Σύνδρομα που χαρακτηρίζονται από λειτουργική έκπτωση πολλών ενδοκρινών αδένων αυτοάνοσης αιτιολογίας. Συμπεριλαμβάνουν συνήθως αλωπεκία, λεύκη, κοιλιοκάκη και αυτοάνοση γαστρίτιδα με ανεπάρκεια Β12 που αφορούν μη ενδοκρινικά όργανα. Ανεπάρκεια πολλών αδένων πρώτη φορά περιγράφηκε από τον Schmidt το 1926, συνδυασμός υποθυρεοειδισμού και ανεπάρκειας επινεφριδίων με λεμφοκυτταρική διήθηση και των δύο οργάνων. Tα σύνδρομα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως αυτοάνοσο πολυενδοκρινικό τύπου 1 (ARS-1) και τύπου 2 (ARS-2)
Είναι ύπουλα και χαρακτηρίζονται από αυτοαντισώματα και λεμφοκυτταρική διήθηση των οργάνων στόχων, οδηγώντας τελικά σε ανεπάρκεια. Μπορεί να εμφανιστούν από την πρώιμη βρεφική ηλικία, αλλά και καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, με αξιοσημείωτη διαφοροποίηση στη συχνότητα της αυτοανοσίας στους πάσχοντες και στις οικογένειες τους και ο κίνδυνος ανάπτυξης αυτοανοσίας διαφόρων οργάνων είναι ίσως συνδυασμός γενετικής ευαισθησίας και περιβαλλοντικών παραγόντων
ARS-1: αυτοάνοση πολυενδοκρινοπάθεια-καντιντίαση- εξωδερμική δυστροφία, σπάνια αυτοσωματική υπολλειπόμενη νόσος, προκαλείται από μετάλλαξη του γονιδίου AIRE, με εκτιμώμενη επικράτηση 1:100.000
Δύο από τα τρία κλινικά στοιχεία του αναπτύσονται στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, η χρόνια βλεννογονοδερματική καντιντίαση, ο υποπαραθυρεοειδισμός και η επινεφριδιακή ανεπάρκεια (Addison). Άλλα χαρακτηριστικά είναι η υποπλασία του σμάλτου και η εντεροπάθεια με χρόνια διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Στο 60% των γυναικών προκύπτει ωοθηκική ανεπάρκεια πριν την ηλικία των 30 χρόνων. Άλλα στοιχεία λιγότερο συχνά είναι κερατίτιδα, περιοδικός πυρετός με εξάνθημα, ηπατίτιδα, πνευμονίτιδα, νεφρίτιδα, εξωκρινής παγκρεατίτιδα και σε σπάνιες περιπτώσεις αμφιβληστροειδίτιδα, δυσπλασία οστών, απλασία ερυθροκυττάρων και πολυαρθρίτιδα
Ο φαινότυπος και η ηλικία έναρξης ποικίλλουν ακόμα και μέσα στην ίδια οικογένεια, υποδηλώνοντας διάφορα γονίδια. Λόγω της καντιντίασης οι ασθενείς είναι επιρρεπείς σε καρκίνωμα πλακωδών κυττάρων στόματος και οισοφάγου. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος θανάτου λόγω καρκίνου, επνεφριδιακής και κρίσης υπασβεστιαιμίας καθώς και αυτοάνοσης ηπατίτιδας, νεφρίτιδας και πνευμονίτιδας
Το γονίδιο AIRE εκφράζεται σε επιθηλιακά κύτταρα του μυελού του θύμου και σε περιφερικά δενδριτικά κύτταρα και μεσολαβεί στην έκτοπη έκφραση χιλιάδων διαφορετικών πρωτεϊνών, διευκολύνοντας τα πεπτίδια τους να εμφανίζονται σε αναπτυσσόμενα Τ-κύτταρα. Ως πρώιμος δείκτης της απώλειας της Τ-cell ανοσοανοχής, μπορεί να εμφανιστούν αυτοαντισώματα, που στοχεύουν σε ενδοκυττάριες πρωτείνες , οι οποίες έχουν βασικές λειτουργίες σε προσβεβλημένα όργανα. Πολλά από τα αυτοαντισώματα είναι ειδικά για το ARS-1, αλλά υπάρχουν και αυτοαντισώματα έναντι κυτοκινών και ιντερλευκινών σε ποσοστό μέχρι 90%
X-linked ανοσοδυσλειτουργία, πολυενδοκρινοπάθεια και εντεροπάθεια
Εξαιρετικά σπάνιο κληρονομικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται απο ΣΔ 1, αυτοάνοση εντεροπάθεια και δερματίτιδα. Ηωσινοφιλία και αυξημένη IGE εμφανίζονται συχνά. Λιγότερο συχνά μεμβρανώδης σπειραματονεφρίτιδα ή διάμεση νεφρίτιδα. Μεταγενέστερα αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, αλωπεκία, αυτοάνοση κυτταροπενία, ηπατίτιδα και εξωκρινής παγκρεατίτιδα. Είναι συχνά θανατηφόρο τα πρώτα χρόνια της ζωής εκτός αν οι ασθενείς υποβληθούν σε ανοσοκαταστολή ή σε μεταμόσχευση μυελού των οστών
Τα αυτοαντισώματα που κυκλοφορούν βοηθούν στη διάγνωση. Η πλειοψηφία των ασθενών έχουν αντισώματα έναντι αρμονίνης και βιλλίνης, πρωτεϊνών που είναι μέρος του μοριακού μηχανισμού της οργάνωσης και σταθεροποίησης των εντερικών κυττάρων. Οι πρωτεϊνες εκφράζονται επίσης στο νεφρικό σωληνάριο
Άλλες κληρονομικές μορφές πολυενδοκρινοπάθειας
Ένα αυτοσωματικό κυρίαρχο σύνδρομο χαρακτηρίζεται από αιμολυτική αναιμία, πνευμονίτιδα, λεμφαδενοπάθεια και υπο-γ-σφαιριαναιμία. Η κλινική του εικόνα είναι ηπιότερη. Συχνά σε ασθενείς αναπτύσονται αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, αυτοάνοση θρομβοκυττοπενία και σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
Είναι ύπουλα και χαρακτηρίζονται από αυτοαντισώματα και λεμφοκυτταρική διήθηση των οργάνων στόχων, οδηγώντας τελικά σε ανεπάρκεια. Μπορεί να εμφανιστούν από την πρώιμη βρεφική ηλικία, αλλά και καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, με αξιοσημείωτη διαφοροποίηση στη συχνότητα της αυτοανοσίας στους πάσχοντες και στις οικογένειες τους και ο κίνδυνος ανάπτυξης αυτοανοσίας διαφόρων οργάνων είναι ίσως συνδυασμός γενετικής ευαισθησίας και περιβαλλοντικών παραγόντων
ARS-1: αυτοάνοση πολυενδοκρινοπάθεια-καντιντίαση- εξωδερμική δυστροφία, σπάνια αυτοσωματική υπολλειπόμενη νόσος, προκαλείται από μετάλλαξη του γονιδίου AIRE, με εκτιμώμενη επικράτηση 1:100.000
Δύο από τα τρία κλινικά στοιχεία του αναπτύσονται στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, η χρόνια βλεννογονοδερματική καντιντίαση, ο υποπαραθυρεοειδισμός και η επινεφριδιακή ανεπάρκεια (Addison). Άλλα χαρακτηριστικά είναι η υποπλασία του σμάλτου και η εντεροπάθεια με χρόνια διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Στο 60% των γυναικών προκύπτει ωοθηκική ανεπάρκεια πριν την ηλικία των 30 χρόνων. Άλλα στοιχεία λιγότερο συχνά είναι κερατίτιδα, περιοδικός πυρετός με εξάνθημα, ηπατίτιδα, πνευμονίτιδα, νεφρίτιδα, εξωκρινής παγκρεατίτιδα και σε σπάνιες περιπτώσεις αμφιβληστροειδίτιδα, δυσπλασία οστών, απλασία ερυθροκυττάρων και πολυαρθρίτιδα
Ο φαινότυπος και η ηλικία έναρξης ποικίλλουν ακόμα και μέσα στην ίδια οικογένεια, υποδηλώνοντας διάφορα γονίδια. Λόγω της καντιντίασης οι ασθενείς είναι επιρρεπείς σε καρκίνωμα πλακωδών κυττάρων στόματος και οισοφάγου. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος θανάτου λόγω καρκίνου, επνεφριδιακής και κρίσης υπασβεστιαιμίας καθώς και αυτοάνοσης ηπατίτιδας, νεφρίτιδας και πνευμονίτιδας
Το γονίδιο AIRE εκφράζεται σε επιθηλιακά κύτταρα του μυελού του θύμου και σε περιφερικά δενδριτικά κύτταρα και μεσολαβεί στην έκτοπη έκφραση χιλιάδων διαφορετικών πρωτεϊνών, διευκολύνοντας τα πεπτίδια τους να εμφανίζονται σε αναπτυσσόμενα Τ-κύτταρα. Ως πρώιμος δείκτης της απώλειας της Τ-cell ανοσοανοχής, μπορεί να εμφανιστούν αυτοαντισώματα, που στοχεύουν σε ενδοκυττάριες πρωτείνες , οι οποίες έχουν βασικές λειτουργίες σε προσβεβλημένα όργανα. Πολλά από τα αυτοαντισώματα είναι ειδικά για το ARS-1, αλλά υπάρχουν και αυτοαντισώματα έναντι κυτοκινών και ιντερλευκινών σε ποσοστό μέχρι 90%
X-linked ανοσοδυσλειτουργία, πολυενδοκρινοπάθεια και εντεροπάθεια
Εξαιρετικά σπάνιο κληρονομικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται απο ΣΔ 1, αυτοάνοση εντεροπάθεια και δερματίτιδα. Ηωσινοφιλία και αυξημένη IGE εμφανίζονται συχνά. Λιγότερο συχνά μεμβρανώδης σπειραματονεφρίτιδα ή διάμεση νεφρίτιδα. Μεταγενέστερα αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, αλωπεκία, αυτοάνοση κυτταροπενία, ηπατίτιδα και εξωκρινής παγκρεατίτιδα. Είναι συχνά θανατηφόρο τα πρώτα χρόνια της ζωής εκτός αν οι ασθενείς υποβληθούν σε ανοσοκαταστολή ή σε μεταμόσχευση μυελού των οστών
Τα αυτοαντισώματα που κυκλοφορούν βοηθούν στη διάγνωση. Η πλειοψηφία των ασθενών έχουν αντισώματα έναντι αρμονίνης και βιλλίνης, πρωτεϊνών που είναι μέρος του μοριακού μηχανισμού της οργάνωσης και σταθεροποίησης των εντερικών κυττάρων. Οι πρωτεϊνες εκφράζονται επίσης στο νεφρικό σωληνάριο
Άλλες κληρονομικές μορφές πολυενδοκρινοπάθειας
Ένα αυτοσωματικό κυρίαρχο σύνδρομο χαρακτηρίζεται από αιμολυτική αναιμία, πνευμονίτιδα, λεμφαδενοπάθεια και υπο-γ-σφαιριαναιμία. Η κλινική του εικόνα είναι ηπιότερη. Συχνά σε ασθενείς αναπτύσονται αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, αυτοάνοση θρομβοκυττοπενία και σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου