Συνήθης στη νεογνική περίοδο, στο 70% των εφήβων, κλινικά εμφανής στο 1% ενήλικων ανδρών και στο 40% σε ενήλικες άνδρες μετά βιοψία
Αρκετοί μηχανισμοί έχουν προταθεί και σε όλους υπάρχει ανισορροπία μεταξύ ανδρογόνων και οιστρογόνων ή δράση στον μαζικό αδένα. Μείωση ελεύθερης τεστοστερόνης μπορεί να οφείλεται σε πρωτοπαθή νόσο των γονάδων ή σε αύξηση της SHBG-όπως γίνεται σε υπερθυρεοειδισμό ή σε ηπατική νόσο (πχ αλκοολική κίρρωση). Στο σύνδρομο αντίστασης στα ανδρογόνα υπάρχει αυξημένη οιστρογονική δράση στο μαστό. Οξεία ή χρόνια κινητοποίηση των Leydig κυττάρων από τις γοναδοτροπίνες ευοδώνει την παραγωγή των οιστρογόνων σε σχέση με τα ανδρογόνα. Αυτός είναι ο μηχανισμός γυναικομαστίας σε σύνδρομο Klinefelter και σε ανεπάρκεια των κυττάρων Leydig σε ενήλικες. Η αύξηση των γοναδοτροπινών στην εφηβεία προκαλεί ανισορροπία οιστρογόνων-ανδρογόνων. Ασθενείς σε υποθρεψία ή με συστηματική νόσο μπορεί να εκδηλώσουν γυναικομαστία στη φάση αποκατάστασης τους (οξεία αύξηση γοναδοτροπινών στη φάση αποκατάστασης)
Αυξημένη κινητοποίηση των κυττάρων Leydig προκύπτει και σε ασθενείς με όγκους που παράγουν β-HCG, ενώ κάποιοι από τους όγκους αυτούς μετατρέπουν πρόδρομα οιστρογόνα σε οιστραδιόλη. Ο τρόπος με τον οποίο η υπερπρολακτιναιμία προκαλεί γυναικομαστία δεν είναι ξεκάθαρος-μπορεί να μειώνει την παραγωγή τεστοστερόνης και να εμποδίζει τη δράση της στην περιφέρεια
Φάρμακα μπορεί να μειώσουν την παραγωγή ανδρογόνων (πχ σπειρονολακτόνη), να ανταγωνίζονται τη δράση των ανδρογόνων (πχ σπειρονολακτόνη) ή να επιδρούν με τους υποδοχείς οιστρογόνων στο μαστό (πχ σπειρονολακτόνη, μαριχουάνα). Τέλος υπάρχουν ασθενείς με ιδιοπαθή γυναικομαστία που έχουν ευαισθησία του μαστού σε φυσιολογικά επίπεδα οιστρογόνων
Κλινική εικόνα
Η συνήθης ενόχληση είναι άμφω ή ετερόπλευρη διόγκωση του μαζικού αδένα, με πόνο στο 25% των ασθενών και αίσθημα τάσης στο 40%. Συνήθως διαρκεί λιγότερο από έτος
Εργαστηριακή εικόνα
Εφ'όσον αποκλειστεί εφηβική (η οποία υποχωρεί σε 1-2 χρόνια)και ή φαρμακευτική γυναικομαστία γίνεται έλεγχος ήπατος-νεφρών και β-HCG, LH, τεστοστερόνη και οιστραδιόλη
Διαφορική διάγνωση
Θα πρέπει να αποκλειστεί λίπωμα, νευρίνωμα, καρκίνος (όπου η διόγκωση είναι συνήθως ετερόπλευρη, έκκεντρη και χωρίς πόνο) και επίσηςπαχυσαρκία όπου δεν ψηλαφάται μαζικός αδένας
Θεραπεία
Να αντιμετωπιστεί το υποκείμενο νόσημα. Αντι-οιστρογόνα ή SERMS όπως η ταμοξιφαίνη-ραλοξιφαίνη μπορεί να ανακουφίσουν τον πόνο. Χειρουργική αντιμετώπιση συστήνεται σε χρόνια γυναικομαστία. Ασθενείς με καρκίνο στον προστάτη συνιστάται να ακτινοβοληθούν στον μαστό πριν την θεραπεία με οιστρογόνα
Αρκετοί μηχανισμοί έχουν προταθεί και σε όλους υπάρχει ανισορροπία μεταξύ ανδρογόνων και οιστρογόνων ή δράση στον μαζικό αδένα. Μείωση ελεύθερης τεστοστερόνης μπορεί να οφείλεται σε πρωτοπαθή νόσο των γονάδων ή σε αύξηση της SHBG-όπως γίνεται σε υπερθυρεοειδισμό ή σε ηπατική νόσο (πχ αλκοολική κίρρωση). Στο σύνδρομο αντίστασης στα ανδρογόνα υπάρχει αυξημένη οιστρογονική δράση στο μαστό. Οξεία ή χρόνια κινητοποίηση των Leydig κυττάρων από τις γοναδοτροπίνες ευοδώνει την παραγωγή των οιστρογόνων σε σχέση με τα ανδρογόνα. Αυτός είναι ο μηχανισμός γυναικομαστίας σε σύνδρομο Klinefelter και σε ανεπάρκεια των κυττάρων Leydig σε ενήλικες. Η αύξηση των γοναδοτροπινών στην εφηβεία προκαλεί ανισορροπία οιστρογόνων-ανδρογόνων. Ασθενείς σε υποθρεψία ή με συστηματική νόσο μπορεί να εκδηλώσουν γυναικομαστία στη φάση αποκατάστασης τους (οξεία αύξηση γοναδοτροπινών στη φάση αποκατάστασης)
Αυξημένη κινητοποίηση των κυττάρων Leydig προκύπτει και σε ασθενείς με όγκους που παράγουν β-HCG, ενώ κάποιοι από τους όγκους αυτούς μετατρέπουν πρόδρομα οιστρογόνα σε οιστραδιόλη. Ο τρόπος με τον οποίο η υπερπρολακτιναιμία προκαλεί γυναικομαστία δεν είναι ξεκάθαρος-μπορεί να μειώνει την παραγωγή τεστοστερόνης και να εμποδίζει τη δράση της στην περιφέρεια
Φάρμακα μπορεί να μειώσουν την παραγωγή ανδρογόνων (πχ σπειρονολακτόνη), να ανταγωνίζονται τη δράση των ανδρογόνων (πχ σπειρονολακτόνη) ή να επιδρούν με τους υποδοχείς οιστρογόνων στο μαστό (πχ σπειρονολακτόνη, μαριχουάνα). Τέλος υπάρχουν ασθενείς με ιδιοπαθή γυναικομαστία που έχουν ευαισθησία του μαστού σε φυσιολογικά επίπεδα οιστρογόνων
Κλινική εικόνα
Η συνήθης ενόχληση είναι άμφω ή ετερόπλευρη διόγκωση του μαζικού αδένα, με πόνο στο 25% των ασθενών και αίσθημα τάσης στο 40%. Συνήθως διαρκεί λιγότερο από έτος
Εργαστηριακή εικόνα
Εφ'όσον αποκλειστεί εφηβική (η οποία υποχωρεί σε 1-2 χρόνια)και ή φαρμακευτική γυναικομαστία γίνεται έλεγχος ήπατος-νεφρών και β-HCG, LH, τεστοστερόνη και οιστραδιόλη
Διαφορική διάγνωση
Θα πρέπει να αποκλειστεί λίπωμα, νευρίνωμα, καρκίνος (όπου η διόγκωση είναι συνήθως ετερόπλευρη, έκκεντρη και χωρίς πόνο) και επίσηςπαχυσαρκία όπου δεν ψηλαφάται μαζικός αδένας
Θεραπεία
Να αντιμετωπιστεί το υποκείμενο νόσημα. Αντι-οιστρογόνα ή SERMS όπως η ταμοξιφαίνη-ραλοξιφαίνη μπορεί να ανακουφίσουν τον πόνο. Χειρουργική αντιμετώπιση συστήνεται σε χρόνια γυναικομαστία. Ασθενείς με καρκίνο στον προστάτη συνιστάται να ακτινοβοληθούν στον μαστό πριν την θεραπεία με οιστρογόνα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου