Το πρώτο νοσοκομείο που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα ήταν το στρατιωτικό νοσοκομείο, και στον ίδιο χώρο δημιουργήθηκε το 1861 η πρώτη σχολή νοσοκόμων. Η πρωτοβουλία ήταν αναμενόμενη, όχι γιατί ακολουθούσε μια παράδοση που δημιουργήθηκε στην διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, αλλά διότι τα βαυαρικά στρατεύματα που είχαν έρθει στην Ελλάδα απαιτούσαν την νοσηλευτική υποστήριξη τους.
Η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας νοσοκομείου ανάγεται στα 1842, οπότε ιδρύθηκε το Δημοτικό Νοσοκομείο Αθηνών <<Ελπίς>>. Τυπική περίπτωση θεσμού που επιδιώκει να προσφέρει φιλανθρωπικές υπηρεσίες στους στερημένους αγαθών και οικογένειας κατοίκους της πρωτεύουσας. Θα αποκτήσει ένα ταίρι μόνο το 1858 όταν θα αρχίσει να λειτουργεί η Αστυκλινική. Η τελευταία δεν είχε σχέση με νοσοκομείο, αλλά αποτελούσε έναν μηχανισμό προσφοράς ιατρικών υπηρεσιών στους φτωχούς της Αθήνας τόσο επί τόπου όσο και στα σπίτια τους. Η ίδρυση της υπήρξε απόρροια της θλιβερής εμπειρίας που αποτέλεσε η επιδημία της χολέρας το 1854, κυρίως για τις φτωχές οικογένειες της Αθήνας και του Πειραιά και κυρίως για εκείνους που δεν είχαν ένα οικογενειακό στήριγμα.
Η λειτουργία από το 1835 του Μαιευτηρίου Αθηνών και από το 1843 του Οφθαλμιατρείου - ή του <<Νοσοκομείου Οφθαλμιώντων>> όπως ήταν η αρχική ονομασία του - δεν αλλάζουν τα δεδομένα του προβλήματος καθώς πρόκειται για ιδρύματα που είχαν ως στόχο να αντιμετωπίσουν ειδικά προβλήματα σε μία εντελώς φιλανθρωπική αντίληψη και όχι να προσφέρουν νοσηλευτικές υπηρεσίες με την σύγχρονη έννοια του όρου. Το ελληνικό κράτος δείχνει μάλλον αδιάφορο να οργανώσει τον χώρο της οργανωμένης νοσηλείας, μέχρι το 1881, οπότε με πρωτοβουλία της Βασίλισσας Όλγας θα αρχίσει να λειτουργεί ο <<Ευαγγελισμός>>. Η ίδρυση του αποτελεί τομή γιατί είναι απόπειρα επιστημονικής μεταχείρησης της ασθένειας και του ασθενούς. Η εικόνα του νοσοκομείου και της αντιμετώπισης του προβλήματος <<ασθένεια>> αρχίζει να αλλάζει, και αυτό καταγράφεται μέσα από το πολλαπλασιασμό των νοσηλευτικών ιδρυμάτων προς τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του επόμενου.
Ωστόσο, αυτή η αλλαγή χρειαζόταν και τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να την υποστηρίξουν. Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, το 1837 το σύνολο των επιστημόνων γιατρών του ελληνικού βασιλείου ανερχόταν σε 85, ενώ 130 ήταν οι εμπειρικοί γιατροί που είχαν πάρει άδεια από την κυβέρνηση να ασκούν το επάγγελμα. Από αυτούς μπορεί να μετρήσει κανείς 29 γιατρούς στην Αθήνα, εκ των οποίων οι μισοί περίπου ήταν ξένοι. Ο Πειραιάς διέθετε μόνο έναν γιατρό, η Σύρος επτά και η Πάτρα πέντε. Η δυναμική που θα μπορούσε να αναπτύξει ένα τέτοιο σώμα ήταν εκ των πραγμάτων περιορισμένη και επιπλέον το Πανεπιστήμιο θα αποδειχθεί ελάχιστα ικανό να προσφέρει τους γιατρούς που χρειαζόταν η χώρα.
Τα προβλήματα δυσλειτουργίας του πολλά και σημαντικά, στον χώρο δε της Ιατρικής είναι αμφίβολο αν οι φοιτητές αποκτούσαν ουσιαστική πρακτική εμπειρία. Θα πρέπει να περιμένουμε την ίδρυση του Οφθαλμιατρείου και της Αστυκλινικής προκειμένου να υπάρξει πεδίο για την εξάσκηση των φοιτητών. Ο πρώτος απόφοιτος της Ιατρικής Αν. Γούδας πήρε πτυχίο το 1843, ενώ για σημαντικό χρονικό διάστημα οι πτυχιούχοι Ιατρικής μετριούνται κάθε χρόνο στα δάχτυλα του ενός χεριού. Οι ρυθμοί επιταχύνονται μετά την δεκαετία του 1860, όπου αρχίζει να ανανεώνεται και το προσωπικό της Ιατρικής Σχολής, με άτομα σπουδασμένα στη Γαλλία και την Γερμανία που φέρνουν μία νέα αντίληψη. Αν πρέπει να δώσει κανείς μία συμβολική ημερομηνία αλλαγής, τουλάχιστον στις αντιλήψεις, αυτή είναι η ίδρυση το 1917 του υπουργείου Περίθαλψης, που πέντε χρόνια αργότερα ονομάζεται υπουργείο Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως. Η συρροή των προσφύγων στα αστικά κέντρα και οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης τους που οδήγησαν σε άνοδο όλους τους δείκτες θνησιμότητας του ελληνικού κράτους, καθώς και η επιδημία του δάγγειου πυρετού, το 1928, με σχεδόν 1.5 εκατομμύρια κρούσματα, μεταξύ των οποίων και τον ίδιο τον Ελ. Βενιζέλο, θα επιταχύνει τις αλλαγές. Η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε τη συνδρομή της Κοινωνίας των Εθνών και , έπειτα από προτάσεις επιτροπής ξένων εμπειρογνωμόνων που αυτή έστειλε, θα διαμορφωθεί το νέο πλαίσιο για την υγειονομική πολιτική του ελληνικού κράτους. Ένα πλαίσιο που θα εξατομικεύει πλέον το ζήτημα τόσο της υγιεινής όσο και της ασθένειας.
Η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας νοσοκομείου ανάγεται στα 1842, οπότε ιδρύθηκε το Δημοτικό Νοσοκομείο Αθηνών <<Ελπίς>>. Τυπική περίπτωση θεσμού που επιδιώκει να προσφέρει φιλανθρωπικές υπηρεσίες στους στερημένους αγαθών και οικογένειας κατοίκους της πρωτεύουσας. Θα αποκτήσει ένα ταίρι μόνο το 1858 όταν θα αρχίσει να λειτουργεί η Αστυκλινική. Η τελευταία δεν είχε σχέση με νοσοκομείο, αλλά αποτελούσε έναν μηχανισμό προσφοράς ιατρικών υπηρεσιών στους φτωχούς της Αθήνας τόσο επί τόπου όσο και στα σπίτια τους. Η ίδρυση της υπήρξε απόρροια της θλιβερής εμπειρίας που αποτέλεσε η επιδημία της χολέρας το 1854, κυρίως για τις φτωχές οικογένειες της Αθήνας και του Πειραιά και κυρίως για εκείνους που δεν είχαν ένα οικογενειακό στήριγμα.
Η λειτουργία από το 1835 του Μαιευτηρίου Αθηνών και από το 1843 του Οφθαλμιατρείου - ή του <<Νοσοκομείου Οφθαλμιώντων>> όπως ήταν η αρχική ονομασία του - δεν αλλάζουν τα δεδομένα του προβλήματος καθώς πρόκειται για ιδρύματα που είχαν ως στόχο να αντιμετωπίσουν ειδικά προβλήματα σε μία εντελώς φιλανθρωπική αντίληψη και όχι να προσφέρουν νοσηλευτικές υπηρεσίες με την σύγχρονη έννοια του όρου. Το ελληνικό κράτος δείχνει μάλλον αδιάφορο να οργανώσει τον χώρο της οργανωμένης νοσηλείας, μέχρι το 1881, οπότε με πρωτοβουλία της Βασίλισσας Όλγας θα αρχίσει να λειτουργεί ο <<Ευαγγελισμός>>. Η ίδρυση του αποτελεί τομή γιατί είναι απόπειρα επιστημονικής μεταχείρησης της ασθένειας και του ασθενούς. Η εικόνα του νοσοκομείου και της αντιμετώπισης του προβλήματος <<ασθένεια>> αρχίζει να αλλάζει, και αυτό καταγράφεται μέσα από το πολλαπλασιασμό των νοσηλευτικών ιδρυμάτων προς τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του επόμενου.
Ωστόσο, αυτή η αλλαγή χρειαζόταν και τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να την υποστηρίξουν. Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, το 1837 το σύνολο των επιστημόνων γιατρών του ελληνικού βασιλείου ανερχόταν σε 85, ενώ 130 ήταν οι εμπειρικοί γιατροί που είχαν πάρει άδεια από την κυβέρνηση να ασκούν το επάγγελμα. Από αυτούς μπορεί να μετρήσει κανείς 29 γιατρούς στην Αθήνα, εκ των οποίων οι μισοί περίπου ήταν ξένοι. Ο Πειραιάς διέθετε μόνο έναν γιατρό, η Σύρος επτά και η Πάτρα πέντε. Η δυναμική που θα μπορούσε να αναπτύξει ένα τέτοιο σώμα ήταν εκ των πραγμάτων περιορισμένη και επιπλέον το Πανεπιστήμιο θα αποδειχθεί ελάχιστα ικανό να προσφέρει τους γιατρούς που χρειαζόταν η χώρα.
Τα προβλήματα δυσλειτουργίας του πολλά και σημαντικά, στον χώρο δε της Ιατρικής είναι αμφίβολο αν οι φοιτητές αποκτούσαν ουσιαστική πρακτική εμπειρία. Θα πρέπει να περιμένουμε την ίδρυση του Οφθαλμιατρείου και της Αστυκλινικής προκειμένου να υπάρξει πεδίο για την εξάσκηση των φοιτητών. Ο πρώτος απόφοιτος της Ιατρικής Αν. Γούδας πήρε πτυχίο το 1843, ενώ για σημαντικό χρονικό διάστημα οι πτυχιούχοι Ιατρικής μετριούνται κάθε χρόνο στα δάχτυλα του ενός χεριού. Οι ρυθμοί επιταχύνονται μετά την δεκαετία του 1860, όπου αρχίζει να ανανεώνεται και το προσωπικό της Ιατρικής Σχολής, με άτομα σπουδασμένα στη Γαλλία και την Γερμανία που φέρνουν μία νέα αντίληψη. Αν πρέπει να δώσει κανείς μία συμβολική ημερομηνία αλλαγής, τουλάχιστον στις αντιλήψεις, αυτή είναι η ίδρυση το 1917 του υπουργείου Περίθαλψης, που πέντε χρόνια αργότερα ονομάζεται υπουργείο Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως. Η συρροή των προσφύγων στα αστικά κέντρα και οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης τους που οδήγησαν σε άνοδο όλους τους δείκτες θνησιμότητας του ελληνικού κράτους, καθώς και η επιδημία του δάγγειου πυρετού, το 1928, με σχεδόν 1.5 εκατομμύρια κρούσματα, μεταξύ των οποίων και τον ίδιο τον Ελ. Βενιζέλο, θα επιταχύνει τις αλλαγές. Η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε τη συνδρομή της Κοινωνίας των Εθνών και , έπειτα από προτάσεις επιτροπής ξένων εμπειρογνωμόνων που αυτή έστειλε, θα διαμορφωθεί το νέο πλαίσιο για την υγειονομική πολιτική του ελληνικού κράτους. Ένα πλαίσιο που θα εξατομικεύει πλέον το ζήτημα τόσο της υγιεινής όσο και της ασθένειας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου