Οικογενής υπερπρολακτιναιμία

Υπερπρολακτιναιμία που δεν σχετίζεται με κύηση ή λοχεία συνήθως οφείλεται σε όγκους του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης και εμφανίζεται περιστασιακά ή σε σύνδρομα πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας. Έχουν όμως βρεθεί οικογενείς περιπτώσεις που η υπερπρολακτιναιμία οφείλεται σε ετερόζυγη μετάλλαξη του γονιδίου του υποδοχέα της προλακτίνης PRLR (αλλαγή αμινοξέος από ιστιδίνη σε αργινίνη στο κωδικόνιο 188)

Η προλακτίνη είναι ορμόνη που εκκρίνεται από τα λακτοτρόφα, απαραίτητη για την πρόκληση και διατήρηση της γαλουχίας. Υπερπρολακτιναιμία που δεν σχετίζεται με κύηση εμφανίζεται σε 0.1-0.3% του γενικού πληθυσμού και οδηγεί σε στειρότητα, υπογοναδισμό και γαλακτόρροια. Μπορεί να προκληθεί από φάρμακα ή από όγκους στην πρόσθια υπόφυση που συνήθως αναγνωρίζονται με MRI

Το 50% των περιπτώσεων οφείλεται σε προλακτίνωμα και ένα μικρό ποσοστό σε βλάβες του μίσχου της υπόφυσης. Ωστόσο 10-60% των ατόμων που ελέγχονται για υπερπρολακτιναιμία έχουν φυσιολογική απεικόνιση σε MRI και σε αυτούς τους ασθενείς με ιδιοπαθή υπερπρολακτιναιμία μπορεί να υπάρχει αδένωμα υπόφυσης <2 mm και να μην ανιχνεύεται

Η εμφάνιση ιδιοπαθούς υπερπρολακτιναιμίας σε οικογένειες δείχνει γενετική αιτία είτε στο γονίδιο της PRL (παραγωγή βιολογικά αδρανών μορφών), είτε σε αντίσταση στην PRL (από μετάλλαξη στο γονίδιο του υποδοχέα της ορμόνης). Από μελέτες που έγιναν σε οικογένειες με ιδιοπαθή υπερπρολακτιναιμία φάνηκε βλάβη στον υποδοχέα, μια His188Arg υποκατάσταση που οδηγεί σε αντίσταση στην προλακτίνη. Η μετάλλαξη αυτή δεν οδηγεί σε αλλαγές στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος

Άλλη μετάλλαξη στον PRLR- στο κωδικόνιο 146 αντικατάσταση ισολευκίνης από λευκίνη- έχει βρεθεί σε γυναίκες με καλοήθη αδενώματα στον μαστό

Στις μεταλλάξεις που αφορούν τους υποδοχείς κυτοκίνης σύνηθες σημείο βλάβης είναι το εξωκυττάριο κομμάτι με αποτέλεσμα αντίσταση στην ορμόνη

Φαίνεται ότι στην έναρξη και σοβαρότητα της ιδιοπαθούς υπερπρολακτιναιμίας σημαντικό ρόλο παίζει το φύλο. Εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες, μετα-εφηβικά, πιθανόν λόγω αύξησης οιστρογόνων, και με συνεχή αύξηση της προλακτίνης σχετιζόμενη με την ηλικία

Η υπερπρολακτιναιμία προκαλεί υπογοναδισμό γιατί καταστέλλει τη ρυθμική έκκριση γοναδοτροπινών. Έτσι σε οικογενή ιδιοπαθή υπερπρολακτιναιμία υπάρχει μια σταδιακή αύξηση προλακτίνης που σχετίζεται με την ηλικία και μπορεί να προκαλέσει ολιγομηνόρροια και στειρότητα σε γυναίκες >35 ετών. Νεότερες γυναίκες μπορεί να παραμείνουν γόνιμες μέχρι να προκύψει σοβαρή υπερπρολακτιναιμία.

Η προλακτίνη και ο υποδοχέας της φαίνεται ότι παίζουν ρόλο στην ωχρινική φάση του κύκλου και στην περίοδο γύρω από την εμφύτευση του εμβρύου και ανωμαλία στα επίπεδα προλακτίνης έχουν συσχετιστεί με πρώιμες αποβολές

Συμπέρασμα: έχει εντοπιστεί PRLR μετάλλαξη στα βλαστικά κύτταρα που επηρεάζει την λειτουργία του υποδοχέα της προλακτίνης και οδηγεί σε μεμονωμένη οικογενή υπερπρολακτιναιμία, μια κατάσταση που εκφράζεται με ολιγομηνόρροια και στειρότητα