Είναι η μόνη νεοελληνική που δεν προέρχεται από την κοινή διάλεκτο, αλλά αποτελεί εξέλιξη της αρχαίας Δωρικής της Λακωνίας που μιλιέται έως σήμερα από τους υπερήλικες κατοίκους της νοτιοανατολικής Αρκαδίας, ενώ οι μεσήλικες τη γνωρίζουν παθητικά. Η Τσακωνική διαιρείται σε δύο επιμέρους ιδιώματα, το βόρειο (χωριά Καστάνιτσα και Σίταινα) και το συντηρητικότερο νότιο. Μιά παραλλαγή της Τσακώνικης μιλιόταν ως το 1922 και στα χωριά Βάτικα και Χαβουτσί της μικρασιατικής ακτής της Προποντίδας (νοτιοδυτικά της Αρτάκης). Οι κάτοικοι τους εγκαταστάθηκανς μετά το 1922 στα Σέρβια της Κοζάνης και κυρίως στο Χιονάτο της Καστοριάς. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι όροι Τσακωνιά, Τσάκωνες , τσακώνικο είναι άγνωστοι στην Τσακωνική διάλεκτο. Δεν υπάρχουν επίσης τραγούδια στη διάλεκτο αυτή. Οι Τσάκωνες τραγουδούσαν στην κοινή Νεοελληνική. Τα προβαλλόμενα ως τσακονόγλωσσα δεν είναι δημοτικά.
Στα τσακώνικα διατηρείται το δωρικό α (μάτη:μάτηρ), το υ προφέρεται ως ου ή ιου (α ψούχα : η ψυχή), το τελικό ς εκπίπτει στην ονομαστική του αρσενικού (ο άντε : ο άρτος) και τα άρθρα η, της, την έχουν την μορφή α : α σάτη: η θυγατέρα, ταρ (ταρ άχρα :της αχλαδιάς), ταν (ταν ελία : την ελιά). Από επίδραση προφανώς της ελληνιστικής κοινής σχηματίζονται με το βοηθητικό έμι (είμαι) περιφραστικοί ενεστώτες (έμι έχου < ειμί έχων και θηλυκό έμι έχα < ειμί έχουσα) και παρατατικοί (έμα έχου και θηλυκό έμα έχα)
Τα τσακώνικα της Προποντίδας έχουν μα αντί έμι (είμαι) και στους περιφραστικούς χρόνους το βοηθητικό ρήμα μπαίνει μετά τη μετοχή, π.χ. έχω 'μα αντί έμι έχου (έχω). Επίσης διατηρούν σε μεγάλη έκταση τον τύπο της μετοχής του παρακειμένου σε -κω (στα αρχαία ελληνικά -κως), π.χ. πουληκώ (<πουληκώς), πεκώ (ο ειπών / ειρηκώς) έναντι των μητροπολιτικών τσακωνικών τύπων πουλητέ, πετέ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου