση (ένδειξη υπογονιμότητας ανοσολογικής αιτίας), αριθμός, κινητικότητα, μορφολογία
Αριθμός: από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έχουν οριστεί ως κατώτερα όρια αναφοράς ο αριθμός των 20.000.000/ml και ελάχιστος ολικός αριθμός σπερματοζωαρίων τα 40.000.000
Συγκεντρώσεις <20.000.000/ml χαρακτηρίζονται ως ολιγοζωοσπερμία. Αζωοσπερμία ονομάζεται η πλήρης έλλειψη σπερματοζωαρίων (επιβεβαιώνεται μετά φυγοκέντρηση και επανεξέταση του υπολείματος). Η αζωοσπερμία μπορεί να είναι παροδική σαν αποτέλεσμα πυρετού ή να σημαίνει διαταραχή/έλλειψη σπερματογέννεσης ή απόφραξη/δυσλειτουργία εκφορητικής οδού
Αζωοσπερμία, με φυσιολογική FSH, φυσιολογικό όγκο όρχεων, χαμηλά επίπεδα α-γλυκοσιδάσης και
pH<7.2 σημαίνει απόφραξη
Αζωοσπερμία με υψηλά επίπεδα FSH και μκρό όγκο όρχεων (<6ml) σημαίνει χρωμοσωμική ανωμαλία (σύνδρομο Klinefelter)
Αζωοσπερμία ή και ολιγοζωοσπερμία με μεγαλύτερο όγκο όρχεων (>6ml), και αυξημένη FSH σημαίνει πρωτοπαθή διαταραχή σπερματογέννεσης
Κινητικότητα : θεωρείται φυσιολογική όταν >50% των σπερματοζωαρίων έχουν προωθητική ικανότητα ή >25% έχουν ζωηρή προωθητική ικανότητα. Χαμηλή κινητικότητα, μαζί με διαταραχή αριθμού και μορφής δείχνει διαταραχή σπερματογέννεσης . Γενετικός έλεγχος συνιστάται σε σοβαρές περιπτώσεις. Αναζητούμε μικροελλείψεις στο μακρύ σκέλος του χρωμοσώματος Υ
Μορφολογία : το φυσιολογικό σπερματοζωάριο έχει ωοειδές σχήμα κεφαλής και άθικτη ουρά, με ακρόσωμα εμφανώς ορατό (40-70% της κεφαλής). Τερατοζωοσπερμία ορίζεται ως ποσοστό φυσιολογικών σπερματοζωαρίων <30%. Υπάρχουν τα κριτήρια Kruger για την μορφολογία του σπέρματος που ορίζουν ότι >14% των σπερματοζωαρίων πρέπει να είναι φυσιολογικά
Ζωτικότητα : >75% των σπερματοζωαρίων να είναι ζωντανά. Δυνατόν να μεταβάλλεται μετά από επανειλημένη εκσπερμάτιση. Επίσης εμφανίζεται σε άτομα με βλάβες νωτιαίου σωλήνα ή πολυκυστική νόσο των νεφρών
Μικροβιολογική εξέταση :παρατηρούμε λευκοκύτταρα (<106/ml δεν έχουν παθολογική σημασία), ερυθροκύτταρα (σε αιμοσπερμία), επιθηλιακά κύτταρα (από την ουρήθρα), μικροοργανισμούς (σε μικρό αριθμό συμβιώνουν στο αναπαραγωγικό σύστημα, σε μεγάλο αριθμό είναι λοίμωξη)
Βιοχημική εξέταση : φρουκτόζη και προσταγλανδίνες εκκρίνονται κυρίως από τις σπερματοδόχους κύστεις. Χαμηλή φρουκτόζη σημαίνει αγενεσία ή σοβαρή δυσλειτουργία των κύστεων ή απόφραξη των πόρων. Η όξινη προστατική φωσφατάση, ο ψευδάργυρος και το κιτρικό οξύ είναι δείκτες προστατικής λειτουργίας. Τέλος η L-καρνιτίνη, η γλυκεροφωσφοχολίνη και η α-γλυκοσιδάση είναι δείκτες λειτουργίας των επιδιδυμίδων. Επί αζωοσπερμίας, χαμηλά επίπεδα α-γλυκοσιδάσης και φυσιολογικός όγκο και φυσιολογική FSH θέτουν υποψία απόφραξης.
Συνοψίζοντας : στην κλινική πράξη χρησιμοποιείται το ολικό λειτουργικό κλάσμα που υπολογίζεται από τον τύπο Όγκος (ml) Χ συγκέντρωση (106) Χ κινητικότητα (%) Χ μορφολογία (%)/10.000. Η χρήση του είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην παρακολούθηση καθώς και την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας τυχόν θεραπευτικής αγωγής που σκοπό έχει την βελτίωση του σπέρματος.
Aπαραίτητη η αξιολόγηση τουλάχιστον 2 δειγμάτων σε διάστημα μερικών εβδομάδων
Η λήψη του δείγματος γίνεται με αποχή 2-3 ημερών, το δείγμα συλλέγεται σε ειδικό δοχείο και εξετάζεται σύντομα μετά τη λήξη (<2 ώρες)
Μακροσκοπική εξέταση : όγκος, εμφάνιση, χρώμα , οσμή. Το φυσιολογικό σπέρμα έχει όγκο >2 ml, είναι πυκνόρευστο, με χροιά λευκόφαιη, και χαρακτηριστική οσμή, με pH 7.2-8. Σε θερμοκρασία δωματίου ρευστοποιείται εντός 20 λεπτών
Μικρός όγκος μπορεί να σημαίνει κακή συλλογή ή μικρή αποχή. Αν αυτά αποκλειστούν ελέγχουμε για απόφραξη, παλίνδρομη εκπερμάτιση ή υπογοναδισμό
Καφεκόκκινη χροιά σημαίνει παρουσία αίματος (συνήθως φλεγμονή από την ουρήθρα, αλλά και κακοήθεια ή χρόνια λοίμωξη ουρογεννητικού π.χ. TBC)
Κιτρινωπή χροιά, πυώδης εμφάνιση και κακή οσμή είναι ενδεικτικά λοίμωξης, αλλά η χροιά μπορεί να σημαίνει και ίκτερο, ή χρήση φαρμάκων ή βιταμινών
Τιμή pH>8 θέτει υποψία λοίμωξης, ενώ <7.2 σε συνδυασμό και με αζωοσπερμία είναι ενδεικτικά δυσπλασίας ή απόφραξης των επιδιδυμίδων, των εκφορητικών πόρων, των σπερματοδόχων κύστεων ή των εκσπερματικών πόρων
Μικροσκοπική εξέταση :συγκόλληση (ένδειξη υπογονιμότητας ανοσολογικής αιτίας), αριθμός, κινητικότητα, μορφολογία
Αριθμός: από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έχουν οριστεί ως κατώτερα όρια αναφοράς ο αριθμός των 20.000.000/ml και ελάχιστος ολικός αριθμός σπερματοζωαρίων τα 40.000.000
Συγκεντρώσεις <20.000.000/ml χαρακτηρίζονται ως ολιγοζωοσπερμία. Αζωοσπερμία ονομάζεται η πλήρης έλλειψη σπερματοζωαρίων (επιβεβαιώνεται μετά φυγοκέντρηση και επανεξέταση του υπολείματος). Η αζωοσπερμία μπορεί να είναι παροδική σαν αποτέλεσμα πυρετού ή να σημαίνει διαταραχή/έλλειψη σπερματογέννεσης ή απόφραξη/δυσλειτουργία εκφορητικής οδού
Αζωοσπερμία, με φυσιολογική FSH, φυσιολογικό όγκο όρχεων, χαμηλά επίπεδα α-γλυκοσιδάσης και
pH<7.2 σημαίνει απόφραξη
Αζωοσπερμία με υψηλά επίπεδα FSH και μκρό όγκο όρχεων (<6ml) σημαίνει χρωμοσωμική ανωμαλία (σύνδρομο Klinefelter)
Αζωοσπερμία ή και ολιγοζωοσπερμία με μεγαλύτερο όγκο όρχεων (>6ml), και αυξημένη FSH σημαίνει πρωτοπαθή διαταραχή σπερματογέννεσης
Κινητικότητα : θεωρείται φυσιολογική όταν >50% των σπερματοζωαρίων έχουν προωθητική ικανότητα ή >25% έχουν ζωηρή προωθητική ικανότητα. Χαμηλή κινητικότητα, μαζί με διαταραχή αριθμού και μορφής δείχνει διαταραχή σπερματογέννεσης . Γενετικός έλεγχος συνιστάται σε σοβαρές περιπτώσεις. Αναζητούμε μικροελλείψεις στο μακρύ σκέλος του χρωμοσώματος Υ
Μορφολογία : το φυσιολογικό σπερματοζωάριο έχει ωοειδές σχήμα κεφαλής και άθικτη ουρά, με ακρόσωμα εμφανώς ορατό (40-70% της κεφαλής). Τερατοζωοσπερμία ορίζεται ως ποσοστό φυσιολογικών σπερματοζωαρίων <30%. Υπάρχουν τα κριτήρια Kruger για την μορφολογία του σπέρματος που ορίζουν ότι >14% των σπερματοζωαρίων πρέπει να είναι φυσιολογικά
Ζωτικότητα : >75% των σπερματοζωαρίων να είναι ζωντανά. Δυνατόν να μεταβάλλεται μετά από επανειλημένη εκσπερμάτιση. Επίσης εμφανίζεται σε άτομα με βλάβες νωτιαίου σωλήνα ή πολυκυστική νόσο των νεφρών
Μικροβιολογική εξέταση :παρατηρούμε λευκοκύτταρα (<106/ml δεν έχουν παθολογική σημασία), ερυθροκύτταρα (σε αιμοσπερμία), επιθηλιακά κύτταρα (από την ουρήθρα), μικροοργανισμούς (σε μικρό αριθμό συμβιώνουν στο αναπαραγωγικό σύστημα, σε μεγάλο αριθμό είναι λοίμωξη)
Βιοχημική εξέταση : φρουκτόζη και προσταγλανδίνες εκκρίνονται κυρίως από τις σπερματοδόχους κύστεις. Χαμηλή φρουκτόζη σημαίνει αγενεσία ή σοβαρή δυσλειτουργία των κύστεων ή απόφραξη των πόρων. Η όξινη προστατική φωσφατάση, ο ψευδάργυρος και το κιτρικό οξύ είναι δείκτες προστατικής λειτουργίας. Τέλος η L-καρνιτίνη, η γλυκεροφωσφοχολίνη και η α-γλυκοσιδάση είναι δείκτες λειτουργίας των επιδιδυμίδων. Επί αζωοσπερμίας, χαμηλά επίπεδα α-γλυκοσιδάσης και φυσιολογικός όγκο και φυσιολογική FSH θέτουν υποψία απόφραξης.
Συνοψίζοντας : στην κλινική πράξη χρησιμοποιείται το ολικό λειτουργικό κλάσμα που υπολογίζεται από τον τύπο Όγκος (ml) Χ συγκέντρωση (106) Χ κινητικότητα (%) Χ μορφολογία (%)/10.000. Η χρήση του είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην παρακολούθηση καθώς και την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας τυχόν θεραπευτικής αγωγής που σκοπό έχει την βελτίωση του σπέρματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου