Υποθαλαμική αμηνόρροια

 Η λειτουργική υποθαλαμική αμηνόρροια (FHA) είναι μια κοινή μορφή δευτερογενούς αμηνόρροιας χωρίς αναγνωρίσιμη οργανική αιτία. Όπως υποδηλώνει ο όρος «λειτουργική», το FHA μπορεί να αντιστραφεί εάν η πιθανή φυσιολογική αιτία μπορεί να εντοπιστεί και να αντιμετωπιστεί κατάλληλα. Ο μηχανισμός της FHA σχετίζεται με μείωση της παλμικότητας της GnRH, με αποτέλεσμα τη μείωση της παλμικότητας της LH και συνεπώς μειωμένα επίπεδα LH και FSH που κυκλοφορούν, με διαφορική μείωση της LH σε σχέση με τα επίπεδα της FSH. Η μειωμένη παλμικότητα της LH και τα χαμηλά επίπεδα οιστραδιόλης οδηγούν στη συνέχεια σε ανωοθυλακιορρηξία και διακοπή της περιόδου με επακόλουθη μείωση της οιστραδιόλης, και διακοπή της εμμήνου ρύσεως. Η καταστολή της παλμικότητας GnRH είναι μια αναγνωρισμένη επιπλοκή του ψυχολογικού στρες (με την αλλαγή σχολείων, τη διάλυση των σχέσεων και το οικογενειακό πένθος, ασθένειες) της διαταραγμένης διατροφής (αναταξινομήθηκαν το 2007 ως χαμηλή διαθεσιμότητα ενέργειας (EA) με ή χωρίς διατροφική διαταραχή ), του χαμηλού σωματικού βάρους (στην εφηβεία, η διαταραγμένη διατροφή είναι σχετικά συχνή σε σχέση με δευτερογενή αμηνόρροια, με το 23% των εφήβων να αναφέρουν διαταραγμένη διατροφή σε συνδυασμό με FHA ) , της υπερβολικής άσκησης (ο επιπολασμός της FHA στις αθλήτριες είναι μεταβλητός ανάλογα με τον τύπο της δραστηριότητας, τη διάρκεια και την ένταση) ή ενός συνδυασμού αυτών των παραγόντων.

-Η διαθεσιμότητα ενέργειας (EA) ορίζεται ως: Ενεργειακή πρόσληψη - Κατανάλωση Ενέργειας. Εάν αυτό είναι λιγότερο από 30kcal ανά κιλό λιπαρής μάζας ημερησίως, τότε αυτό ταξινομείται ως χαμηλό EA και σχετίζεται με μειωμένη έκκριση LH.

Παθοφυσιολογία : τα άτομα με FHA έχουν μειωμένο ποσοστό σωματικού λίπους και χαμηλή δυνατότητα ενεργειακής δαπάνης. Υπάρχουν τεκμηριωμένες αλλαγές στις λιποκυτοκίνες, αυξημένη αδιπονεκτίνη, γκρελίνη, PYY και μειωμένη λεπτίνη, που σχετίζονται με την καταστολή της GnRH. Άλλες ενδοκρινικές αλλαγές που παρατηρούνται περιλαμβάνουν χαμηλά επίπεδα ινσουλίνης, χαμηλή ολική Τ3, αυξημένα επίπεδα βασικής κορτιζόλης και μειωμένη ανταπόκριση στη χορήγηση CRH. Η FHA σχετίζεται με αυξημένη αυξητική ορμόνη (GH) και χαμηλό IGF-1 υποδηλώνοντας σχετική αντίσταση στην GH.

Το National Institute for Healthcare and Excellence ημοσίευσε μια κατευθυντήρια γραμμή το 2013 για τη θεραπεία της δευτερογενούς αμηνόρροιας και συμβουλεύει τις γυναίκες με FHA να αυξήσουν τον ΔΜΣ (εάν είναι κάτω από 19 kg/m2) και/ή να μειώσουν τη σωματική δραστηριότητα σε «μέτρια» επίπεδα άσκησης μόνο. Η θεραπεία δεύτερης γραμμής που συνιστά η NICE είναι η παλμική χορήγηση GnRH ή γοναδοτροπίνης με επιπλέον δράση ωχρινοτρόπου ορμόνης για σκοπούς γονιμότητας. Το Pulsatile GnRH δεν είναι ευρέως διαθέσιμο, υποδόριες αντλίες όπως το LutePulse (φαρμακευτικά προϊόντα Ferring) βρίσκονται υπό ανάπτυξη για τη διευκόλυνση της βέλτιστης χορήγησης GnRH, με συνεχιζόμενες μελέτες για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας. Εκτός από την τροποποίηση της διατροφής και της άσκησης προτείνεται ψυχολογική υποστήριξη και γνωστική συμπεριφορική θεραπεία. Η διαχείριση του FHA είναι επιτακτική για την πρόληψη δυσμενών αποτελεσμάτων στην οστική πυκνότητα, το καρδιαγγειακό προφίλ κινδύνου, την ψυχολογία και τη γονιμότητα. Υπάρχει σύσταση για χορήγηση αντισυλληπτικών χαπιών με σκοπό την ανάκτηση της εμμήνου ρύσεως ή τη βελτίωση της οστικής πυκνότητας (BMD) αλλά η αντιμετώπιση αυτή δεν βελτιώνει την νευροενδοκρινική λειτουργία. Συνιστάται η χρήση διαδερμικών οιστρογόνων, με κυκλική από του στόματος προγεστερόνη σε όσους έχουν επίμονη αμηνόρροια παρά τη λογική δοκιμή δίαιτας, άσκησης και ψυχολογικών παρεμβάσεων. Για άτομα με FHA που επιθυμούν να συλλάβουν, η θεραπεία με παλλόμενο GnRH είναι η πρώτη γραμμή σύστασης, αν και η θεραπεία με γοναδοτροπίνη και η πρόκληση ωορρηξίας χρησιμοποιείται στην κλινική πράξη όπου το GnRH δεν είναι διαθέσιμο. Μια δοκιμή με κιτρική κλομιφαίνη για την πρόκληση ωορρηξίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί εάν το άτομο έχει επαρκή επίπεδα ενδογενών οιστρογόνων.Προς το παρόν δεν υπάρχει καμία βάση τεκμηρίωσης που να προτείνει περαιτέρω θεραπείες.