Η Γη
Το 1848 ο πληθυσμός της υφηλίου, ακόμα και της Ευρώπης, εξακολουθούσε να αποτελείται στη συντριπτική του πλειοψηφία από κατοίκους της υπαίθρου. Γύρω στα μέσα του 1870 ο αγροτικός πληθυσμός εξακολουθούσε να υπερτερεί σαφώς απέναντι στον αστικό. Έτσι η τύχη της μεγάλης πλειονότητας της ανθρωπότητας ήταν δεμένη με αυτό που συνέβαινε στη γη, το οποίο εξαρτιόταν από οικονομικούς, τεχνικούς, δημογραφικούς αλλά και θεσμικούς παράγοντες. Υπήρχαν μεγάλες διαφορές στο νομικό σύστημα, τον διοικητικό μηχανισμό και την αγροτική πολιτική των διαφόρων κρατών. Το κοινό γνώρισμα του γεωργικού τομέα σε όλο τον κόσμο ήταν η υποταγή του στην παγκόσμια βιομηχανική αγορά. Οι ανάγκες της πολλαπλασίασαν τις αγορές γεωργικών προϊόντων-κυρίως ειδών διατροφής και πρώτων υλών για την υφαντουργία, καθώς και ορισμένων βιομηχανικών φυτών με ήσσονα σημασία-τόσο σε εθνικό επίπεδο, χάρη στη ραγδαία ανάπτυξη των πόλεων, όσο και διεθνώς. Η τεχνολογία της, επέτρεπε στην παγκόσμια αγορά να επεκταθεί , χάρη στο σιδηρόδρομο και το ατμόπλοιο, σε περιοχές ως τότε ανεκμετάλλευτες
Οι κοινωνικές ανακατατάξεις που ακολούθησαν τη μετάβαση από την παραδοσιακή γεωργία σε μια γεωργία καπιταλιστική, ή τουλάχιστον προσανατολισμένη προς το εμπόριο μεγάλης κλίμακας, χαλάρωσε τους πατροπαράδοτους δεσμούς των ανθρώπων με τη γη των προγόνων τους. Προπαντός όταν οι αγρότες διαπίστωσαν ότι αυτή η γη δεν τους ανήκε πια ή ήταν τόσο λίγη, ώστε δεν τους έδινε την δυνατότητα να συντηρήσουν την οικογένεια τους
Ταυτόχρονα η ακόρεστη ζήτηση εργατικών χεριών από τις νέες βιομηχανίες και τα επαγγέλματα των πόλεων, το όλο και βαθύτερο χάσμα ανάμεσα στην καθυστερημένη ύπαιθρο και την προηγμένη πόλη, τους έκανε να μεταναστεύουν στα αστικά κέντρα. Παρατηρούμε την ταυτόχρονη και κολοσσιαία ανάπτυξη της εμπορίας γεωργικών προϊόντων, τη σημαντική επέκταση των καλλιεργημένων εδαφών και -τουλάχιστον στις χώρες που επηρεάζονται άμεσα από την παγκόσμια καπιταλιστική ανάπτυξη-μια μαζική αστυφυλία
Δύο ήταν οι λόγοι που έκαναν αυτή την εξέλιξη να αποκτήσει τόσο μεγάλες διαστάσεις στο τρίτο τέταρτο του 19ου αιώνα. Και οι δύο αποτελούν εκφάνσεις της εκπληκτικής διεύρυνσης και εμβάθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, ενός φαινομένου που είναι το κύριο χαρακτηριστικό της παγκόσμιας ιστορίας σ' αυτή την περίοδο. Η τεχνολογία επέτρεψε να εξαπλωθεί η παραγωγή σε απρόσιτες ή απομακρυσμένες περιοχές. Το δυναμικό όμως στοιχείο ήταν η ζήτηση. Η όλο και μεγαλύτερη ζήτηση τροφίμων από τα αστικά και βιομηχανικά κέντρα, η όλο και μεγαλύτερη ζήτηση εργασίας από τους ίδιους τομείς και συνδετικός τους κρίκος η οικονομική άνθηση, που ανέβασε τα επίπεδα κατανάλωσης των μαζών και συνεπώς την κατά κεφαλή ζήτηση. Γιατί με την δημιουργία μιας γνήσιας καπιταλιστικής οικονομίας ξεφύτρωσαν από το τίποτα νέες αγορές , ενώ οι παλιές μεγάλωναν ραγδαία. Για πρώτη φορά μετά την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης, η δυνατότητα της νέας καπιταλιστικής οικονομίας να δίνει απασχόληση ισοσκέλισε την δυνατότητα της να παλλαπλασιάζει την παραγωγή
Το 1848 ο πληθυσμός της υφηλίου, ακόμα και της Ευρώπης, εξακολουθούσε να αποτελείται στη συντριπτική του πλειοψηφία από κατοίκους της υπαίθρου. Γύρω στα μέσα του 1870 ο αγροτικός πληθυσμός εξακολουθούσε να υπερτερεί σαφώς απέναντι στον αστικό. Έτσι η τύχη της μεγάλης πλειονότητας της ανθρωπότητας ήταν δεμένη με αυτό που συνέβαινε στη γη, το οποίο εξαρτιόταν από οικονομικούς, τεχνικούς, δημογραφικούς αλλά και θεσμικούς παράγοντες. Υπήρχαν μεγάλες διαφορές στο νομικό σύστημα, τον διοικητικό μηχανισμό και την αγροτική πολιτική των διαφόρων κρατών. Το κοινό γνώρισμα του γεωργικού τομέα σε όλο τον κόσμο ήταν η υποταγή του στην παγκόσμια βιομηχανική αγορά. Οι ανάγκες της πολλαπλασίασαν τις αγορές γεωργικών προϊόντων-κυρίως ειδών διατροφής και πρώτων υλών για την υφαντουργία, καθώς και ορισμένων βιομηχανικών φυτών με ήσσονα σημασία-τόσο σε εθνικό επίπεδο, χάρη στη ραγδαία ανάπτυξη των πόλεων, όσο και διεθνώς. Η τεχνολογία της, επέτρεπε στην παγκόσμια αγορά να επεκταθεί , χάρη στο σιδηρόδρομο και το ατμόπλοιο, σε περιοχές ως τότε ανεκμετάλλευτες
Οι κοινωνικές ανακατατάξεις που ακολούθησαν τη μετάβαση από την παραδοσιακή γεωργία σε μια γεωργία καπιταλιστική, ή τουλάχιστον προσανατολισμένη προς το εμπόριο μεγάλης κλίμακας, χαλάρωσε τους πατροπαράδοτους δεσμούς των ανθρώπων με τη γη των προγόνων τους. Προπαντός όταν οι αγρότες διαπίστωσαν ότι αυτή η γη δεν τους ανήκε πια ή ήταν τόσο λίγη, ώστε δεν τους έδινε την δυνατότητα να συντηρήσουν την οικογένεια τους
Ταυτόχρονα η ακόρεστη ζήτηση εργατικών χεριών από τις νέες βιομηχανίες και τα επαγγέλματα των πόλεων, το όλο και βαθύτερο χάσμα ανάμεσα στην καθυστερημένη ύπαιθρο και την προηγμένη πόλη, τους έκανε να μεταναστεύουν στα αστικά κέντρα. Παρατηρούμε την ταυτόχρονη και κολοσσιαία ανάπτυξη της εμπορίας γεωργικών προϊόντων, τη σημαντική επέκταση των καλλιεργημένων εδαφών και -τουλάχιστον στις χώρες που επηρεάζονται άμεσα από την παγκόσμια καπιταλιστική ανάπτυξη-μια μαζική αστυφυλία
Δύο ήταν οι λόγοι που έκαναν αυτή την εξέλιξη να αποκτήσει τόσο μεγάλες διαστάσεις στο τρίτο τέταρτο του 19ου αιώνα. Και οι δύο αποτελούν εκφάνσεις της εκπληκτικής διεύρυνσης και εμβάθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, ενός φαινομένου που είναι το κύριο χαρακτηριστικό της παγκόσμιας ιστορίας σ' αυτή την περίοδο. Η τεχνολογία επέτρεψε να εξαπλωθεί η παραγωγή σε απρόσιτες ή απομακρυσμένες περιοχές. Το δυναμικό όμως στοιχείο ήταν η ζήτηση. Η όλο και μεγαλύτερη ζήτηση τροφίμων από τα αστικά και βιομηχανικά κέντρα, η όλο και μεγαλύτερη ζήτηση εργασίας από τους ίδιους τομείς και συνδετικός τους κρίκος η οικονομική άνθηση, που ανέβασε τα επίπεδα κατανάλωσης των μαζών και συνεπώς την κατά κεφαλή ζήτηση. Γιατί με την δημιουργία μιας γνήσιας καπιταλιστικής οικονομίας ξεφύτρωσαν από το τίποτα νέες αγορές , ενώ οι παλιές μεγάλωναν ραγδαία. Για πρώτη φορά μετά την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης, η δυνατότητα της νέας καπιταλιστικής οικονομίας να δίνει απασχόληση ισοσκέλισε την δυνατότητα της να παλλαπλασιάζει την παραγωγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου